Fréttablaðið - 19.04.2014, Blaðsíða 12

19. apríl 2014 LAUGARDAGURSKOÐUN
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRI: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Álfrún Pálsdóttir alfrun@frettabladid.is VIÐSKIPTI: Fanney Birna Jónsdóttir fanney@frettabladid.is MENNING: Friðrika Benónýsdóttir fridrikab@frettabladid.is
DÆGURMÁL: Lilja Katrín Gunnarsdóttir liljakatrin@frettabladid.is VÍSIR: Kolbeinn Tumi Daðason, kolbeinntumi@365.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRAR: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is, Mikael Torfason mikael@frettabladid.is Fréttablaðið kemur út í 90.000
eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á
landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
Ásgeir Jónsson hagfræðing-ur er höfundur efnahags- og peningamálakaflans í skýrslu alþjóðastofnunar
um mat á stöðu aðildarviðræðn-
anna. Þegar skýrslan var kynnt
benti hann á að sennilega væri kraf-
an um endurgreiðslu húsnæðislána
ein skýrasta vísbendingin um að
þolinmæðin gagnvart óstöðugleika
og fallvaltri krónu væri þrotin.
Ríkisstjórnin þreytist ekki á að
segja þjóðinni að hrun krónunnar
hafi verið mesta gæfa þjóðarinn-
ar í alþjóðlegu fjármálakreppunni.
Á sama tíma segir hún að gengis-
hrunið hafi verið forsendubrest-
ur sem skattborgararnir þurfi að
bæta þeim sem
skulduðu hús-
næðislán. Eng-
inn slær hendi
á móti pening-
um. En það sem
flestir eiga erfitt
með að skilja er
þetta: Hvernig
gat gengishrunið
bæði verið gæfa og bótaskyldur for-
sendubrestur?
Eðli gengisfellingar er að flytja
fjármuni frá heimilum til útflutn-
ingsfyrirtækja. Krafan um að fá
forsendubrestinn bættan bendir
ótvírætt til þess að almenningur
sætti sig ekki við að gjaldmiðill-
inn sé notaður með þessum hætti.
Gengisfellingin sem ríkisstjórnin
lofsyngur er einfaldlega brestur á
forsendum í augum kjósenda. Þegar
stjórnmálamenn viðurkenna bóta-
kröfu af þessum sökum hafa þeir
í reynd fallist á að gengisfellingar
eru ekki lukkuhjól eða gæfumerki.
Sú ákvörðun meirihluta Alþing-
is að niðurgreiða skuldir einstak-
linga vegna gengishruns er í verki
viðurkenning á því að gjaldmiðill-
inn er ónothæfur. Það er eins og að
hrópa upp í vindinn að afneita því
með orðum þegar verkin segja aðra
sögu. Að þessu virtu má segja að
Framsókn sé með sterkustu rökin
fyrir nýjum stöðugum gjaldmiðli.
SPOTTIÐ
AF KÖGUNARHÓLI ÞORSTEINS PÁLSSONAR
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
Engin önnur Evrópuþjóð hefur greitt jafn háar skaða-bætur úr ríkissjóði vegna
tjóns sem gjaldmiðillinn hefur
valdið. Forsætisráðherra segir
reyndar að það sé heimsmet.
Eftir lögmáli rökræðunnar er hin
hliðin á því meti lélegasti gjald-
miðill í heimi.
Þá kunna einhverjir að spyrja:
Er ekki ljómandi gott að hafa
kerfi þar sem heimilin borga upp-
bætur til útflutningsfyrirtækj-
anna og ríkissjóður borgar heim-
ilunum skaðabætur fyrir að hafa
greitt uppbæturnar? Verkurinn
er sá að það kerfi er uppskrift
að óðaverðbólgu. Það er svo vel
þekkt Íslandssaga að óþarfi er að
ganga á vegginn til að læra þau
sannindi.
