Fréttir - Eyjafréttir - 04.09.2008, Blaðsíða 7

Fréttir / Fimmtudagur 4. september 2008
7
Jórlaug Heimisdóttir, verkefnisstjóri Lýðheilsustöðvar segir verk að vinna í Eyjum:
Mikið og gott starf í skólunum
-Mjög mikilvægt að huga að því umhverfí sem börnin eru í, aðgengi að hollum mat og fjölbreyttri hreyfingu - Unnið
er að stefnu og aðgerðaáætlun fyrir bæjarfélagið þar sem lögð verður áhersla á þessa þætti auk leik- og
grunnskóla, heilsugæslu, íþróttafélög, foreldrafélög og félagsmiðstöðvar - Neysla grænmetis og ávaxta er áberandi
lítil meðal barna og unglinga í Vestmannaeyjum
Samantckt
Guðbjörg Sigurgeirsdóttir
gudbjorg@eyjafrettir. is
Jórlaug Heimisdóttir, verkefnisstjóri
Lýðheilsustöðvar, er kunnug lýð-
heilsumálum í Vestmannaeyjum og
hefur m.a. kynnt mikilvægi skóla-
máltíða og almenns mataræðis
grunnskólabarna. Hún hefur líka
skoðanir á almennri lýðheilsu í
Vestmannaeyjum og hefur haldið
bæjaryfirvöldum við efnið á já-
kvæðan máta í þeim efnum. Verk-
efni sem hún vinnur að hefur það að
markmiði að stuðla að heilbrigðum
lífsháttum barna og fjölskyldna
þeirra með áherslu á aukna hreyf-
ingu og bætt mataræði. Þar er meðal
annars verið að bregðast við þeirri
þróun að kyrrseta er að aukast og
neysluvenjur að breytast.
Fréttir höfðu samband við
Jórlaugu til að forvitnast frekar um
starf hennar.
Almenn heilsuefling barna
Þú starfar sem verkefnisstjóri lijá
Lýðheilsustöð. Nú eru skólarnir að
fara í gang, hvernig má bœta heilsu
barna og unglinga á grunn-
skólaaldri?
-Skólastarf, leikskóla- og grunn-
skólastarf, er mjög ákjósanlegur
vettvangur til almennrar heilsuefl-
ingar bama því þar er hægt að ná til
nær allra barna á skólaaldri. Til þess
að þetta heilsueflingarstarf sé
mögulegt og skili sem bestum ár-
angri þarf að koma til samstarf allra
í skólasamfélaginu, þ.e. nemenda,
starfsfólks, foreldra og heilsugæslu
og eftir þörfum aðila utan skólans.
Stuðningur við skólakerfið, kenn-
arastéttir og menntun almennt er lík-
leg leið til að bæta heilsu og vel-
líðan.
Mikilvægt er að skólamir móti sér
heildræna stefnu sem tekur á sem
flestum þáttum heilbrigðis.
Það er unnið mikið og gott starf í
skólunum og það er mjög mikilvægt
að huga að því umhverfi sem börnin
eru í og huga að t.d aðgengi að holl-
um mat og fjölbreyttrri hreyfingu.
Hvað með aðkomu sveitarfélaga?
-Ljóst er að heilsuefling meðal
barna og ungmenna verður að
byggjast á mjög víðtæku og þver-
faglegu starfi innan sveitarfélags.
Það er mikilvægt að þar sé hvatning
og stuðningur við íbúa á öllum aldri
til að temja sér heilsusamlega lífs-
hætti, auk góðarar heilbrigðis-
þjónustu. Bent hefur verið á að lífs-
hættir, heilsa og líðan ungmenna sé
mun betri í þeim sveitarfélögum
sem hafa mótað sér stefnu, aðgerða-
áætlun og vinnulag í málefnum
bama og unglinga, virkjað foreldra
til samstarfs og fylgi orðum eftir
með athöfnum.
Verkefnið, Allt hefur áhrif einkum
við sjálf! miðast við að hafa áhrif á
og virkja sem flesta aðila.
Markmiðið er að stuðla að heil-
brigðum lífsháttum bama og fjöl-
skyldna þeirra með áherslu á aukna
hreyfingu og bætt mataræði. Þar er
meðal annars verið að bregðast við
þeirri þróun að kyrrseta er að aukast
og neysluvenjur að breytast.
Vestmannaeyjabær hefur verið
þátttakandi í verkefninu frá upphafi.
