Stígandi - 01.03.1949, Blaðsíða 90

liann segir frá bernskuárum sínum i
Vesturbænum í Reykjavík og Mosfells-
sveit. Svo mjög hefir þar allt breytzt síð-
an þá.
I’essar minningar Hendriks eru að því
lcyti eftirtektarverðar, að þær skýra frá
miklum byltingatíma og miklum bylt-
ingum í þjóðlífi okkar. Þarna er mjög
grcinargóð og skemmtileg lýsing af
Vesturbænum á þeim góðu, gömlu dög-
um, er bátar voru enn dregnir Jiar upp
í vör, einkum á vorin, þegar grásleppan
veiddist, kálgarður var við hvert hús en
varla annar garður, tún víða, þar sem
nú eru malbikaðar götur og stcinkast-
alar, en fiskurinn þurrkaður á stakk-
stæðum. Gömlu Vesturbæingunum cr
elskulega lýst, þessu kyrrláta, starfsama
og [jjóðholla fólki, og einnig leikgjörnu
og dálítið uppivöðslusömu ungviðinu,
sem lætur sér ekki allt fyrir brjósti
brcnna og heyir sitt stríð við Austur-
bæjar óþjóðalýðinn, sem öðru hvoru
hefur árásarstyrjöld á þetta friðsama
menningarríki. Einnig er hugþckk lýs-
ing á Korpúlfsstöðum, frá ]>essum dög-
um, er þar var cnn sveitabær í göntlum
íslcnzkum stíl, örninn bjó í Lágafclls-
hömrum og vciddi lax í Korpúlfsstaðaá,
cn bændurnir í Mosfellssveitinni áttu
sína alþýðutryggingu í gagnkvæmri sant-
úð og hjálpfýsi. í síðari hluta bókarinn-
ar er sagt frá upphafi alj)ýðusamtak-
anna, stofnun Alþýðusambandsins, Al-
þýðuflokksins og Alþýðublaðsins, fyrstu
ferðinni hcðan frá íslandi á J>ing Al-
þjóðasambands kommúnista, „hvíta
stríðinu" í Rcykjavík í árslok 1921,
]>egar Ólafur Friðriksson o. fl. voru
fangclsaðir fyrir uppreisn gegn ríkis-
stjórninni og að lokum „þverbresti í
krosstrcnu", þ. e. byrjun þess ágreinings
innan Alþýðuflokksins, er leiddi til
klofnings hans og stofnunar Kommt'tn-
istaflokksins 1930.
Allar eru frásagnir Jiessar greinargóð-
ar og skemmtilegar til lesturs. Höfund-
inuin liggur oftast mjög hlýtt orð til
Jaeirra, sent hann segir frá, einnig and-
stæðinga sinna, þeirra sem hann hefir
kynnzt persónulega. Þessi þelhlýindi
setja einstaklega þægilcgan blæ á alla
bókina ,svo að einnig pólitískir andstæð-
ingar höfundarins geta lesið hana sér
til ánægju. Þeir þurfa heldur ekkert
undan því að kvarta, að svikizt sé að
þeim, því að ckki .dregur höfundurinn
dul á það, hvar hann stendur í flokki,
enda til Htils, svo kunnugt sem það er.
Þegar ókunnugir cða lítt kunnugir
menn eiga í hlut, getur hinn kommún-
istiski rétttrúnaður hins vegar stundum
orðið höfundi að fótakefli, ef ekki í
dómgreindinni, J>á a. m. k. í smekkvís-
inni. Má sem dæmi um þetta benda á [>á
athugasemd, sem hann lætur falla um
Zinovieff í sambandi við ]>að, er hann
(Zinovieff) bauð þá Brynjólf Bjarnason
velkomna til Moskva: „Ekki grunaði
mig þá, að bak við blfðulæti Jjessi fælust
hin viðbjóðslegustu svik við verkalýðs-
hreyfinguna og ríki verkalýðsins." Þetta
stafar ekki af því, að höfundinum sé
ciginlegt að sparka í fallinn andstæð-
ing (til J>ess er hann allt of siðmenntað-
ur maður), ckki heldur af því, að hann
sé að geðjast ofstækisfullum og rnenn-
ingarlausum skoðanabræðrum, heldur
verður [>etta einfaldlega J>annig, að rétt-
trúnaðurinn dregur honum skýlu fyrir
augu, svo að hann veit ekki, hvað hann
er að gera. Þetta er nærri ennþá óþægi-
legra fyrir lesandann af því, að |>að
kemur sjaldan fyrir og stingur því til-
finnanlega í stúf við annað í bókinni.
Enginn þarf að dylja sig ]>ess, að frá
hinum pólitísku viðburðum, er gerðust
í Reykjavík 1911—1923 má segja á ýmis-
legan veg og frá mörgum sjónarmiðum.
En hér er frá ]>eim sagt frá einu — og
aðeins einu J>essu sjónarmiði, en að ]>ví
er virðist á thengilegan hátt. Því er
að bókinni fengur vegna þeirra frásagna
auk frásagnanna um Vesturbæinn og
Mosfellssveitina á æskuárum höfundar-
ins.
] 60 STÍGANDI