Fréttir - Eyjafréttir - 17.04.2008, Blaðsíða 11
Fréttir / Fimmtudagur 17. apríl 2008
11
BJÖRGVIN að störfum. Það var í janúar 1988 sem gerðar voru fyrstu alvöru prófanirnar á beltinu á ytri ÞAÐ var svo í október 1988 að iokatilraunir og prófanir voru gerðar á
höfninni í Eyjum með nemendum Stýrimannaskólans. beltinu og að þeim unnu nemendur Stýrimannaskólans í Vest-
mannaeyjum ásamt Friðriki Asmundssyni skóiastjóra.
grein fyrir hvað þessar konur í Eykyndli hafa
gert mikið fyrir öryggi okkar sjómanna. Að
mínu mati eru þær örugglega búnar að bjarga
hundruðum sjómanna með starfi sínu að
þessum málum, ekki bara í Vestmannaeyjum
heldur á landsvísu.
Ólýsanleg tilfinning
Þann 19. mars 1990 fór rúmlega tvítugur
piltur útbyrðis af Sandafellinu HF 82. Hann
hafði flækst í seinna færinu þegar verið var
að leggja sfðustu netatrossuna. Stýrimaðurinn
henti sér útbyrðis til að bjarga skipsfélaga
sínum. Þá var hent til þeirra Björgvinsbelti og
þeir báðir dregnir um borð í einu.
I Morgunblaðinu nokkrum dögum síðar
birtist grein með eftirfarandi fyrirsögn:
„Beltið hefur sannað gildi sitt.“
Greinin, sem er skrifuð er af Grími
Gíslasyni, er byggð á viðtali við Björgvin
eftir að Björgvinsbeltið hafði verið á markaði
í rúmt ár og er úttekt á stöðu mála hvað
beltið varðar. Það hafði á þessum tíma verið
notað þrisvar til bjargar sjómönnum.
Einn kafli í greininni nefnist „Olýsanleg til-
finning“. Þar segir orðrétt: „Nú lagði Björg-
vin mikinn tíma og vinnu í hönnun og próf-
anir beltisins, auk þess sem hann kostaði
talsverðum fjármunum til í upphafi. Er hann
sem hönnuður að verða auðugur maður á sölu
þess? Nei, ekki ef þú átt við fjárhagslegan
auð. Eg eyddi í þetta geysilegum tíma og
vinnu. Hef verið í þessu vakinn og sofinn í
meira en fjögur ár. Þetta hefur nánast átt hug
minn allan. Þá lagði ég í þetta peninga í
upphafi og ég efast um að ég eigi eftir að
hafa fyrir öllum þeim kostnaði á næstu árum
þó að beltið seljist vel. En peningar eru ekki
allt og mannslíf verða aldrei metin í pening-
um. Það er ólýsanleg tilfinning að finna fyrir
því að maður hefur átt einhvern þátt í því að
mannslífi er bjargað og slíka tilfinningu fann
ég þegar ég heyrði sagt frá björgun mannsins
á Sandafellinu. Þegar slíkar stundir koma fær
maður sína borgun fyrir erfiðið og vel það.
Eg er forsjóninni þakklátur fyrir að ég skyldi
fá þessa hugmynd og koma henni í fram-
kvæmd og nú, þegar hún hefur orðið til þess
að bjarga mannslífum, finnst mér ég vera
búinn að fá vel borgað fyrir hana og er inni-
lega glaður að hafa átt þátt í að koma þessu
af stað, sagði Björgvin Sigurjónsson að
lokurn".
Þessi kafli úr grein Gríms finnst mér lýsa
Björgvin vel og hans hugsunarhætti.
