Stígandi - 01.10.1944, Blaðsíða 26

264
HINN OÞEKKTI HERMAÐUR
STÍGANDI
Við íslendingar höfum þó haft ástæðu til að mynda okkur
raunsannari skoðanir í þessnm efnum en ýmsar aðrar þjóðir.
Þjóð, sem setið hefir á friðarstóli í margar aldir, hlýtur að leggja
annað mat á hetjudáðir en styrjaldarþjóðir. Okkar stríð hefir ver-
ið háð við grimm og óblíð náttúruöfl, því er okkur tamast að
meta hetjur og hreystiverk eftir einhverjum fangbrögðum við
náttúruöflin, íslenzkar stórhríðar eða úfinn sjó. Sízt skal úr því
dregið, að á þeim vígvelli liafi mörg hetjudáðin verið unnin, og
ég skal játa, að það þarf hugrekki til að horfast í augu við dauða
eða limlestingu á vígvellinum, en því má heldur ekki gleyma, að
það þarf stundum engu minna hugrekki og hetjulund til að
berjast við alla þá erfiðleika, t onbrigði og ósigra, sem mannlegt
líf svo oft er mótað af. Það er ritað og rætt um hetjudáðir her-
mannanna á vígvöllunum. Blöð og útvarp styrjaldarþjóðanna
halda þeim afreksverkum mjög á lofti. F.n það er miklu hljóðara
um konu hermannsins og allar þær miklu fórnir, sem hún verður
að færa, og þrekraunir, sem hún verður að vinna í þögulli bar-
áttu fyrir lífi sínu og barna sinna. Ég þori ekki að segja, hvort er
meiri hetja, maðurinn, sem berst á vígvöllunum, eða konan, sem
ef til vill berst alein heima við allar þær ógnir og bölvun, sem
styrjaldir skapa. Eins og okkur verður venjulega starsýnast á hin
stóru nöfn t eraldarsögunnar, svo hættir okkur einnig til að meta
samferðamennina eftir alinmáli auðs, metorða og mannaforráða,
eftir því, hve hátt þá ber í þjóðfélaginu og hve samfélagið hefir
fengið þeim mörg virðuleg störf. En þegar dýpra er skyggnzt í
hið mikla völundarhús, sem við nefnum þjóðlíf, hljótum við að
viðurkenna, að það eru ekki fyrst og fremst þessir menn, sem
eru hinar eiginlegu máttarstoðir menningarinnar, þótt ekki beri
að vanmeta störf þeirra. Nei-----það eru hinar óteljandi, nafn-
lausu hetjur, sem skrá sögu sína í sand Iiinna óbrotnu, daglegu
starfa. Það eru hetjur hversdagslífsins.
Það eru ekki herforingjarnir, sem vinna styrjaldirnar, þótt svo
sé oft látið í veðri vaka. Það eru óþekktir, nafnlausir menn, sem
oft falla og gleymast, en ryðja þó brautina til sigurs um leið.
Þannig er því einnig háttað í liinni miklu sókn mannkynsins
til meiri menningar og þroska. Mikilmennin kveikja að vísu
ljósin, en svo kemur alltaf einhver óþekkt hönd, eða óþekktar
hendur, sem bera þau fram í gegnum aldirnar. Vegur kristninnar
og annarra andlegra menningarstrauma hefir ekki legið í gegnum
hallir þjóðhöfðingjanna eða annarra valdamanna þjóðfélaganna,