Stígandi - 01.10.1944, Blaðsíða 39

STIGANDI
277
FJÖL ÚR AUÐUNAR STOFU
I'eril liennar, frá því hún var rifin úr stofunni og þangað til hún
barst honum í hendur, getur hann rakið nákvæmlega. Skal nú
frá því skýrt eftir frásögn Gísla.
Jón hét maður, svarfdælskur, og var Halldórsson. Hann var
einkennilegur maður, drykkfelldur fram úr hófi, hneigður fyrir
dulræn efni og sá fyrir óorðna hluti. Hann var hagleiksmaður
bæði á tré og járn, og var.lengi til í Svarfaðardal sægur af út-
skornum rúmfjölum og skápbríkum eftir hann. Á æskuárum
hafði Jón dvalið á Hólum við smíðar og trúlofaðist þá Kristínu,
dóttur Þorláks Höskiddssonar, bónda á Hólum. Önnur dóttir
Þorláks var Þorbjörg, kona Stefáns bónda Sigurðssonar í Kefla-
vík, og voru þau foreldrar Stefáns Stefánssonar á Heiði, föður
Stefáns skólameistara og þeirra systkina. Þau Jón og Kristín
bjuggu fyrst á Klaufabrekkum í Svarfaðardal 1825—1'36, þá á
Atlastöðum 1836—'44 og loks á Syðra-Hvarfi 1844—’67. Þá brugðu
þau búi og gerðust lnishjón á Syðra-Hvarfi hjá foreldrum Gísla á
Hofi, enda \ar þá Jón blindur orðinn og lá seinustu ár sín í kör.
Hann lézt 1880 og 1881 flutti Kristín að Klængshóli til Önnu,
dóttur sinnar, og dó þar. Þegar hún fór frá Syðra-Hvarfi gaf hún
Gísla, sem þá var drengur, sparlaksslána frá rúminu sínu og sagði,
að spækja þessi væri úr Auðunarstofu, og hefði Þorkell stiftpró-
lastur Ólafsson gefið sér, þegar hún hefði verið ung stúlka eða
telpa á Hólum. Séra Þorkell var kominn á áttræðisaldur, þegar
Auðunarstofa var rifin, og k\aðst Kristín glöggt muna, hve sár og
reiður hann hefði verið út af rifi hennar. Fjölina gaf hann henni
til minja. Hún er 1,75 m. á lengd og 0,095 m. á breidd, fallega
hefluð með strikhefli, bersýnilega dyralisti (geregti). Hún hefir
verið máluð græn og rauð, eins konar marmaramálningu, sem nú
er mjög máð.
Það er nú ekki sennilegt, að dyralisti þessi sé frá dögunr Auð-
unar biskups, því að þá hafa smiðir varla átt þá hefla, sem þurfti
til að smíða slíka lista. En þó getur hann vel verið úr Auðunar-
stofu, Jrví að vitanlega hafa verið gerðar á henni margar minni
háttar breytingar allan Jrann tíma, sem hún stóð, enda stendur í
Ævisögu Jóns Þorkelssonar, að hún hafi staðið ,,að allri um-
grindinni” síðan 1317. Og sagan um fjölina virðist mjög áreiðan-
leg, enda hefir hún ekki farið margra á milli. Auðunarstofa var
rifin 1810 (en ekki 1826, eins og stendur í mörgum ritum, sem
nefna hana), og þá hefir Kristín Þorláksdóttir verið unglings-
stúlka á Hólum. Lýsing hennar á séra Þorkeli ber mjög vel saman