Fréttir - Eyjafréttir - 01.05.2008, Blaðsíða 9

Fréttir / Fimmtudagur 1. maí 2008
9
MARGIR mættu á fundinn sem haldinn var í Akóges -Lundinn er ekki bara hluti af lífríkinu hér, hann er líka hluti af ímynd Vestmannaeyja, sagði Ólafur Elísson sem stýrði málþin-
gi um ástand lundans og sandsflastofna við Vestmannaeyja og skýrir það góða aðsókn.
Málþing um ástand lunda og sandsílastofnanna við Vestmannaeyjar:
Lundinn nj óti vafans
-Atburðir í haflnu í hafinu suður af Grænlandi endurspeglast í góðri eða lélegri lundaveiði fjórum til
fimm árum síðar - Þarna tókust á að hagsmunir bjargveiðimanna og hugmyndir vísindamanna um
leiðir til að viðhalda stofninum - Stóra spurningin er hvort niðursveifla síðustu þriggja ára er
tímabundin eða hvort upp sé komið ástand sem komi til með að vara í áratugi - Bjargveiðimenn
boða fljótlega til fundar - Ekki ástæða til að ákveða veiðiráðgjöf strax fyrir komandi sumar
Samantekt
Ómar Garðarsson
omar@ eyjafrettir.As
Fyrir skömmu héldu Náttúrustofa Suðurlands
og Þekkingarsetur Vestmannaeyja opið
málþing um ástand lunda- og sandsílastofn-
anna við Vestmannaeyjar. Þar kom m.a. fram
að þijá árganga vantar orðið í lundastofninn í
Vestmannaeyjum vegna lélegrar nýliðunar
árin 2005, 2006 og 2007. Lagt er til að
vegna þessa verði veiði mjög takmörkuð í ár
og jafnvel að algjört veiðibann verði sett á.
Þetta eru aðeins tillögur og þó ekki hafi allir
fundarmenn verið sáttir við þessar hugmyndir
er greinilegt að lundakarlar taka niðurstöður
vísindamanna mjög alvarlega og eru tilbúnir
að fara í samstarf um aðgerðir til vamar
lundanum.
„Lundinn er ekki bara hluti af lífríkinu hér,
hann er líka hluti af ímynd Vestmannaeyja,"
sagði Ólafur Elísson, sem stýrði málþingi um
ástand lundans og sandsflastofna við Vest-
mannaeyja, í upphafí máls síns. Það skýrir
góða aðsókn að málþinginu þar sem frum-
mælendur voru Valur Bogason hjá Hafrann-
sóknastofnuninni í Vestmannaeyjum sem
fjallaði um ástand sflis við Vestmannaeyjar
2006 og 2007, Freydís Vigfúsdóttir hjá
Náttúrufræðistofnun íslands sem ræddi um
tengsl lundaveiði og hafstrauma og loks
Erpur Snær Hansen sem nýlokið hefur
skýrslu um nýliðun lunda árin 2005 til 2007
og veiðiráðgjöf fyrir árið í ár. Erpur segir þrjá
árganga vanta í lundastofninn og vill hann
takmarka veiðina í sumar, jafnvel verði sett á
algjört veiðibann.
Ástand sílis verst við Vest-
mannaeyjar
Valur sagði að nýliðunarbrestur á sfli hafi
orðið á þeim fjórum svæðum sem rannsökuð
voru hjá árgöngum 2005 og 2006. Ástandið á
Vestmannaeyjasvæðinu væri þó verst því
mun minna væri einnig af tveggja ára og
eldra sfli þar. í sandsílaleiðangri sumarið
2007 fékkst mjög lítið af eins og tveggja ára
sfli. Jákvæðu fréttimar em að meira fékkst af
seiðum og þau vom lengri en árið á undan,
en ekki er þó hægt að segja til um nýliðun
ársins 2007 fyrr en sést hvemig hún skilar sér
sem eins árs síli í sumar. Ef sandsílaseiði em
ekki til staðar gengur lundanum ekki að
koma upp pysjunni, en seiði og eins árs sfli
em uppstaða í fæðu lunda. Þetta eru síli frá 5
til 13 cm en þau hefur vantað síðastliðin tvö
ár.“
Getur verið fljótt að snúast við
„Hver er ástæðan?" spurði Valur og svaraði
sjálfur með því að margar tilgátur væru uppi.
„Sumarið 2004 vom humartroll öll þakin sfli
og þurfti að spúla þau og er tilgáta uppi um
að hugsanlega hafi orðið súrefnisskortur við
botn hér við Vestmannaeyjar og austur að Vík
sem ekki hafi orðið annars staðar. Nú hef ég
verið að fá síli frá sjómönnum sem em frá
árinu 2007 þannig að það er vonarglæta
framundan um að þessi árgangur sé betri en
þeir tveir á undan. Nái hann að hrygna í haust
getur þetta verið fljótt að snúast við og það
vona ég.“
Valur sagði að þetta væri staðan í dag, það
vantar þessa árganga inn í sflastofninn og
einnig vanti síli inn á svæðið. „Nú þurfum
við að fá nýliðun á síli á svæðinu hér í kring
til að það verði viðsnúningur hjá iundanum
líka.“
Valur sagði að sflið væri mjög staðbundinn
fiskur, nema sem seiði frá klaki fram á mitt
sumar. Spurður um hitastig sjávar þessi ár frá
2005 sagði Valur að hiti hefði verið yfir
meðallagi frá árinu 1997. Hann sagði að hiti
og ljós kæmu þroska hrognanna af stað seinni
part vetrar og ein kenningin væri hvort hiti
sjávar yfir vetrartímann hefði þama haft
áhrif. Það væri ein tilgátan sem uppi er.