Ríkisstjórnin telur að hún geti
náð þessum þremur markmið-
um samtímis: 1) Að varðveita
fullt sjálfstæði í peningamálum.
2) Að halda genginu föstu. 3) Að
tryggja frjálsa fjármagnsflutn-
inga. Í skýrslu alþjóðastofnunar
er hins vegar bent á að það sé nú
almennt viðurkennt innan hag-
fræðinnar að ekkert land geti náð
öllum þremur markmiðunum í
einu. Þau verði alltaf að velja ein-
hver tvö af þessum þremur.
Þessi veruleiki skilur okkur
eftir með val. Á annað borðið
getum við valið höft og stöðug-
leika. Á hitt getum við kosið aðild
að myntbandalagi og stöðugleika.
Ríkisstjórnin telur sig hins vegar
geta gert það sem hagfræðin
telur ógerlegt. Hætt er við að sú
tilraun endi með því að við náum
ekki stöðugleikamarkmiðinu sem
krafan um bætur fyrir forsendu-
brestinn sýnir að kjósendur setja
í forgang.
Fari fram sem horfir er því eins
víst að við festumst á ný í hring-
rás skaðabóta fyrir uppbætur. Það
er afturför en ekki framför.
Skaðabætur fyrir uppbætur
Í skýrslu alþjóðastofnunar er fyrst og fremst verið að meta stöðu aðildarviðræðn-
anna og svara þeirri spurningu
hvort skynsamlegt sé að halda
þeim áfram. Í kaflanum um efna-
hags- og peningamál er þó geng-
ið lengra. Þar er reynt að svara
þeirri spurningu hvort aðild að
evrópska myntbandalaginu sé
fýsilegur kostur.
Niðurstaðan er laus við tæpi-
tungu. Þar er sagt að upptaka
evru sé einn stærsti einstaki vel-
ferðarávinningur sem landsmenn
eiga völ á. Þessi ákveðna niður-
staða rímar vel við þær ályktan-
ir sem draga má af yfirgripsmik-
illi og hnausþykkri greinargerð
Seðlabankans um peningamálin
og mögulega kosti á öðrum mynt-
um. Munurinn er sá að í nýju
skýrslunni er talað skýrt.
Engin dul er dregin á þá stað-
reynd að upptaka annarrar mynt-
ar felur í sér ýmsar fórnir. Bent er
á að skammtímasveiflur í atvinnu-
leysi geti orðið meiri þó að ekkert
bendi til að atvinnustig til lengri
tíma yrði lakara. En þegar annar
efnahagslegur ávinningur er met-
inn þykir enginn vafi leika á að
heildarhagsmunir þjóðarinnar séu
betur varðir með evru en krónu.
Þessi niðurstaða rímar líka vel
við þann almannavilja sem lesa
má út úr óþolinu gagnvart for-
sendubresti endurtekinna gengis-
lækkana. Þegar öllu er á botninn
hvolft hljóta menn að velta fyrir
sér hvernig það megi vera að póli-
tíkin geti lokað bæði augum og
eyrum þegar svo afgerandi fræði-
legt álit liggur fyrir. Og þó snýst
þetta allt um höft eða frelsi.
Velferðarbati
Á
ætlað er að Íslendingar borði um tvær milljónir
páskaeggja núna um hátíðina. Það eru hátt í sex egg
á mann; sum eru þegar horfin ofan í okkur en þeirra
veglegustu verður margra leitað í fyrramálið, þegar
páskadagur rennur upp.
Fyrir mörgum eru páskarnir fyrst og fremst kærkomið
fimm daga frí þegar daginn er tekið að lengja og einkennast
ekki sízt af útivist og súkkulaðiáti. Fyrir þá sem játa kristna
trú – og það er yfirgnæfandi
meirihluti þjóðarinnar – hafa
þeir samt dýpri merkingu.
