Fréttir - Eyjafréttir - 20.12.1981, Blaðsíða 10

Vorið 1940 var „Sólarris”
í vöruflutningum, þrjár
ferðir fór hún til Englands
eftir kolafarmi, sem hún
flutti til Færeyja, og eina
ferð fór hún til íslands.
Eftir það var byrjað að
kaupa fisk frá íslandi, og
þessi fiskur var fluttur á
markaðinn í Skotlandi.
Þessir flutningar héldu
áfram fram að vetrarbyrjun
og svo var byrjað aftur á
sama hátt vorið 1941.
Þegar komið var fram í
miðjan ágúst mánuð var
„Sólarris” í sinni fimmtu
ferð á því ári á leið til
íslands.
Þeir komu undir land
sunnudaginn 17. ágúst.
Skyggni var mjög slæmt
og svo mikil var þokan að
þeir sáu lítið annað en
brim. Skipstjórinn áleit þá
vera nálægt Dalatanga,
stormur var af norðaustri
og er það slæm átt á þess-
um slóðum. Part úr deg-
inum héldu þeir sig nálægt
landi, í þeirri von að hann
mundi birta eitthvað til meir,
eða það mikið að þeirfengu
að sjá land, en svo var ekki,
og þegar myrkrið skall á, var
skipinu lagt frá landi. Á
miðnætti lægði vindinn og
var þá sæmilegt skyggni, en
land sáu þeir ekki, svo ekki
var hægt að hugsa um land-
töku á meðan nóttin var.
Skipstjórinn segir svo frá:
Ég fór í koju og bað stýri-
manninn sem tók hunda-
vaktina, að sigla kl. 2, en
strax um þrjúleitið skall
þokan yfir aftur og var þá
aftur lagt til, og beðið eftir
dagsbirtunni.
Morguninn mánudaginn
18. var sæmilega gott
skyggni, en þó sáum við
ekkert land. Kl. 5 sigldum
við aftur og reiknuðum
með að komast að landi í
norðanverðum Seyðisfjarð-
arflóanum. Skipstjórinn
stýrði sjálfur og tveir há-
setar voru við útkikk á
bógnum, 4 menn sváfu
afturí og vélstjórinn var
rétt farinn niður í vélarúm
að líta eftir vélinni, þegar
ægilegur skellur kom á
skipið - vafalaust tundur-
dufl eða tundurskeyti. Hún
stakkst allt í einu niður að
framan. Tveir þeirra sem
sváfu niðri komu í stýris-
húsið um leið og skipstjór-
inn gat opnað hurðina.
Þeir flýttu sér sem von var
og einum tókst fljótlega að
ná flekanum sem þegar
flaut á sjónum, með því að
synda smáspöl, og svo
heppinn var hann að koma
niður á einn púða úr líf-
bátnum og með púðann
fyrir framan sig synti hann
að flekanum, og af því að
lítill sjór komst að efri
hluta líkamans, varð úrinu
sem var í vestisvasanum
ekki meint af volkinu, og
kom sér vel fyrir þá seinna
meir að hafa úrið. Nokkrar
sekúndur tafðist skipstjór-
inn því jakkinn festist í
hurðarhúninum og svo fljótt
sökk skipið aö hann lagðist
til sunds þar sem hann
stóð. Hann tók þá eftir að
akkeriskeðjan hékk utan
um bómuna aftan við stýris-
húsið. „Skipið dró mig ekki
niður með sér, og með því
niður með sér,” segir skip-
stjórinn, ,,og með því að
synda hélt ég mér á floti,
þá var flekinn um 25 faðma
í burtu en það var allt í
lagi, því ég vartalinn nokk-
uð góður sundmaður. Illa
gekk og erfitt fannst mér
sundið vera og hægt miða
áfram, þetta var mér hálf-
gerð ráðgáta, en ekki upp-
götvaði ég fyrr en tölu-
verð stund var liðin eftirað
ég var kominn á flekann,
að ég var í þungum leður-
stígvélum, og það voru
þau sem höfðutafiðsundið.”
Skipið var nú horfið og
með því 5 af félögum okk-
ar, eftir voru bara við 3 sem
komumst á flekann.
Á dekkinu stóðu tveir
bátar, var annar bundinn
en hinn laus. Þeirvonuðu í
lengstu lög að annar kæmi
upp í það sæmilegu standi
að hægt yrði að nota hann.
Sú von brást, það eina sem
þeir sáu var smá brot úr
einu bátsborði.
Flekinn flaut en enga
ferð gat hann fengið, því
ekkert var til að róa með,
og svo var hann ferkant-
aður í ofanálag, ef hann
hefði verið með eitthvert
bátslag - eins og þeir bátar
bátslag - eins og þeir flekar
sem búnir voru til. síðar,
árar voru engar og því
gátu þeir ekki notfært sér
leifar flaksins. Þeir reyndu
að ná í það sem að þeim
rak, en það var ekki mikið,
því flekinn var hærri ísjón-
um en annað - og þess
vegna rak þá fljótt frá öllu,
þó náðu þeir í nokkrar
fjalir sem höfðu verið not-
aðar í skilrúm í lestinni, og
lítinn bút úr dekksplanka
sem varð þeim að miklu
gagni síðar meir.
Þeir voru ekki langt frá
landi, ef það hefði verið
bjart þá höfðu þeir haft
von um að einhver hefði
getað séð til þeirra frá
skipi, en eins og þokan lá
yfiröllu núna, þávarengin
von á að svo yrði.
