Stígandi - 01.01.1949, Blaðsíða 33

höfuðáttina vestur, hið illa, einræði eða kommúnismi, og kennt
við höfuðáttina austur. A milli þessara andstæðna er staðfest það
regindjúp, sem ekkert fær brúað, baráttan er þegar í algleymingi
og hlýtur innan skamms að verða eitt þrennandi bál, sem um-
lykur allan hnöttinn, og lýkur ekki fyrr en með sigri liins góða
og útrýmingu hins illa.
Hugarfar Jress manns, sem gert hefir þessa mynd áróðursins að
sinni heimsskoðun, getur aðeins verið á eina lund: virðing og
undirgefni fyrir öflum liins góða og boðberum Jress, takmarka-
laust hatur á hinum illu öflum og Jieim mönnum, sem sagt er að
séu útsendarar þeirra. líins og vanalegt er, eru það ekki hinar
vinsamlegri og ástúðlegri kenndir sálarlífsins, sem áróðurlnn
reynir að vekja og hvetja, lieldur fyrst og fremst óvild og hatur,
sem magnað er og beint í ákveðinn farveg. Mannleg skynsemi,
gagnrýni og íhygli eru, eins og alltaf, höfuðfjendur áróðursins,
takmark hans er sefjunin, að slæva og deyfa þá starfsemi sálar-
lífsins, sem rekur rót sína til Jressara eiginleika. Eitt einkenni
þessa áróðurs og þeirrar afstöðu, sem hann skapar, er eyðilegging
algildra, siðferðilegia mælikvarða. í þeirra stað koma afstæðir
mælikvarðar. Verknaður er ekki lengur dæmdur eftir eiginleikum
sínum heldur eftir því, hver fremur hann. Sams konar verknaður
er góður, sé hann framinn af liinum góðn öflum, illur, sé hann
framinn af hinum illu öflum. Þannig er í stuttu máli þessi heims-
mynd áróðursins. Hún hefir hér á landi verið dregin skýrust og
af mestri andagift af norska skáldinu Arnulf Överland, enda
skáldið kvatt til landsins í því skyni. Þegar menn eru gengnir á
vald þessa áróðurs og hafa játazt þeirri heimsskoðun, sem hann
kennir, er afstaðan að mestu mótuð, varðandi þátttöku íslands í
hinu vestræna hernaðarbandalagi. Annars vegar er hinn yfirþvrm-
andi ótti við hin illu öfl og jDeirra sendiboða. Smávægilegir at-
burðir, oft ósannir, flugvélaflök á Grænlandsjökli, dularfnll ljós
og gnýr í lofti, eru notaðir til að sýna nálægð hins illa. Óttinn
krefst verndar, livað sem hún kostar, og skapar um leið trú, sem
studd er af áróðrinum, á J^að, að eitthvert hald sé í verndinni.
Hins vegar krefst þessi heimsskoðun, að virk afstaða sé tekin.
Þegar um er að ræða baráttu milli góðs og ills, er orðið hlutleysi
markleysa ein. I slíkri baráttu er Jrað siðferðileg skylda, að leggja
sinn skerf til baráttunnar, án tillits til afleiðinganna. í túlkun
Arnulfs Överlands varð Jrað eins konar guðdómlegt hlutverk ís-
STÍGANDI 31