Kom að góðum notum við
björgun sonar skipstjórans
Þann 8. maí 1991 sannar Björgvinsbeltið enn
gildi sitt. Þennan dag var Sigurbára VE að
veiðum austur í Meðallandsbugt með snurvoð
þegar 20 ára skipverji féll útbyrðis er verið
var að kasta voðinni. Hann slasaðist á fæti er
hann kramdist við lunninguna áður en hann
dróst útbyrðis. Skipsfélagi hans klæddist
björgunarbúningi og kastaði sér í sjóinn til að
bjarga félaga sínum. Honum tókst að koma á
hann Björgvinsbeltinu og þannig voru þeir
dregnir að skipinu og um borð. Strax eftir
björgun var siglt í land og skipverjanum
komið á sjúkrahús.
í viðtali sem tekið var við hann á sjúkrahús-
inu segir hann að hann sé ekki í vafa um að
Björgvinsbeltið hafi hjálpað mikið við björg-
un hans, án þess hefði verið erfitt að ná
honum um borð á ný. Og hann heldur áfram
og segir: „Þetta er stórkoslegt björgunartæki
sem á skilyrðislaust að vera um borð í hverj-
um bát. Ég tók fyrir skömmu þátt í prófun á
MAÐUR hífður með Björgvinsbeltinu:
Það helsta var að það væri öruggt og
ofureinfalt í notkun og það væri níðsterkt,
sagði Björgvin um þessa hugmynd sína.
notkun beltisins og var þá strax sannfærður
um ágæti þess. Eftir að hafa síðan verið
bjargað með því er ég enn sannfærðari um
mikilvægi þess sem björgunartækis. Hann
kvaðst þakklátur fyrir hversu vel hann hefði
sloppið úr þessum háska“.
Til gamans má geta þess að útgerðar-
maðurinn, sem einnig var skipstjóri bátsins
og faðir drengsins sem fór útbyrðis, hafði
fengið beltið að gjöf frá Slysavamadeildinni
Eykyndli eins og aðrir útgerðarmenn í
Eyjaflotnum. Beltið hafði hann haft heima
hjá sér og ekki sett það alveg strax um borð.
Stuttu eftir að beltið var sett um borð var það
notað eins og áður segir.
Og enn og aftur sannar beltið
gildi sitt
Þann 6. júlí 1991 tók skipverja út af Sigurvon
IS 500 er skipið var að veiðum með snurvoð
fjórar mfiur út af Rit. Varð óhappið þegar
verið var að kasta snurvoðinni og fór skip-
verjinn fyrir borð með voðinni. Skipinu var
þegar snúið við og bjarghring hent til
skipverjans sem náði að synda að honum.
Honum var síðan náð um borð með
Björgvinsbelti eftir að hafa verið um það bil
tvær mínútur í sjónum. Þar sem hann hafði
slasast á fæti þegar hann fór útbyrðis var
honum komið á sjúkrahús á Isafirði.
Skipstjórinn á Sigurvon IS sagði eftir slysið
að Björgvinsbeltið hefði komið að mjög
góðum notum og sannað gildi sitt, beltið
hefði verið keypt í skipið tveimur vikum fyrir
slysið.
Þann 16. nóvember 1991 var manni bjargað
með beltinu um borð í Guðrúnu VE. Hann
var í áhöfn skipsins og féll í höfnina á Höfn í
Homafirði. Skipsfélagar hans náðu honum
upp með Björgvinsbeltinu eftir talsvert streð
og var hann þá orðinn meðvitundarlaus. Hann
náði sér samt fljótt og varð ekki meint af
volkinu. Björgunarmenn voru sannfærðir um
að flotbúningur, kennsla sem þeir fengu í
Slysavarnaskóla sjómanna og síðast en ekki
síst Björgvinsbeltið hafi gert þeim kleift að
bjarga félaga sínum.
Þann 23. mars 1992 fórst vélbáturinn Ársæll
Sigurðsson HF 80 í innsiglingunni til Grinda-
víkur. Fékk báturinn á sig brot og sökk nær
samstundis. Slysið sást frá landi og var strax
sent út neyðarkall og báturinn Ólafur GK
sem var að ljúka löndun fór strax út til að
reyna að bjarga mönnunum og var kominn á
slysstað eftir 10 mínútur.
