Stígandi - 01.01.1949, Blaðsíða 29

numið land, og sem lægði sig þó að lokum þannig, að hann þá
land að gjöf af Eiríki í Goðdölum.
En það var engin læging í því né skerðing á frelsi manria
að nema þar land, sem aðrir höfðu numið áður, þó að það hafi
verið með þeirra samþykkt. Þetta hafa nokkrir merkir land-
námsmenn gert. Af þeim ellefu mönnum, sem Landnámabók
telur göfgasta landnámsmenn í Sunnlendinga fjórðungi, hafa
þrír orðið til þess að nerna sama land (Esjubergsland), hver eftir
öðrum, Ingólfur Arnarson, Helgi bjóla og Örlygur hinn gamli,
og hinir síðari nteð leyfi þess, sem kornið hafði á undan.
Það skipti þó litlu, hvort þeir, sem eignuðu sér land, sem
numið var áður, höfðu til þess þetta leyfi. Um Jrað inunu menn
hafa beðið helzt í hæversku skyni og áður en Jjað var almennt
talið heimild að nema aftur óhagnýtt land. Mér Jaykir Jaað því
gera heldur lítið til, Jdó að heimildirnar hafi sums staðar látið
þessa leyfis ógetið. En ég tel það ósennilegt, að svo liafi farið
víða, Jrar sem svæðin, sem Landnámabók segir að voru numin
með slíku leyfi, eru víðast hvar vel aðgreind frá hinum svæðun-
um, Jrar sem hún getur þess ekki. Þar sem J^annig fór, að menn
fluttu í annað hérað án þess að fá ráðstafað landinu, sem þeir
yfirgáfu, virðist mér auk þess vera allsendis ástæðulaust að gera
ráð fyrir Jtví að Jjeir, sem Jjar settust að seinna, hafi sótt unr
byggðarleyli. Þannig er í Hrútafirði- Hann liafði numið Bálki
Blængsson. Landnámabók nefnir þó auk hans fimm aðra menn,
sem námu hluta hans, og segir um tvö Jreirra, Arndísi hina
auðgu og Eystein meinfret, að þau koniu eftir Bálka. Bálki mun
þá hafa verið dáinn, en Bersi goðlaus sonur lians, sem mun liafa
átt landið eftir hann, fluttur vestur í Langavatnsdal eða Hítar-
dal.
Menn gátu þó einnig á annan hátt koniizt yfir land, sem
aðrir Iiöfðu numið, án þess að skerða frelsi sitt. Það er með kaup-
um. En landnámsmönnum hefir ekki heldur verið um að kaupa
sér land. Vonin um að fá eignað sér land ókeypis, virðist hafa
átt drjúgan þátt í því að knýja menn til Jaess að leita til íslands.
„Máttu menn Jrar nema sér lönd ókeypis og velja bústaði,“ segir
íslandi til ágætis í Egils sögu. Það eru fáir menn, sem eru sagðir
hafa selt öðrurn land á landnámsöld. I.andnámabók nefnir til
þess rúma 20 menn. Þegar við gætum að því nánar, kemur þó
í ljós, að það er alls ekki eingöngu af því, að menn tímdu því
ekki eða áttu ekki efni til þess, að aðeins fáir keyptu sér land.
STÍGANDI 27