Stofnaður var stýrihópur 2005 en
það hefur breyst eftir því sem
verkefnið hefur þróast. Unnið er að
stefnu og aðgerðaáætlun fyrir bæjar-
félagið þar sem lögð verður áhersla
á þátt bæjarfélagsins í þessarri vinnu
auk leik- og grunnskóla, heilsu-
JÓRLAUG: Það er að sjálfsögðu mikilvægt að foreldra hvetji börnin til að ganga eða hjóla í skólann og
hætti að skutla þeim. Það eru nefnilega þessi hreyfing í daglegu lífi sem skiptir líka svo miklu máli. Að
sjálfsögðu þurfa bæjaryfirvöld að sjá til þess að á veturnar sé gangstéttir ruddar og upplýstar til að fylsta
öryggis sé gætt fyirr gangadi vegfarendur.
gæslunnar, íþróttafélaga, foreldra-
félaga og félagsmiðstöðva.
Einn liður í þessar vinnu er að
koma á fót hollu og góðu skóla-
mötuneyti þar sem öllum börnum
gefst kostur á heilsusamlegum mat
og drykk í hádegi. Þar með talið
grænmeti og ávextir, í skólum og
tómstundastarfi.
Mikilvægt að að börn og
unglingar fái hollan og
góðan hádegisverð
Er mikilvœgt að skólamáltíðir séu í
boði ískólum?
-Það hefur orðið töluverð breyting á
samfélaginu síðustu áratugina. í
auknu mæli vinna foreldra úti og
boðið er upp á máltíðir á vinnu-
stöðum og skólastofnunum. Það er
því minna um að einhver sé heima í
hádeginu til að taka á móti böm-
unum. Auk þess breyttist þetta þegar
skólinn varð einsetinn. Aukinn á-
hersla er á að samfella sé á milli
skóla og íþrótta- og tómstundaiðk-
unnar. Það er því mikilvægt að böm
og unglingar, sem em að vaxa fái
hollan og góðan hádegisverð. Það er
ánægjulegt að sjá að nú þegar hefur
verið tekin ákvörðun um að fara af
stað með skólamáltíðir í Vestmanna-
eyjum og að vandað er til verks.
Það skiptir nefnilega geysilega
miklu að sú aðstaða sem bömin
borða í sé góð auk þess sem eld-
unaraðstaða og innri gæði séu eins
og best verður á kosið. Og að sjálf-
sögðu er mikilvægt að fylgja ráð-
leggingum Lýðheilsustöðvar fyrir
skólamötuneyti, þar sem áherslan er
að hafa fisk tvisvar í viku, bjóða upp
á ávexti og grænmeti daglega, draga
úr söltum, reyktum og feitum mat
og má þar nefna pylsur, bjúgu og
ýmis konar nagga.
Fjórðungur yfir kjörþyngd
Glímir hátt hlutfall barna á skóla-
aldri við offitu?
-Samkvæmt niðurstöðum mælinga
skólasviðs Miðstöðvar heilsuvemd-
ar barna á þyngd gmnnskólabarna
skólaárið 2006 til 2007 kemur í Ijós
að um 21% bama á grunnskólaaldri
á höfuðborgarsvæðinu er yfir kjör-
þyngd. Ekki voru aðgengilegar
mælingar fyrir grunnskóla utan
höfuðborgarsvæðisins. Skóla-
heilsugæslan mælir hæð og þyngd
skólabama í 1. bekk, 4. bekk, 7.
bekk og 9. bekk.
Skólaheilsugæslan gegnir einnig
mikilvægu hlutverki í fræðslu til
grunnskólabama og vil ég sérstak-
lega nefna 6 H heilsunnar en þar eru
gmnnskólaböm frædd um hreinlæti,
hollustu, hugrekki, hamingju, hreyf-
ingu og hvfid og vil ég hvetja for-
eldra til að kynna sér vel þau bréf til
foreldra sem börnin þeirra taka með
sér heim eftir hverja fræðslu hjá
skólhjúkrunarfræðingi.
Skólamáltíðir verða í boði í Vest-
mannaeyjum, hafa grunnskólaböm
verið nógu dugleg að nýta þessa
þjónustu þar sem hún er í boði?
Hver er þáttur foreldra?
-Samkæmt könnunum sem gerðar
vom í tenglsum við þessa vinnu
okkar með sveitarfélögunum kemur
í Ijós að í um 75 % skóla á landinu
eru 80% eða hærra hlutfall bama í
fyrsta til fjórða bekk í mat í mötu-
neytunum.
