Hrund - 01.12.1967, Blaðsíða 48

SEPTEMBER
PRINSESSA
#
EFTIR
SOMERSET
MAUGHAM
<B« lS» <5> <S> <S| <S> lS» <S> lS> lS> <S> <S> <5> »S> «S> >S>
Fyrst eignaðist konungurinn í Síam tvær
dætur og skírði þær Nótt og Dag. Síðan eign-
aðist hann tvær í viðbót, svo að hann breytti
nöfnum tveggja þeirra fyrstu og nefndi þess-
ar fjórar eftir árstíðunum, Vor, Sumar, Haust
og Vetur. En tíminn leið, og hann eignaðist
þrjár dætur enn, breytti þá nöfnunum aftur
og lét þær nú heita eftir vikudögunum sjö.
En þegar áttunda dóttirin fæddist, vissi hann
ekki sitt rjúkandi ráð, þangað til honum duttu
mánuðirnir í hug. Drottningin sagði, að þeir
væru aðeins tólf, og hún yrði rugluð af að
þurfa að muna svona mörg nöfn, en konung-
urinn hafði vísindaheila og gat aldrei skipt
um skoðun. Hann breytti nöfnum allra dætra
sinna og kallaði þær Janúar, Febrúar, Marz
(auðvitað á síömsku) þar til kom að þeirri
yngstu, sem var skírð Agúst, og næsta dóttir
var því látin heita September.
„Þá eru bara október, nóvember og des-
ember eftir,“ sagði drottningin, „svo verðum
við að byrja alveg upp á nýtt.“
„Nei, það gerum við ekki,“ sagði konung-
urinn, „12 dætur nægja einum manni, og
þegar Desember litla fæðist, verð ég því mið-
ur að höggva af þér höfuðið.“
Hann grét beizklega við þessi orð sín, því
að honum þótti fjarska vænt um konuna sína.
Og drottningin varð eðlilega óróleg, því að
hún vissi, hve sárt honum mundi þykja að
hálshöggva hana. Auk þess yrði það allt
annað en þægilegt fyrir hana. En svo fór, að
þau gátu verið fullkomlega róleg, því að
September var síðasta dóttirin, sem þau eign-
uðust. Drottningin fæddi aðeins syni eftir
þetta, og þeir voru nefndir eftir stafrófinu,
svo að hún gat verið áhyggjulaus lengi.
Nú höfðu þessi sífelldu nafnaskipti gert
dætur Síamskonungs bitrar í lund. Og þær
eldri, sem eðlilega höflu oftast skipt um
nafn, voru verulega gi mmar í skapi. En
September, sem alltaf nafði verið kölluð
September (nema hvað systur hennar höfðu
af illmennsku sinni kallað hana alls kyns ó-
nefnum) var elskuleg og blíð að eðlisfari.
Konungurinn í Síam hafði sið, sem mér
fyndist Evrópubúar vel mega taka upp. I stað
þess að taka á móti gjöfum á afmælisdegi
sínum, gaf hann börnum sínum gjafir. Hon-
um þótti þetta skemmtilegt og sagði oft, að
sér þætti verst að hafa aðeins fæðzt á einum
degi í árinu. A þennan hátt losaði hann sig
smám saman við allar brúðargjafirnar sínar,
kurteisisgjafir frá borgarstjórum í Síam og
allar kórónurnar, sem voru komnar úr tízku.
Einn afmælisdag, þegar hann átti ekkert hand-
bært, gaf hann öllum dætrum sínum fallegan
grænan páfagauk í fallegu gylltu búri. A hvert
búranna níu var letrað nafn mánaðarins, sem
jafnframt var nafn eigandans. Prinsessurnar
níu voru stoltar af páfagaukunum sínum og
vörðu einni klukkustund daglega (því að þær
höfðu vísindaheila eins og faðir þeirra) til að
kenna þeim að tala. Brátt gátu allir páfagauk-
arnir sagt Guð blessi kónginn (á síömsku, sem
er afar erfitt), og nokkrir þeirra gátu sagt
sæta Pála á hvorki meira né minna en sjö
austurlandamálum. En dag nokkurn, þegar
September prinsessa kom til að bjóða páfa-
gauknum sínum góðan dag, fann hún hann
dauðan i búrinu. Hún brast i óstöðvandi grát,
og þjónustumeyjarnar gátu ekkert gert til að
hugga hana. Hún grét svo mikið, að þjón-
ustumeyjarnar, alveg ráðalausar, sögðu drottn-
ingunni frá. Drottningin sagði, að þetta væri
bull og vitleysa, bezt væri, að barnið færi
matarlaust í rúmið. Þjónustumeyjarnar voru
boðnar í veizlu, svo að þær settu September
prinsessu í rúmið í flýti og skildu hana þar
eina eftir. Þar sem hún lá þarna í rúmi sínu,
enn grátandi, þótt hún væri orðin svöng, sá
hún lítinn fugl hoppa inn í herbergið. Hún
tók þumalfingurinn út úr sér og settist upp.
Litli fuglinn hóf þá upp raust sína. Hann
söng yndislegt lag um stöðuvatnið í hallar-
garðinum, trén, sem spegluðu sig í tæru vatn-
inu og gullfiskana, sem syntu milli skugg-
anna. Þegar hann hafði lokið söng sínum,
var September hætt að gráta og hafði stein-
gleymt hungrinu.
