Fréttablaðið - 29.04.2013, Qupperneq 12

29. apríl 2013 MÁNUDAGUR| FRÉTTIR |
Yngsti kjörni þingmaður Íslandssögunnar:
Rosalega fjarlægt
Jóhanna María Sigmundsdóttir
varð um helgina yngsti kjörni
þingmaður Íslandssögunnar. Hún
er 21 árs, fædd í júní 1991.
Hún segist ekki hafa búist við
því að ná kjöri á þing þegar hún
tók fjórða sætið á lista Framsókn-
arflokksins í Norðvesturkjör-
dæmi. „Aldrei – þetta var alveg
rosalega fjarlægt,“ segir Jóhanna
María, sem er bóndi frá Látrum
í Ísafjarðardjúpi. Hún lauk námi
við Bændaskólann á Hvanneyri
í fyrra. Hún er nú formaður
Sambands ungra bænda.
„Þetta er svolítið stórt
fyrir mann,“ segir hún,
spurð hvernig sé að vera
yngsti kjörni þingmað-
urinn í sögu landsins
og hrifsa þann titil af
Gunnari Thoroddsen, sem var
23 ára og 177 daga gamall þegar
hann komst fyrst á þing 1934.
„Ég held að þetta sé gott for-
dæmi fyrir unga fólkið og sýni
að við getum alveg látið í okkur
heyra og skipt sköpum,“ bætir
hún við og segist líklega munu
vinna fyrst og fremst í samræmi
við stefnu síns flokks. Hún sjái
ekki fyrir sér að hún muni skera
sig mjög úr í málefnaáherslum
þrátt fyrir ungan aldur.
Jóhanna verður þó ekki
yngsta manneskjan sem
tekið hefur sæti á þingi
þegar hún sest þar í haust,
þá 22 ára. Varaþingmaður-
inn Víðir Smári Petersen
á það met – hann var 21
árs og 319 daga. - sh
Kolbeinn
Óttarsson Proppé
kolbeinn@frettabladid.is
ASKÝRING | 12
2013
Kosningarnar á laugardag voru
sögulegar um margt. Aldrei hafa
fleiri atkvæði fallið dauð, kosn-
ingaþátttakan er sú minnsta eftir
síðari heimsstyrjöld og fjöldi fram-
boða var mikill. Ljóst er að þjóðin
hefur hafnað leið stjórnarflokk-
anna og stjórnarandstaðan hefur
fengið skýrt umboð.
Þó Sjálfstæðisflokkurinn geti
að mörgu leyti ágætlega unað við
útkomuna, sérstaklega í ljósi þess
hve lágt hann
hafði mælst
í könnunum,
er þetta engu
að síður næst-
versta kosning í
sögu hans. Hann
bætir við sig 2,8
prósentustigum
frá kosningun-
um 2009, sem
voru þær verstu
í sögu flokksins.
Gunnar Helgi Kristinsson pró-
fessor í stjórnmálafræði segir
niður stöðuna að mörgu leyti áfall
fyrir flokkinn, þar sem hann hafi
verið fjögur ár í stjórnarandstöðu.
„Venjulega hefur flokknum tek-
ist vel upp í stjórnarandstöðu og
komið sterkur til baka eftir vinstri
stjórnir, oft með 35 og jafnvel upp
í 40 prósent, en það er aldeilis ekki
að gerast núna. Það er alveg hægt
að segja á þeim grundvelli að það
er langt í land hjá flokknum.“
Gunnar segir enga einfalda
skýringu á slæmri stöðu flokksins.
Margir sjálfstæðismenn séu reiðir
yfir því að ekki hafi verið farið í
nógu rækilegt uppgjör eftir hrunið
og það hafi verið óeining um for-
ystu flokksins. „Það er langt í frá
að flokkurinn virki samhentur og
sameinaður undir traustri forystu.“
Lík staða og 1995
Framsóknarflokkurinn vann stór-
sigur og bætti við sig 9,6 pró-
sentustigum. Þetta er besta kosn-
ing flokksins síðan 1979. Gunnar
Helgi bendir á að staðan sé að
mörgu leyti svipuð og 1995, þegar
flokkurinn fékk 23,3 prósent fylgi
undir forystu nýs formanns, Hall-
dórs Ásgrímssonar. Fylgisdreif-
ingin sé svipuð og þá og sagan sýni
að það fylgi var ekki fast í hendi,
en flokkurinn tapaði tæpum fimm
prósentustigum í næstu kosning-
um á eftir, 1999.
„Fylgið er með svipuðu mynstri,
hvað varðar dreifingu á landsvæði
eins og verið hefur í góðum kosn-
ingum flokksins. Hann á auðvitað
mjög langt í land að vinna stöð-
ugt fylgi hérna á þéttbýlissvæð-
inu. Það er ekkert sem bendir til
þess að það sé komið. Fyrr en hann
getur gert það, ef það gengur ein-
hvern tímann, má gera ráð fyrir að
þetta verði frekar laust fylgi sem
getur tapast fljótt.“
Gunnar segir skýra fylgni með
Icesave-úrskurði EFTA-dómstóls-
ins og fylgisaukningar Fram-
sóknar. Þá hafi vindar snúist með
flokknum og fylgið komið.