Það dregur verulega úr þátttöku
þegar börnin eldast og em aðeins
43% skóla á landinu með 80% eða
hærra hlutfall af nemendum í mat á
elsta stigi. Það kunna að vera ýmsar
skýringar á þessu eins og að ungl-
ingar sem eru á elsta stigi núna séu
ekki aldir upp við skólamáltíðir. Það
er því vonandi að þetta hlutfall
hækki í framtíðinni.
En við viljum leggja áherslu á
mikilvægi þess við foreldra að böm
og unglingar fái hollan mat í
hádeginu. Er því miður allt of al-
gengt að sjoppumatur og ýmsar
sykraðar vörur verði fyrir valinu,
nýti þau ekki skólamáltíðimar. Ég
tel því sameiginlegt markmið allra
að ná sem flestum inn í skólamötu-
neytin. Bæjaryfirvöld og skóla-
stjórnendur leggi sitt að mörkum til
að bjóða það besta sem völ er á fyrir
unga fólkið. Ekki síst að foreldramir
hugsi um og hvetji krakkana til að
nýta þá þjónustu sem sveitjarfélagið
er að bjóða uppá, frekar en að nýta
sér sjoppur og bakarí nálgæt skóla.
Holl fæða hefur mikið forvamar-
gildi og það helst gjarnan í hendur
að ef menn neyta hollrar fæðu að þá
eru menn líklegri til að hreyfa sig,
reykja síður og drekka síður. Þannig
að það er til mikils að vinna.
Allt hefur áhrif
Hvað þœtti leggur Lýðheilsustöð
megin áherslu á íþví hvernig bœta
má heilsufar og koma í veg fyrir
sjúkdóma?
-Lögð hefur verið mikil áhersla í
gegnum verkefnið, Allt hefur áhrif
að auka hreyfingu og bæta næringu
barna og unnglinga. Auk þess sem
mikið er unnið í forvarnarstarfi með
áherslu á reykingar og áfengis-
neyslu.
Lýðheilsustöð leggur mikla áherslu
á samvinnu við sveitarfélög, skóla
og heilsugæsluna og ýmsa aðra
hagsmunaaðila til að bæta lífshætti
barna og fjölskyldna þeirra.
Hvernig er staðan í Vestmanna-
eyjum að þínu mati?
-Verkefnið fór mjög vel af stað í
Vestmannaeyjum og frábært þegar
farið var að selja ávexti og grænmeti
í íþróttamiðstöðinni. Almennt er
ástandið nokkuð gott en það má
alltaf gera betur. Ég reikna fastlega
með að þyngd barna og unglinga í
Vestmannaeyjum sé á svipuðu róli
og á höfuðborgarsvæðinu. Miklar
kyrrsetur barna og unglinga við
tölvu og sjónvarpsskjá eru áhyggju-
efni. Stór hluti barna og unglinga
stundar of litla líkamlega hreyfingu
og það fjölgar í hópi þeirra sem
hreyfa sig lítið þegar komið er í
elstu bekki grunnskóla. Neysla
grænmetis og ávaxta er áberandi lítil
meðal barna og unglinga í Vest-
mannaeyjum.
Ábyrgð foreldra mikil
Hvernig getum við bœtt okkur? Er
eitthvað sem er betra hér en annars
staðar?
-Ljóst er að heilsuefling meðal
barna og ungmenna verður að
byggjast á mjög víðtæku og þver-
faglegu starfi innan sveitarfélags.
Það þurfa allir að leggjast á eitt og
vil ég þar nefna þátt sveitarfélagsins
í því eins og ég hef rakið hér á
undan til að bæta aðgengi og þær
aðstæður sem íbúar búa við. Abyrgð
foreldra er að sjálfsögðu mikil bæði
varðandi framboð og reglur inn á
heimilunu auk þess sem þau þurfa
að hvetja og styðja börnin til að nýta
sér það sem boðið er upp á vegum
sveitarfélags og skólans.
Hvernig er staðan hjá okkur
varðandi hreyfingu?
-Eins og ég nefndi áðan er nokkuð
stór hluti bama sem hreyfir sig of
lítið og kyrrsetur barna að aukast.
Það er að sjálfsögðu mikilvægt að
foreldra hvetji bömin til að ganga
eða hjóla í skólann og hætti að
skutla þeim. Það em nefnilega þessi
hreyfing í daglegu lífi sem skiptir
líka svo miklu máli. Að sjálfsögðu
þurfa bæjaryfirvöld að sjá til þess að
á veturnar séu gangstéttir ruddar og
upplýstar til að fylsta öryggis sé
gætt fyrir gangandi vegfarendur.