Fréttir - Eyjafréttir - 03.07.2008, Blaðsíða 21

Fréttir / Fimmtudagur 3. júlí 2008
21
-segir Aðalbjörg Bernódusdóttir sem bjó í bílskúr í Mosfellsbæ
með þrjú börn
VIÐTflL
Guðbjörg Sigurgeirsdóttir
gudbjorg@eyjafrettir.is
Nú er þess minnst að 35 ár eru liðin
frá goslokum. Við slík tímamót er
verðugt að rifja upp hversu mikið
menn lögðu sig fram við að hemja
hraunrennsli og bjarga verðmætum
þegar eldur grandaði húsum og
ógnaði byggðinni. Einnig það
mikla uppbyggingarstarf sem tók
við og þau stóru verkefni sem
bæjarfélagið og einstaklingar stóðu
frammi fyrir við goslokin.
Utgerðarmenn héldu áfram að gera
út en sjómenn gátu ekki sótt frá
heimahöfn þannig að aðstæður voru
breyttar. Sjómannskonur sjá oft á
tíðum um að halda heimilinu gang-
andi í landi og ábyggilega var það
ærið verkefni að koma fjölskyldu
bærilega fyrir uppi á landi. Það á
reyndar líka við um konur sem áttu
menn sem unnu hér nær sleitulaust
allan sólarhringinn. Fréttir ræddu
við tvær sjómannskonur um gosið,
flóttann, tímann uppi á landi og
heimkomuna. Báðar lofa þær skyld-
menni og vini sem tóku þeim
opnum örmum og gerðu sem þeir
gátu til að létta þeim lífið.
Umbreytti öllu þeirra lífi
Aðalbjörg Bernódusdóttir og Jó-
hann heitinn Halldórsson bjuggu í
nýju húsi við Höfðaveg þegar eld-
gosið hófst og umbreytti öllu þeirra
lífi. Þau áttu orðið þrjú böm og
seinna bættist fjórða við. Jóhann,
sem lést árið 2004, var skipstjóri og
útgerðarmaður og því forvitnilegt
að vita hvernig sjómannskonan
upplifði umrótið í gosinu.
„Við fluttum í húsið okkar 1971
og kláruðum að standsetja það í
október 1972. Jói var á sjónum og
ég sá um bókhaldið heima. Jói og
Hörður Jónsson voru saman í út-
gerð og gerðu út tvo báta, Andvara
VE og Hrönn VE. Við vorum með
þrjú böm, Heimir var sex mánaða,
Jóhanna var að verða fimm ára og
Anna Dóra tíu ára. Svo kemur
gos,“ segir Lilla eins og hún er
oftast kölluð og oft þarf nú minna
til en gos til að raska lífi fólks.
Höfðu áhyggjur af olíu-
kyndingunni
Lilla, Ella og Bima, systur hennar
og Sjöfn kona Harðar, vom að spila
brids á Búastaðabrautinni þegar
gosið hófst, ekki langt frá upptök-
unum. „Við fundum jarðskjálfta og
hringdum á Loftskeytastöðina en
þeir höfðu ekki orðið varir við
neitt. Eg keyrði svo Ellu út á
Urðaveg og við Sjöfn vomm á
leiðinni til baka þegar við sáum
jörðina rifna. Við héldum fyrst að
húsið hennar Bimu væri sprungið
því við höfum haft áhyggjur af
olíukyndingunni, fundum alltaf
þennan titring. Nú héldum við að
húsið hefði sprungið í loft upp.
Þegar við áttuðum okkur á að þetta
var gos keyrði ég Sjöfn heim og ég
flýtti mér í vesturbæinn. Eg var
ákveðin í að vera þar þegar eyjan
klofnaði í tvennt."
Fjölskyldan lagði fljótlega af stað
niður á bryggju og um borð í
Andvara VE enda unnið að því að
flytja íbúana í burtu. „Ég vissi að
það væri til mjólk um borð svo ég
tók með mér pela, bleyjur og þrjá
pakka af sígarettum í innkaupaneti.
LILLA og börnin fengu góðar viðtökur þegar Hjördís vinkona hennar
og Þórhallur maður hennar sóttu þau í Austurbæjarskóla.
Hrönn VE var vélarvana og
Andvari VE fór með hana í togi
útfyrir og í var við Heimaklett.
Síðan héldum við í höfn aftur til að
ná í fleira fólk og fómm ekki af
stað aftur fyrr en um morguninn.
Fyrir utan var Hrönn tekin í tog
aftur en var alltaf að slitna aftan úr,
ég veit ekki hvað oft. Að lokum
kom stærri bátur og tók hana í tog.“
Lilla slapp við sjóveiki en margir
urðu veikir og allir pottar og pönn-
ur um borð voru notaðir sem ælu-
dallar. Andvari var ekki kominn í
Þorlákshöfn fyrr en tvö daginn eftir
eða hálfum sólarhring eftir að gosið
hófst. „Sjónvarpið var á bryggjunni
þegar við komum í land og ég sást
með innkaupanetið á handleggn-
um,“ segir Lilla og brosir blíðlega.
Vildi hætta þessu rugli
Rúta beið eftir fólkinu í Þorláks-
höfn og þaðan lá leiðin í Austur-
bæjarskólann.„Rétt áður en hún
lagði af stað kom Jói inn í rútuna
og sagði bless. Þegar ég spurði
hann, sagðist hann ætla að sækja
netin, ég sá hann ekki fyrr en viku
seinna."