Áðkoman var hrikaleg og það mátti ekki
tæpara standa. Báturinn var sokkinn og sást
aðeins í masturstoppa. Mennirnir héngu allir
utan á björgunarbátnum þar sem hann gekk
til og frá í öldurótinu. Þetta er frásögn úr DV
sem skrifuð var daginn eftir slysið. Enn
fremur segir í umræddri grein: „Við náðum
að komast mjög nærri skipbrotsmönnunum.
Einn þeirra sleppti strax þegar við vorum
eina 10 metra frá. Við hentum til hans
Björgvinsbelti sem honum tókst að koma
utan um sig og var hann hífður upp á stefnið.
Þegar við komumst nær slepptu tveir, náðu í
bauju og tókst að svamla að hliðinni. Var hent
færi til þeirra og þeir hífðir um borð.
Skipstjórinn og ungur maður voru síðastir í
sjónum. Ungi maðurinn var sæmilega á sig
kominn og tókst að svamla að hlið Ólafs HF
og var hífður upp. Skipstjórinn var þá einn
eftir. Hann var orðinn mjög máttfarinn og var
nánast að missa takið á björgunarbátnum.
Hann átti varla meira eftir en að grípa í
Björgvinsbeltið sem hent var til hans“.
Þarna sannaðist vel notagildi beltisins þar
sem erfitt reyndist að nálgast slysstaðinn og
mennina sem voru í lífsháska í sjónum.
Aðeins tvær til þrjár mínútur í
sjónum
Þann 10. desember 1992 bjargaði áhöfnin á
Gullberginu stúlku sem dottið hafði milli báta
á Siglufirði. Veður var vont þegar óhappið átti
sér stað frost og snjókoma og talsverð hreyf-
ing í höfninni. Einn úr áhöfn Gullbergs VE
var uppi í brú þegar hann sá par fara milli
skipa og stúlkuna detta milli skipana. Sá sem
var með henni hrópaði strax á hjálp og lét
vita hvað gerst hafði. Skipverji Gullbergs lét
skipsfélaga sína vita, hljóp strax til bjargar og
greip með sér Björgvinsbeltið í leiðinni. Þeir
sáu strax stúlkuna og maðurinn sem með
henni var, var þá kominn niður í síðustiga
skipsins en hann náði ekki nógu langt niður.
Maðurinn gat því ekki náð til stúlkunnar með
hendinni.
Stúlkan var orðin köld í sjónum og skelfd
þegar Björgvinsbeltinu var kastað til hennar.
Hún smeygði yfir sig beltinu og var hífð upp.
Stúlkan hrestist eftir aðhlynningu en hún var
aðeins tvær til þrjár mínútur í sjónum að sögn
björgunarmanna. „Ég er sannfærður um að
önnur björgunartæki hefðu ekki komið að
notum við þessar aðstæður, þar sem björgun
gekk bæði hratt og vel,“ var haft eftir einum
björgunarmanna. Það má segja að Björgvins-
beltið hafi í þetta sinn komið að tvöföldum
notum því einn úr áhöfn Gullbergs VE notaði
hylkið utan af beltinu til að halda bili milli
skipanna.
Bj örgunarstokkurinn
Þann 31. janúar 1993 björguðu lögreglumenn
í Vestmannaeyjum manni úr Vestmannaeyja-
höfn. Tildrög slyssins voru þau að maður var
að fara um borð í Guðrúnu VE sem var utan
á öðrum bát og ekki vildi betur til en svo að
hann féll í sjóinn milli skipa.
Leigubílstjóri sá sem ekið hafði manninum
niður á bryggju sá hvað gerst hafði og
fylgdist með honum synda að bryggjukant-
inum. Enn fremur lét hann lögreglu strax
vita. Hann reyndi að aðstoða manninn með
því að henda til hans bandi og belg. Myrkur
var enda kl. tvö um nótt.