Valur var spurður hvort auknar snurvoðar-
veiðar við suðurströndina gætu haft áhrif á
viðkomu sílisins. Hann sagði að það væri
verðugt rannsóknarefni. „En samkvæmt
okkar rannsóknum er nýliðunarbrestur síð-
ustu tvö ár ekki af sökum veiðarfæra. En
vonandi er að fara af stað verkefni sem
kannar áhrif dragnótar, m.a. á sfli. Afrán er
síðan þriðji þátturinn sem horfa þarf til, en
ólíklegt að hann einn og sér sé valdur að
þessum nýliðunarbresti," sagði Valur.
Áhrif umhverfís og hafstrauma
Þá var komið að Freydísi sem fór yfir áhrif
umhverfis og hafstrauma á lundastofninn í
Vestmannaeyjum sem er verkefni sem hún
vinnur að í samstarfi við fleiri. Hún byrjaði á
að sýna myndir sem teknar voru af svart-
fuglabyggð í Skrúði með tíu ára millibili,
1997 og 2007. Var sláandi hvað miklu minna
var af fugli 2007 en 1997 og sagði Freydís
þetta dæmi um að viðkomubrestur f sjófugla-
stofnum einskorðaðist ekki við Vestmanna-
eyjar. „Því miður höfum við ekki verið nógu
dugleg að mæla stærð fuglastofna en það sem
við heyrum frá ykkur sem stundið björgin að
það hafa orðið töluverðar breytingar sem
sýna að varp gengur erfiðlega og fugli er lflc-
lega að fækka. Við sjáum þetta m.a. í ritu sem
reiðir sig töluvert á sfli.
Varpárangur ritu í Papey 2007 var núll og
við okkur blöstu hordauðir lunda- og lang-
vfuungar í kringum alla eyjuna. I Vestmanna-
eyjum sjáum við þetta sama og það kemur
fram í lundanum okkar. Þær upplýsingar sem
við höfum fengið um veiði í úteyjum segja
sömu sögu. Veiðin hefur dalað síðustu ár og
sveiflur milli eyja fylgjast að,“ sagði Freydís
og spurði hvað í umhverfmu veldur?
Tengsl lunda og sjávarhita
Hún sagði að fyrirliggjandi veiðigögn, sem
sum hver ná allt að 64 ár aftur í tímann,
sýndu að vindstefna og vindstyrkur skýrðu
ekki sveiflu heildarveiði hvers árs í hverju
félagi. Freydís sagði norskir lundavísinda-
menn hefðu náð að tengja viðkomu lunda
sjávarhita en lagði áherslu á að enn væri
mörgum spumingum ósvarað. „Þá komum
við að því sem við köllum Suður-
Grænlandsiðuna sem er í eðli sínu hring-
straumur suður af Grænlandi og suðvestur af
Islandi. Styrkur hans ræður m.a. flæði
næringarsnauðs hlýsjávar inn á suðurmið
Islands. Sambandið, sem við fundum milli
lundaveiði og styrks þessa hafstraums, er að
fjómm til fimm ámm áður en hver lundi
veiðist verða atburðir í hafmu sem endur-
speglast í góðri eða lélegri veiði. Þegar
straumvísitalan er jákvæð kemur hér inn
kaldur og næringarríkur sjór. Þegar dæmið
snýst við og inn kemur hlýr og næringarlítill
sjór, hrynur veiðin fjómm til fimm árum
seinna.
Þetta samband endurspeglar mjög einfalda
mynd af geysilega flóknu og að miklu leyti
óþekktu ferli sem þama er í gangi,“ sagði
Freydís og benti á að lundinn éti vissulega
ekki hafstrauma en það sem gerist í hafinu
endurspeglist í veiði á lunda fjómm til fimm
árum síðar. Hún lagði líka áherslu á að þetta
væri vísbending og þyrfti að rannsaka enn
frekar. „Tölfræðin sýnir okkur líka að við
verðum að fara mjög varlega í túlkunum á
orsakasamhengi þegar við finnum svona
fylgni."
Þetta sagði hún liklega endurspeglast í
sflinu, sem hefur áhrif á framleiðslu á
pysjunum og þar með fjölda veiðanlegra
ungfugla tveimur til fjómm árum síðar og
ástandi lundastofnsins sem við lesum í gegn-
um veiðina og loks í geðheilsu veiði-
mannanna," sagði Freydís og spurði svo,
hvað vitum við?
Minna vitað um geðheilsu
veiðimanna
„Jú, við vitum um straumana og við vitum
um veiðina þó minna sé vitað um geðheilsu
veiðimanna. Annað vitum við lítið um en