Stígandi - 01.01.1949, Blaðsíða 21

um. Þó nefnir hún Alrek, bróður Hróðgeirs hins hvíta austur í
Sandvík (Bakkafirði), föður Ljótólfs goða í Svarfaðardal.
I Svarfdæla sögu segir svo frá, að Þorsteinn svarfaður liafi beðið
Helga hinn rnagra að vísa sér á bústað, og að Helgi hafi ekkert
annað land þar í liéraði talið ónumið en þenna dal, en bætt við,
að þar hafi setzt að Ljótólfur goði og muni vilja helga sér dalinn
og verja hann fyrir búsetu stórmanna. Þorsteinn fór samt, en
náði aðeins á vald sitt vestri helmingi dalsins, og varð þarna þó
að þola byggð Gríss, frænda Ljótólfs, og það skamrnt frá bústað
sínum. Sagan gefur auk þess að skilja, að fleiri menn en Ljót-
ólfur og þeir, sem honum lutu, hafi búið í dalnum, áður en Þor-
steinn kom. Samt segir hún, að Þorsteinn hafi eignað sér dalinn
allan: „Nefnir Þorsteinn sér votta og fellir hann með því dalinn
sér til vistar." Hvað sem sannsögulegt er í þessari frásögn, þá er
þó víst, að í þann kapítula Landnámabókar, sem segir frá Þor-
steini svarfaði, hefir verið tekið upp töluvert efni úr Svarfdæla
sögu, og sagan mun hafa gefið einnig tilefni til þess, að þar segir,
að Þorsteinn hafi numið dalinn að ráði Helga, og telur Ljótólf
ekki landnámsmann í dalnum, því að sagan er honum óvinveitt
og telur byggð hans þarna ólöglega. *
Þó að Svarfdæla saga sé fremur léleg söguheimild, sé ég þó
litla ástæðu til þess að efast um, að hún fari hér í aðaldráttunum
nteð rétt mál. Við fáum í henni góða skýringu á þeirri umsögn
Landnámabókar, að Helgi hinn magri hafi verið með í ráðum
um landnámið í Svarfaðardal, þó að hún telji ströndina og dalina
þaðan inneftir nnmin án hans leyfis, allt til þess, sem kemur að
landi Ásgríms og Ásmundar í Kræklingahlíð. Hún nefnir sex
menn, sem land hafa numið á þessu svæði, auk Hámundar heljar-
skinns, sem ég verð að minnast á seinna.
Ef Svarfdæla saga segir rétt frá, þá má skilja atburðina þannig.að
Helgi hafi almennt látið sitja við það, þó að menn kæmu og eign-
uðu sér án leyfis síns land í norðanverðu landnámi sínu, en að
honum hafi illa Iitizt á það að láta Ljótólf reisa goðorð þar ytra,
og hann hafi notað tækifærið og vísað Þorsteini svarfaði þar til
lands í von um, að hann mundi gera út af við Ljótólf. En ef
sagan fer með rangt mál, þá er ekkert mark á því heldur, að
Landnámabók kallar Þorstein liafa numið dalinn með leyfi Helga.
Meðal þeirra manna, sem eignuðust land milli Svarfaðardals
og Kræklingahlíðar, er Hámundur heljarskinn. Hann kom út
með Helga, var með honum fyrsta veturinn á Árskógsströnd, bjó
9*
STÍGANDI 19