Lilla og börnin fengu góðar
viðtökur þegar Hjördís vinkona
hennar og Þórhallur maður hennar
sóttu þau í Austurbæjarskóla. „Ég
var hjá þeim í mánuð en sjálf vom
þau með tvö böm. Þegar ég kom til
þeirra var tilbúið bað fyrir mig og
krakkana, hrein föt og uppábúin
rúm. Ég var búin að halda á Heimi
frá því kvöldinu áður og var upp-
gefin en það mátti enginn annar
taka hann. Ulfhildur, systir
Hjördísar, tók Önnu Dóru eftir viku
því hún vildi hætta þessu mgli og
fara í skóla. Hún byrjaði í
skólanum í Mosfellssveit og ég
flutti svo þangað með krakkana.
Tveir samliggjandi
bílskúrar
Stórfjölskyldunni stóð til boða að
fá þrjá sumarbústaði í Ölfus-
borgum. Þá hefði Lilla deilt hús-
næði með mömmu sinni, þremur
systrum og fjölskyldum þeirra.
„Ella, Þóra og Birna voru með böm
og við gátum fengið þrjá bústaði en
vinafólk mitt vildi að ég yrði áfram
hjá þeim og tæki ekki pláss frá
hinum. Birna fór ekki heldur og allt
reddaðist þetta.
Ulfhildur vinkona mín útvegaði
mér húsnæði, tvo samliggjandi bíl-
skúra við heimavist Gagnfræða-
skólans í Mosfellssveit. Bílskúr-
arnir höfðu verið innréttaðir sem
leikskóli og við settum upp þil á
milli og hólfuðum af. Við fengum
gefins tvo efri skápa og tvo neðri
skápa en það var ekkert vatn í eld-
húsinu. Allar hitalagnir fyrir heima-
vistina vom inni hjá mér þannig að
það gat orðið ansi heitt inni. Ég
byrjaði yfirleitt daginn á því að
opna allt út.
Tvær fjölskyldur frá Eyjum
JÓI með Heimi
í Mo^s^.jjj^g^pakgrunni.
ANDVARI VE fór sérstaka ferð til Eyja sumarið 1974. Vinir og van-
damenn Lillu og Jóa mokuðu frá húsinu og hér er því mikla verki
lokið. A myndinni er Jói lengst til vinstri, Þórhallur fyrir miðju og
Sigvaldi lengst til hægri.
bjuggu á heimavistinni og mér
bauðst að búa þar lika en ég vildi
heldur vera út af fyrir mig, fyrst ég
átti kost á því. Þegar ég fékk bílinn
frá Eyjum fór Þórhallur með mig í
æfingatúra á kvöldin þannig að mér
fannst ekkert mál að keyra í
Reykjavík en margir voru ragir við
það.“
Flutt með húsgögnunum
Lilla var ekkert óánægð þó hún
byggi við hálfgerðan kastarholu-
búskap í Mosfellssveitinni. „Auð-
vitað var erfitt að Jói var alltaf á sjó
en mér leið bara vel. Ulfhildur og
Sigvaldi maður hennar komu við á
hverju kvöldi. Hjördís kom oft um
helgar með krakkana því Þórhallur
maður hennar var leigubfistjóri og
oft að vinna. Sigvaldi og Þórhallur
hjálpuðu til við að pakka saman
dótinu úti í Eyjum og gerðu það
svo vel að það brotnaði ekkert. Mér
leiddist ekkert þennan tíma og var í
góðum samskiptum við systkini
mín. Andvari landaði í Þorlákshöfn
og ég varð að ná í Jóa þangað og
keyra honum þangað aftur."
Hvenær fluttuð þið aftur til Eyja
Við fluttum heim 15. nóvember,"
segir Lilla og fullyrðir að hún hafi
verið fiutt með húsgögnunum. „Jói
vildi fara heim enda þægilegra að
gera út og búa þar. Tengdaforeldar
mínir voru fluttir og lögðu mikla
áherslu á að við kæmum. Jói ákvað
að við færum 15. nóvember."
Lilla hafði farið til Eyja um sumar-
ið ásamt vinum og vandamönnum
sem m.a. hjálpuðu til við að moka
frá húsinu. Húsið var lagfært að
innan og sett í stand og ekkert
annað að gera en að aðlagast
breyttum aðstæðum.
„Ég vildi ekki flytja til Eyja því
ég var skelfingu lostin og var lengi.
Ég þorði ekki að sofna fyrr en eftir
klukkan tvö á nóttinni því gosið
hafði byrjað á þeim tíma. Það var
allt svart og ef hreyfði vind var eins
og það væri grjótkast á gluggunum.
Snjórinn var svartur og allt ógeðs-
legt. Þetta var eins og draugabær,
ljós í örfáum gluggum og járn-
plötur fyrir í húsum þar sem engin
var. Rafmagnið var alltaf að fara.
Eiginlega fannst mér erfiðast að
koma aftur. Þegar mest gekk á í
gosinu var ég ekkert að pæla í því
hvort ég væri búin að missa allt,
eða hvort ég flytti í húsið mitt aftur.
Ég er ekki týpa sem hrekkur í kúl
ef eitthvað brotnar hjá mér, og fékk
allt heilt eftir flutninga.
Ég held ég hafi verið með vara á
mér í þrjú til fjögur ár. Ég skamm-
aðist mín ekkert fyrir það og faldi
það ekki að ég var skíthrædd. Ég
upplifði þetta sem óhugnanlegt
ástand. Ég vildi heldur vera í nær
óíbúðarhæfu húsnæði í Mosó en
hér. En sem betur fer lagaðist þetta
með tímanum. Ég fann mig aftur en
það tók tíma. Mér hefur liðið vel
hérna og eins og staðan er í dag, vil
ég vera áfram."
Hlutskipti sjómannskvenna í gosinu:
Eiginlega fannst
mér erfíðast að koma aftur