Veðrið hélst gott allann
daginn, en þegar kvölda
tók kom hann af norðaustri
með mikilli rigningu, sann-
kallaður stormur. Nú var
nauðsynlegt að hafa krafta
í kögglum. Kraftarnir voru
í lagi, en útbúnaðurinn
slæmur. Skipstjórinn var í
stígvélum, hinir báðir á
sokkaleistunum, enga
skjólflík voru þeir með,
tveir voru í peysum, hinn
þriðji á skyrtunni eingöngu.
Til allra hamingju varskip-
stjórinn í jakka líka, sem
hann gat látið hann hafa
sem var í engri peysu,
húfulausir og vettlinga-
lausir voru allir. Það er
enginn vafi á því að lamb-
húshettan og og ullarvett-
lingar hafa bjargað mörgum
manninum frá dauða eftir
vosbúð, bæði á landi og
legi. Tíminn leið og þeir
urðu svangir, þeir opnuðu
matartankinn í honum var
kex, en einhvernveginn
var komið gat á hann þegar
skipið fórst, því var matur-
inn blautur af sjó, það
gerði ekki mikið til, það
átti að vera hægt að borða
það fyrir því. En maginn
var ekki á sama máli, hann
vildi ekki sjá þetta salta
kex, svo þeir köstuöu þvi
upp jafnóðum. Þeir voru
ekki sjóveikir, sagði skip-
stjórinn, og það var ekki
meira salt en það, að það
ætti að vera hægt að éta
það, en gagn fengum við
samt ekkert af því, það
getur hafa stafað af því að
það var nokkuð langt um
liðið frá því við drukkum
síðast, svo að þessi matur
hefði ef til vill komið okkur
að meira gagni, ef við hefð-
um haft meiri vætu í mag-
anum.
Eftir miðnætti birti dálít-
ið til, og sáu þeir þá að
voru rétt sunnan við Norð-
fjarðarhorn, um það bil
hálfa sjómílu frá landi, eöa
tæplega þaö. Þá sagði skip-
stjórinn, að hann vonaðist
til að þá myndi reka inn í
Sandvíkina (sem er lítil vík,
nokkuð sunnan við Norð-
fjarðarhornið,) þá um
nóttina.
Ánægjulegt var að sjá
land svona nálægt - og á
það yfirleitt við um þá
menn sem staddir eru í
hafsnauð, að þeim léttir
þegar þeir sjá land nálgast
því allar þeirra hugsanir
og gerðir, snúast um það
eitt að finna fast land undir
fótum, að finna eitthvað
haldgott og tryggt undir
fótunum, en oft hendir það
að landið sem dró sjó-
manninn að sér, vísaði hon-
um frá aftur, því engin leið
var að lenda vegna brims.
Þeir vissu ekkerthvernig
umhorfs var á Sandvík, en
vonuðust til að þeim myndi
takast að komast upp, ef
þá ræki að landi, en brátt
lagðist þokan yfirafturog
þeir sáu ekki neitt.
Nöttin leið og þeir komu
ekki inn í Sandvík eins og
þeir höfðu vonað. Til allrar
hamingju fyrirokkur, sagði
skipstjórinn á „Sólarris”
því hann frétti síðar, aö
þar er bara einn staður
sem hægt er að lenda á
-og ótrúlegt, já nærri frá-
leitt væri að hugsa sér
að þeir hefðu lent á þess-
um eina stað.
Svo var líka mikið brim,
svo við hefðum varla kom-
ist á land, þótt við hefðum
komist að landi. Seinna
hef ég líka hugsað um, að
dauðinn var okkur vís, hefð-
um við komist að landi þar
sem engir bæir voru ná-
lægir, að sitja á flekanum
höfðum við þrótt til, en að
ganga að næturlagi um
óþekkt fjöll, þyrstir, svangir
og stirðir af kulda, það
hefðum við ekki verið menn
í.
Enginn veit hvað hent
getur, en þó held ég eftir
öllum aðstæðum að dæma,
að þó við hefðum komist
klakklaust að landi, þá
hefðum við ekki haft nógu
mikið þrek til að komast
heim að nokkrum bæ.
Snemma þriðjudaginn
19. ágúst lægði vindinn,
svo það var komið sæmi-
legt veður, um hádegi birti
til, en í staðinn fyrir að
nálgast landið sem þeir
höfðu búist við um nótt-
ina, höfðu þeir fjarlægst
landið. Nú voru þeir um
fimm sjómílur beint út frá
Gerpi. Þetta sýnir hvað
vindurinn hefur lítið að
segja, miðað við straum-
inn sem er mjög sterkur
á þessum slóðum.
Nú þegar bjart var orðið
urðu vonirnar um björgun
meiri, enda varð raunin sú,
* ......................... " '
JÓGVAN HANSEN SKRIFAR:
BJÖRGUNARFLETONN
Þegar skip urðu fyrir árásum flugvéla, kom
það oft fyrir að björgunarbátarnir (sem stóðu
opnir fyrir), voru eyðilagðir af kúlum úr hríð-
skotabyssum flugvélanna, þess vegna voru
skipin á stríðsárunum, einnig búin björgunar-
flekum.
Frásögnin um þá þrjá menn sem komust af,
þegar skonnortan „Sólarris” varð fyrir spreng-
ingu 18. ágúst 1941, sýnir okkur vel kosti og
ókosti björgunarflekans.
»Sólarris«. VA 226.