„Það er bara svo einfalt. Það
er sá tímapunktur nákvæmlega
sem það gerist, þannig að það er
ekki hægt að skýra það með neinu
öðru.“ Síðan megi velta því fyrir
sér hvaða áhrif úrskurðurinn hafi
haft á trúverðugleika stefnumála
flokksins, en tímapunkturinn á
fylgissveiflunni sé bundinn við
Icesave-úrskurðinn.
Stjórnarflokkarnir hrundu
Úrslit kosninganna sýna svo ekki
verður um villst að þjóðin hafnaði
stefnu stjórnarflokkanna. Fylgið
hrundi af þeim og sérstaklega af
Samfylkingunni.
Gunnar Helgi segir margt skýra
það; óeining hafi verið í ríkis-
stjórninni, hún hafi færst of mikið
í fang og ekki getða lokið verkefn-
um. Vinstrihreyfingin – grænt
framboð hafi misst þriðjung þing-
flokksins á kjörtímabilinu.
„Það er kannski stærsti einstaki
þátturinn í úrslitum kosninganna,
hrun stjórnarinnar og sérstaklega
Samfylkingarinnar, sem er að bíða
einn mest afgerandi ósigur sem
maður man eftir í stjórnmálum.“
Gunnar Helgi segir þetta hafa
verri áhrif á Samfylkinguna en
Vinstri græn, ekki síst í því ljósi
að hún var stofnuð sem hliðstæða
Sjálfstæðisflokksins á vinstri
kantinum.
„Annars vegar tapar ríkis-
stjórnin til stjórnarandstöðu-
flokkanna, Framsóknar og Sjálf-
stæðisflokks, en alveg jafnstórum
fylgisbita tapar hún yfir litlu
flokkanna. Og út á hvað gengu
þeir? Þeir gengu út á breytt við-
horf í stjórnmálum, að bæta hag
heimilanna, nýja stjórnarskrá og
alla þessa hluti sem ríkisstjórnin
hafði í raun og veru lofað, en ekki
gengið að standa við, vegna þess
að hún var bara að reyna að fást
við of marga hluti í einu,“ segir
Gunnar Helgi.
Samfylking án fortíðar
Björt framtíð fékk 8,2 prósenta
fylgi og sex þingmenn. Gunnar
Helgi segir flokkinn mjög nálægt
Samfylkingunni í afstöðu til
margra mála.
„Hún var svolítið Samfylking-
in án fortíðar og það gerði það
að verkum að það var freistandi
fyrir margt Samfylkingarfólk að
kjósa hana.“
Píratar náðu inn á þing á loka-
metrunum og því verða tveir nýir
flokkar á Alþingi. „Píratarnir eru
náttúrulega mjög frumlegt fyrir-
bæri og það verður mjög for-
vitnilegt og fróðlegt að fylgjast
með þeim. Ég get hins vegar ekki
sagt að ég hafi neina skýra mynd
af því hvað það muni þýða fyrir
íslensk stjórnmál,“ segir Gunnar
Helgi.
Sögulegt tap hjá stjórnarflokkunum
Samfylkingin setti Íslansdmet í fylgistapi og stjórnarflokkarnir guldu báðir afhroð í kosningunum. Sjálfstæðisflokkurinn fékk næstverstu
útkomu í sögu sinni. Framsóknarflokkurinn er ótvíræður sigurvegari kosninganna. Icesave-úrskurðurinn sneri fylgi flokkanna.
UMBOÐIÐ SKIPTI UM HENDUR Stjórnarandstaðan fékk skýrt umboð frá þjóðinni
í kosningunum á laugardag. Flokkarnir í ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur töpuðu
stórt. Bjarni Benediktsson fagnar með félögum sínum um kosninganóttina.
FRÉTTABLAÐIÐ/DANÍEL
GUNNAR HELGI
KRISTINSSON
Gunnar Helgi telur að þrátt fyrir stórtap séu formenn
stjórnarflokkanna nokkuð öruggir í sessi, enn um
sinn. Katrín Jakobsdóttir sé í betri stöðu, margir úr
óánægjuliði flokksins hafi þegar yfirgefið hann og
innanflokksvandinn þar sé ekki eins mikill og hjá
Samfylkingunni.
Þar á bæ sé erfitt að kenna Árna Páli um fylgis-
tapið og hann sé nýbúinn að fá skýrt umboð í for-
mannskosningu. Þá séu engir augljósir kandídatar í
flokknum sem hægt sé að segja að staðið hefðu sig
betur en hann, eða geti gert tilkall til formennsku.
„Fylgið var komið niður á þann stað sem það er núna, þegar Árni Páll
var kjörinn formaður. Ef við ætlum að einstaklingsgera þetta eitthvað, þá
er það er í raun Jóhanna sem kemur flokknum á þennan stað.“
FYLGISTAPIÐ VARÐ HJÁ JÓHÖNNU
JÓHANNA
SIGURÐARDÓTTIR
19
63
19
67
19
71
19
74
19
78
19
79
19
83
19
87
19
91
19
95
19
99
20
03
20
07
20
09
20
13
40%
30%
20%
10%
0%
10,9%
12,9%
26,7%
24,4%
FYLGI FJÓRFLOKKSINS Í ALÞINGISKOSNINGUM
HEIMILD: HAGSTOFA ÍSLANDS