„Þetta var fallegt lag,“ sagði hún.
Fuglinn litli hneigði sig, því að listamenn
eru í eðli sínu vel siðaðir og þykir lofið gott.
„Mundirðu vilja mig í staðinn fyrir páfa-
gaukinn?“ spurði hann. „Að vísu er ég ekki
eins ásjálegur, en hins vegar hef ég sýnu
betri söngrödd.“
September prinsessa klappaði saman lófun-
um af hrifningu. Litli fuglinn hoppaði þá
yfir á fótagafl hennar og söng hana í svefn.
Þegar hún vaknaði næsta morgun, sat litli
fuglinn enn á fótagaflinum og bauð henni
góðan dag. Konunglegu þjónustumeyjarnar
færðu henni morgunverð, fuglinn át hrísgrjón
úr lófa hennar og fékk sér bað í undirskálinni
hennar. Hann drakk líka úr undirskálinni.
Konunglegu þjónustumeyjarnar sögðu, að
þeim fyndist það alls ekki kurteislegt að
drekka sitt eigið baðvatn, en September
prinsessa sagði, að þetta væri listamanns-
eðlið. Þegar hann hafði matazt, hóf hann upp
svo indælan óð, að þjónustumeyjarnar urðu
alveg hissa, þær höfðu aldrey heyrt neitt þessu
líkt. September var bæði stolt og ánægð.
„Nú ætla ég að sýna þig systrum mínum
átta,“ sagði prinsessan. Hún rétti fram vísi-
fingur hægri handar, eins og prik, litli fugl-
inn kom fljúgandi og settist á hann. Síðan
gekk hún um sali hallarinnar, með konung-
legu þjónustumeyjarnar í halarófu á eftir sér,
og kallaði á hverja prinsessuna á fætur ann-
arri, byrjaði á Janúar, því að hún kunni sig
vel, og hélt áfram alveg niður í Ágúst. Og
litli fuglinn söng sinn sönginn fyrir hverja
prinsessuna. En páfagaukarnir sögðu bara
Guð blessi kónginn og sæta Pála. Að lokum
sýndi hún konunginum og drottningunni
fuglinn. Þau urðu undrandi og hrifin.
„Ég vissi, að það var rétt að senda þig
matarlausa í rúmið,“ sagði drottningin.
„Þessi fugl syngur miklu betur en páfa-
gaukarnir,“ sagði konungurinn.
„Ég hélt nú satt að segja, að þú værir orð-
inn nógu leiður á að heyra fólk segja Guð
blessi kónginn,“ sagði drottningin. „Ekki
skil ég hvers vegna stelpurnar kenndu páfa-
gaukunum að segja það líka.“
„Hugsunin er falleg," sagði konungurinn,
„og mér er alveg sama, hve oft ég heyri hana.
En mér dauðleiðist að hlusta á þá segja sæta
Pála.“
„Þeir segja það á sjö þjóðtungum,“ sögðu
prinsessurnar.
„Það er eflaust satt og rétt,“ sagði konung-
urinn,“ en það minnir mig of mikið á ráð-
gjafana mína. Þeir segja sama hlutinn á sjö
mismunandi vegu, og alltaf er hann jafn
merkingarlaus.“
Prinsessurnar, sem voru beizkar í lund, eins
og ég hef þegar látið getið, reiddust við þetta,
og páfagaukarnir voru verulega fúlir. En
September prinsessa hljóp um höllina, syngj-
andi eins og lævirki, og fuglinn litli flaug í
kringum hana, syngjandi eins og næturgali,
sem hann og í rauninni var.
Þannig liðu nokkrir dagar. Þá stungu prins-
essurnar átta saman nefjum. Þær fóru til
September, settust í hring um hana og föidu
fæturna siðsamlega, eins og síömskum prins-
essum ber að gera.
„Aumingja September mín,“ sögðu þær.
„Okkur þykir leitt, að páfagaukurinn þinn
fallegi skyldi deyja. Það hlýtur að vera and-
styggilegt fyrir þig að eiga engan eftirlætis-
fugl, eins og við eigum. Nú höfum við allar
lagt fram vasapeninga okkar, og við ætlum
að kaupa handa þér fallegan grænan og gulan
páfagauk.“
„Þakka ykkur kærlega fyrir ekki neitt,“
sagði September. (Þetta var ekki verulega
alúðlegt af henni, en síamskar prinsessur eru
stundum dálítið stuttaralegar hver við aðra.)
„Ég á fugl, sem syngur mér indælustu söngva,
og ég veit ekki, hvað í heiminum ég ætti að
gera við grænan og gulan páfagauk.“
Janúar saug upp í nefið, síðan Febrúar, svo
Marz; þær sugu reyndar allar upp í nefið, en
í réttri röð eftir aldri. Þegar þær voru búnar,
sagði September:
„Hvers vegna sjúgið þið svona upp í nefið?
Eruð þið allar með kvef?“
„En, mín kæra,“ sögðu þær, „það er fárán-
legt að tala um þinn fugl, þegar hann flýgur
út og inn að vild.“ Þær lituðust um í her-