Páskaeggin eiga einmitt
að minna okkur á inntak
páskanna. Egg eiga sér langa
sögu sem tákn um frjósemi og
endurfæðingu, löngu fyrir daga Krists. Í kristinni táknfræði
minnir hins vegar brotin skurn eggsins á tóma gröf Krists að
morgni páskadags. Að utanverðu minnir eggjaskurnin á kaldan
steininn en innan í henni er nýtt líf, sem bíður þess að klekjast
út – og á það minnir líka krúttlegi páskaunginn sem trónir á
mörgum súkkulaðieggjunum sem verða snædd á morgun.
Páskarnir eru mikilvægasta trúarhátíð kristinna manna
vegna þess að í páskaboðskapnum felst fyrirheit um eilíft líf.
Eftir dapurlegar frásagnir undanfarinna daga af kvöl og pínu
Krists verður fagnaðarboðskapurinn lesinn úr Markúsarguð-
spjalli í kirkjum landsins í fyrramálið:
„Þá er hvíldardagurinn var liðinn keyptu þær María Mag-
dalena, María móðir Jakobs og Salóme ilmsmyrsl til að fara og
smyrja hann. Og mjög árla hinn fyrsta dag vikunnar, um sólar-
upprás, koma þær að gröfinni. Þær sögðu sín á milli: „Hver
mun velta fyrir okkur steininum frá grafarmunnanum?“ En
þegar þær líta upp sjá þær að steininum hafði verið velt frá en
hann var mjög stór. Þær stíga inn í gröfina og sjá ungan mann
sitja hægra megin, klæddan hvítri skikkju, og þær skelfdust.
En hann sagði við þær: „Skelfist eigi. Þér leitið að Jesú frá
Nasaret, hinum krossfesta. Hann er upp risinn, hann er ekki
hér. Sjáið þarna staðinn þar sem þeir lögðu hann. En farið og
segið lærisveinum hans og Pétri: Hann fer á undan yður til
Galíleu. Þar munuð þér sjá hann eins og hann sagði yður.““
Þessi frásögn af upprisunni er öflugasti drifkrafturinn í trú
hundraða milljóna kristinna manna um allan heim. Páskarnir
eru sigurhátíð, þar sem við fögnum sigri lífsins á dauðanum,
ljóssins yfir myrkrinu, þess góða á illum öflum.
Kristnir menn vænta ekki eingöngu eilífs lífs eftir enda
jarðlífsins, þeir eiga líka fyrirheit um nýtt líf með Kristi hér í
þessari jarðvist ef þeir fara að fordæmi hans.
Það er ágætt að hafa það í huga um leið og einu af þessum
tveimur milljónum páskaeggja er sporðrennt – og þá má um
leið gleðjast yfir því að það er ekki algengt að jafnmargar
kaloríur flytji okkur eins ánægjulegan og fallegan boðskap.
Kaloríur með fallegan páskaboðskap:
Tvær milljón
áminningar
um upprisu
Hættum að henda mat
Umhverfis- og auðlindaráðuneytið býður til morgunverðar-
fundar um matarsóun, á Degi umhverfisins, 25. apríl 2014.
Fjallað verður um umfang, ástæður og afleiðingar matarsóunar, hvað
stýrir okkur sem neytendum við kaup á mat, hvernig nýta má betur
hráefni við matvælaframleiðslu, hvernig draga má úr matarsóun í
mötuneytum og þá vitundarvakningu sem hefur orðið meðal almenn-
ings varðandi þessi efni.
Nánari dagskrá er að finna á heimasíðu ráðuneytisins, www.uar.is
Fundurinn fer fram í Heklusal Hótel Sögu kl. 8:30 – 10:30.
Fundurinn er öllum opinn og er aðgangur ókeypis en óskað er eftir því
að fundargestir skrái sig á heimasíðu ráðuneytisins á slóðinni
www.uar.is/matarsoun fyrir kl. 12 á hádegi 23. apríl.
Afgangs matur verður nýttur í Kaffistofu Samhjálpar.
Framsókn með sterkustu evrurökin