Stígandi - 01.03.1949, Blaðsíða 86

ir i'yrir allt eíni kvæðisins. Líklegt er, eí
ekki vafalaust, að það sé vegna þesara
breytinga, að hann kallaði kvæðið
„breytt kvæði", er hann birti það í
Fjölni, en hitt sé misskilningur einn,
að bann hafi litið á það sem þýtt kvæði,
því að það eru aðeins fyrstu orðin,
„man eg þig“, sem minna á það kvæði,
sem talið liefir verið fyririnyndin.
Um kvæðið Ferðalok er mjög svipaða
sögu að segja. Tómas finnur það af
skákllegu innsæi sínu, að' það kvæði
hefir dvalið í liug Jónasar síðasta vetur
inn, sem hann lifði, og hann lætur
jafnvel þær minningar, sem þar eru
raktar, svífa fyrir sjónum Jónasar á
banastundinni. En svo scgir hann í skýr-
ingum við kvæðið: „Kvæði þetta, sem
Jónas orti tvítugur, befir fyrst ált að
lieita Astin mín og seinna Gömul saga,
en þegar hann loks birtir það, mörgum
árum síðar, hefir liann valið' því lieitið
I'erðalok." Aftur er það M. I>., sem
ruglar hann. Þetta kvæði er eigi til
nema í einu eiginhandriti Jónasar og
jiar meðal kvæða, sem hann orti síðasta
veturinn, senr hann lifði. l>að eru engin
rök lil fyrir því, að Jónas hafi ort það
„tvítugur" nema þau, að M. I>. finnst
það vera í samræmi við efni, þess, því
að þá hafi Jónas farið þá ferð, sem í
því er minnzt. Yfir það er algcrlega
hlaupið, að kvæðið liefði að sjálfsögðu
átt að vera meðal annarra kvæða Jón-
asar frá æskuárunum í syrpu lians,
þeirri sömu og geymir kvæðin Söknuður,
Serenade og um 30 kvæði önnur, ef það
liefði verið ort svo snemma, og einnig
það, sem meira er um vert, að það hefir
ótalmargt sameiginlegt með beztu kvæð-
unum frá síðasta vetrinum, þetta örugga
vald yfir efni, formi og málblæ, lýsir
sömu trú og lífsfyllingu. Kveikur þess
er hinn sami og kvæðisins Stökur, sem
geymzt hefir á sörnu blöðum. Nöfnin
öll á kvæðinu, Ástin mín, Gömul saga
og Ferðalok, er að finna í þessu eina
eiginhandriti, sem til er af kvæðinu, og
eru þau öll frá vetrinum 1844—45, og
nafnið Gömul saga vissulega lieimild
um Jiað, að kvæðið er ort um minningar
löngu liðins tíma. Aðeins eitt er það í
kvæðinu, sem gtcti skoðazt sem ofurlítið
flak af kvæði frá æskuárunum: „alls
yndi þótti mér ekki vcra, utan \oru lífi
lifa“. Þetta er cins og fjarlægt bergmál
a£ vfsuprðum úr Hávamálum, „Jarls
yndi Jiótti mér ekki vera utan við það
lík að I•.i,“ en þvilíkt bergmál, ætíð J>ó
nálægara, kernur iðulega fyrir í kvæðum
Jónasar frá æskuárunum. Ekki þarf
Jietta aunarrar skýringar við en þeirrar,
að Jónas er að minnast æsku sinnar,
Jiegar hann bcrgmálaði Hávamál, en
liafi hitt verið, að liann hafi átt í minni
sínu gamalt kvæði eða kvæðisbrot, hefir
hann steypt Jiað svo upp, að það hefir
orðið nýtt, eigi kvæði tvítugs unglings,
heldur fullorðins manns, sem á sára og
auðuga reynslu, en minnist fyrstu ástar-
innar eins og ævintýris liðins dags.
Fleiri dæmi Jiessu lík mætti til tína,
Jió að hér verði nú numið staðar. Rétt
þykir að óska Jress af lesendunum, að
þeir skoði eigi það, sem hér hefir verið
sagt, sem ádeilu á útgáfu M. 1>. af ritum
Jónasar. Sú útgáfa leggtir einmitt athug-
ulum lesanda Ijölmargt í hendur, sem
annars væri ekki auðvelt að fá aðgang
að,- líka röksemdir gegn skýringum og
álykLunum M. ]>. sjálfs. Þær skýringar
og ályktanir eru vissulega ekki fullkomn-
ari en mörg önnur mannaverk og sumar
ályktanirnar furðu barnalegar. Mcga J>\ í
nýir útgefendur rita Jónasar ekki taka
þær upp atlnigunarlaust, a. m. k. ekki,
þegar þær brjóta í bága við skilning og
innsæi sjálfra þeirra. Það er augljóst af
inngangsritgerð Tómasar Guðmunds-
sonar í útgáfu lians af ritum Jónasar, að
hann liefur ýmis skilyrði til Jiess að
skilja réttar ýmislegt viðvíkjandi kvæð-
um Jónasar en M. Þ. hefir gert i sinni
útgáfu. En hann vegur livað eftir annað
gegn réttum skilningi, sem hann þó
hefir á tilfinningu sinni, af því að hann
156 STÍGANDI