Stígandi - 01.03.1949, Blaðsíða 87

vogar ekki að stíga inn yfir þröskyld
liinna fræðilegu athngana og vill þó
ekki leggja þær athuganir alveg til hlið-
ar sem kvæðunum óviðkomandi.
Vissulega munu þeir menn til og þeir
ekki allfdir, sem láta sig engu skipta
fræðilegar ath'uganir og skýringar á
kvæðum Jónasar Hallgrímssonar, og
hirða um það eitt að njóta góðs kvæðis,
hvernig sem á því stendur. Þeir munu
þá heldur ekki láta sig varða athuga-
semdir, slíkar sem þær, sem hér hafa
verið gerðar, og segja sem svo, að þær
snerti aðeins persónusögu Jónasar, sem
Jreim komi ekkert við. Þcim ætti þó að
geta orðið ljóst, að rangtir skilningur er
ætíð verri en enginn og rangar skýringar
verri en engar. Um það rná deila, hvort
Jjað skiptir máli um skilning á skáldskap
Jónasar, hvort kvæðið Söknuður er orl
til Þóru Gunnarsdóttur eða Christiane
Knudsen, en hitt skiptir máli, hvenær
kvæðið er ort og að hvað miklu leyti
það er í sínum upphaflega búningi
eins og það er prentað og lesið. Það
skiptir máli um skilning á skáldskap og
Jrroska Jónasar, hvort hann hefir ort
kvæðið Ferðalok tvítugur eða 38 ára.
Það skiptir niáli um skilning á skáld-
skap hans og þroska, hvort rnenn finna
mun á þeim Jónasi Hallgrímssyni,
sem bergmálar læriföður sinn, Svein-
björn Egilsson, Hávamál, Grímnismál,
Sólarljóð og önnur Eddukvæði við nám
á Bessastöðunt eða nýkominn þaðan,
og þeim Jónasi Hallgrímssyni, sem eign-
azt hefir sjálfur við dýrkeypta lífsreynslu
og frábæra alúð það tungutak, sein feg-
urst hefir verið á íslandi. Það skiptir
rnáli um skilning á skáldskap hans og
þroska, um skilning á öllum kvæðum
hans, hvort menn finna þar áhrifin frá
námsdvöl hans erlendis, frá kynnum
hans af menntum og menntamönnum
samtímis í Evrópu, frá „náttúruskoðun"
hans heima á íslandi, frá persónulegri
baráttu hans og raunum. Með því að
lesa kvæðið Söknuður með breyting-
unum, sem Jónas gerði á Jiví kvæði
1843, eins og kvæði frá unglingsárum
hans, ort af honum 1829, tuttugu og
tveggja ára gömlum, um Þóru Gunnars-
dóttur, er hann hafði orðið samferða
fyrir hálfu öðru ári frá Rcykjavík norð-
ur í land, svipta menn sig því að geta
gert sér grein fyrir, að Jónas átti sér
Jrroskasögu eins og aðrir menn. Þó eru
menn fjær því að geta skilið Jrroskaferil
hans, ef Jreir lesa Ferðalok, kvæði, sem
hann orti veturinn áður cn hann dó,
sem kvæði frá unglingsárum hans, frá
vorinu 1828, er hann var aðeins tvítug-
ur að aldri.
Víst er það sársaukafullt að gera sér
[rað ljóst, að Jónas Hallgrímsson var
cnn á þroskaleið sem skáld, þegar hann
dó. F'Iest allra beztu kvæðin hans éru
frá allra síðustu árunum, sem liann lifði,
og öll frá sfðustu 10 árum hans. En þetta
er eðlilegt, því að eins og allir, er leggja
mikla alúð við list sína, var hann seinn
í Jiroska. Því getur vel verið, að hann
hafi dáið lrá öllum sínum allra beztu
kvæðum óortum. Því er sú huggtin ein
við dauða hans á ungum aldri, að óort
kvæði sé ætíð fegurst. En svo sárt sem
þetta er, |>á er okkur J>ó skylt að gera
okkur grein fyrir því eiti.s og l>að er.
A Snæfellsnesi.
Ævisaga Arua prójasts Þórarins-
sonar IV. A Snajellsnesi. Fært
hefir í letur Þórbergur Þórðarson.
Meðal Jreirra manna, sem yndi geta
haft af rituðu máli, munu þeir ekki fáir,
scm á hverju ári bíða með eftirvæntingu
eftir nýju bindi af ævisögu Árna pró-
fasts Þórarinssonar, færðri í letur af
Þórbergi Þórðarsyni. Þetta er sannarlega
öndvegisrit, og ekki cr lakast, af því sem
komið er, þetta fjórða bindið, sem kom
út um sfðustu áramót, Á Snœfellsnesi.
Hér segir sr. Árni aðallega frá því fólki,
er honum þótti mikils vert þar vestra,
og er bar möreu að kvnnast. Þarna er
STÍGANDI 157