Lögreglumaður sem kom á vettvang fór í
sjóinn með Björgvinsbeltið. Hann gat komið
því á manninn, sem var þá orðinn meðvit-
undarlaus.
Þrátt fyrir að nokkrir menn væru þama á
vettvangi gekk illa að ná mönnunum upp á
bryggjukantinn. Að endingu voru þeir dregnir
upp á bryggjuna með bíl og manninum
komið á sjúkrahús, en lögreglumanninum
varð ekki meint af volkinu. Lögreglan í
Vestmannaeyjum hafði verið með Björgvins-
beltið í lögreglubílnum síðan það kom á
markað. Lögreglumaðurinn sagði í samtali
við Morgunblaðið, sem þessi frásögn er
byggð á, að ef þeir hefðu ekki verið með
Björgvinsbeltið í bfinum hefði Iíklega ekki
verið nokkur leið að ná mönnunum upp á
bryggjuna. Þama hefði Björgvinsbeltið ráðið
úrslitum.
Til fróðleiks má geta þess að þegar Björgvin
frétti hve erfiðlega hefði gengið að ná mönn-
unum upp á bryggjukantinn eftir þeir voru
komnir í beltið, hannaði hann ásamt Sigmund
Jóhannssyni nýtt tæki sem sett er á bryggju-
kanta og auðveldar það mjög að ná mönnum
upp úr höfnum við bryggjukanta með stórum
dekkjum. Björgvin lét smíða slfkt tæki og gaf
lögreglunni í Eyjum. Tækið kallar hann
Björgunarstokk.
Mörg fleiri dæmi væri hægt að nefna þar
sem Björgvinsbeltið hefur verið notað við
björgun manna úr lífsháska: Þann 5. júlí 1996
var manni bjargað um borð í Garðar II við
Stokksnes, 29. september 1998 var flugmanni
bjargað um borð í Harald Böðvarsson AK og
6. desember 2001 var átta mönnum af Ófeigi
VE bjargað úr sjó og þeir hífðir um borð í
Danska Pétur.
Of langt mál er að rekja nákvæmlega fleiri
slys þar sem Björgvinsbeltið hefur komið við
sögu og sannað gildi sitt enda að mínum
dómi óþarfi. í dag er Björgvinsbeltið löngu
viðurkennt sem ómissandi björgunartæki sem
notað er í flestöllum skipum, höfnum, sund-
laugum og lögreglubílum svo eitthvað sé
nefnt, þá hef ég séð það við ár og vötn. Það
er örugglega handhægasta tækið sem völ er á
við björgun manna sem fallið hafa útbyrðis.
Björgvinsbeltið er gott dæmi um það hvemig
einstaklingur getur gert hugmynd sína að
veruleika ef hann fær meðbyr samborgara og
hjálp til að prófa og fjármagna hugmyndina.
Björgvin Sigurjónsson og allir þeir sem rétt
hafa honum hjálparhönd með vinnu, kynn-
ingu og peningastyrkjum, eiga heiður skilið
og geta glaðst með honum yfir að hafa átt
þátt í að bjarga og eiga eftir að bjarga tugum
og hundruðum mannslífa með þátttöku sinni í
að koma Björgvinsbeltinu á framfæri. Ég veit
það vegna vinnu minnar að hafnastarfsmenn
víðs vegar um landið eru að uppgötva betur
og betur hve Björgvinsbeltið er handhægt og
gott björgunartæki.
Sjómenn og aðrir áhugamenn um öryggismál
sjómanna, látum sögur og reynslu af
Björgvinsbeltinu verða okkur hvatningu til að
láta verkin tala er við vinnum að öryggis-
málum sjómanna.
Sigmar Þór Sveinbjömsson skrifar.
Höfundur er áhugamaður um öryggismál sjó-
manna.