Fréttir - Eyjafréttir - 20.12.1981, Blaðsíða 23

Elsta gerð opnu skipanna í Vestmannaevium
Þættir úr menningarsögu..
Sumardagsveisla, -u, -ur, kvk. glaðn-
ingur sem sjómenn héldu eftir ver-
tíðina. Alsiða var í Vestmannaeyjum
og er jafnvel enn að húsfreyjur fái
það sem aflast á sumardaginn fyrsta
eða hluta af því.
var að róa á til fiskjar og búið var að
flytja upp á land og biðu niðurrifs.
Þetta var og stundum viðhaft um
farlama fólk, sem orðið var óvinnu-
fært, og þá sagt að hann eða hún væri
komin á hólana.
siður er líklega forn, en hefir haldist
hér lengur en víða annarsstaðar.
Getið er þess í annálum, að þá er
Sigurður Oddson í Oddgeirshólum í
Flóa, sonur Odds biskups Einars-
sonar, drukknaði í Hvítá 1617, að þá
hafí verið róið með hana út á ána til
að finna líkið.
Bússa, -u, -ur, kvk., svo voru og eru
margir hólar kallaðir í Vestmanna-
eyjum í námunda við bæi, þaðan
sem vel sást til skipa. Sennilega
dregið af búðsa, skip, sbr. Skálholts-
bússunni gömlu, flutningaskip Skál-
holtsstaðar.
Þangheslur, -s, -ar, kk., hestbyrði af
þangi. Þang var til skamms tíma
mikið notað til eldsneytis í Eyjum.
Allri þangfjöru er skipt milli jarð-
Sigla upp á, var sagt um skip, sem
komu af hafi og leituðu lands undir
land. Það hefir franzmaður (frönsk
skúta) verið að sigla upp á í allan
dag, var t.d. sagt.
Setja á hólana, vera kominn á
hólana, var sagt um báta, sem hætt
Fara með hana. Þegar menn drukk-
nuðu nærri landi, var oft farið með
hana út á sjó, þar sem skipstapinn
varð til að reyna að finna líkin. Var
það trú, að haninn galaði, þar sem
líkið lægi undir; tíðkaðist þetta fram
yfir aldamótin síðustu. Sumir höfðu
besta trú á hvítum hönum. Þessi
anna saman með rekafjörunni. Fóru
menn í sama leigumála saman í
þangskurðinn. Þurrabúðarmönnum
var úthlutuð þangfjara fyrir sig á
Torfmýri.
Grasahestur, var hér hestbyrði af
fjörugrösum. Þau voru notuð handa
kúm og stundum í brauð til að
drýgja mjöl. Þarakjarni var töluvert
notaður til fóðurs, og var sagt að fara
í kjarnafjöru. Það er í frásögur fært
um eina þurrbúðarkonu, seint á 19.
öld, að hún hafi framfleytt 1-2 kúm,
mikið til á kjarna og fjörugrösum.
Hvort tveggja var látið rigna úti til
að ná úr því seltunni, og síðan
þurrkað. Miklu var brennt af þara
og þangrusli úr íjörunni og kallað að
tína rusl. Fjörumaðkur var allmikið
notaður til beitu, einkum fyrir stút-
ung. Skelfiskur og nokkur.
Fláarsöl, hvk. Sölvatekja var nokk-
ur í Eyjunum, en þó eigi svo að söl
voru seld þaðan. Best þykja sölin af
svokallaðri Sölvaílá í Stórhöfða. Þar
er bergruni, og þarf eigi að afvatna
þau söl. Sölvafláin liggur undir
Ofanleitis- eða Ofanbyggjarajarðir.
Ofanbyggjarar eru þeir kallaðir sem
búa fyrir ofan hraun. Ur lands-
stakksurðinni og Sigmundarsteins-
urðinni var töluverð sölvatekja. Söl
voru etin með harðæti.
Krabbafeiti, -ar, kvk., var notuð við
meiðslum. Krabbinn var mulinn
lifandi og soðinn í nýju smjöri.
Reki var mikill áður, einkum í
Brimurð, Gunnarsurð og Garðs-
enda og inni í Botni. Rekafjaran var
óskipt, þar til fyrir nokkrum ára-
tugum og sótti hver í kapp við annan
og höfðu miklar uppistöður og vök-
ur, er menn voru á sífelldu vakki yfir
rekanum, og stundum hlutust slys af
hinu mikla ofurkappi er beitt var.
Attæringar voru stundum smíðaðir í
Vestmannaeyjum úr tómum rekavið
og rekatré voru söguð í árar. Ararnar
í áttæring voru um 8.5 alin. I háfs-
spækur var mestmegnis notaður
askviður.
Rofalýja, -u, kvk. Svo voru nefndar
uppþornaðar grasrætur utan í mold-
arbörðum og sandrofum þar sem
uppblástur var. Rofalýjan var notuð
í uppkveikju og stopp.
Rótarpáll, -s, -ar, kk. reka eða spaði
sem hvannarót var grafin upp með.
Var helst farið til róta í Dufþekju í
Heimakletti. Ræturnar þóttu bestar
þegar þær höfðu gaddað. Þær voru
étnar hráar með bræðingi. Skarfakál
var stundum notað út á súpu.
Rótarbrcekur, kvk. Oftast var farið á
bandi, þegar farið var til róta, voru
ræturnar látnar í buxnaskálmar og
bundið fyrir að neðan; brugðu menn
svo rótabrókunum um háls sér, þar
voru þær í sjálfsheldu, svo að hægt
var að nota hendurnar við bandið,
þegar farið var upp úr bjarginu.
Byrgi, -is, hvk., steinbyrgi sem eru
uppi í hömrum í Heimaey, í svoköll-
uðum Fiskhellrum, ævagömul topp-
hlaðin upp af hraungrýti og blá-
grýtishnullungum, sem flutt hefir
verið úr Herjólfsdal. Byrgi þessi
hafa fyrrum verið höfð til að geyma í
þeim rikling og annað harðmeti;
varðist það í þeim allri vætu, og ekki
var svo auðhlaupið að stela úr þeim.
Byrgun standa enn, að mestu ó-
högguð, og hafa síðast verið notuð
einstaka þeirra, fram undir aldamót.
Grjótið í þau hefur orðið að flytja í
böndum og hefir það verið erfitt
verk, því að þetta er hátt uppi í
hömrum, og í flest þeirra hefurorðið
að síga, og það langt sig í sum, í hvert
skipti sem farið var í þau. Þau eru
sum manngeng eða um mannhæð-
arhá inni. Fáein byrgi eru og í
Skiphellrum. Nokkurar topphlað-
nar fiskikrær úr grjóti voru í Vest-
mannaeyjum fram undir aldamót.
Merkilegt mannvirki er hleðslan
kringum vatnslindina í Herjólfsdal,
sem haldist hefur óskemmd framan
úr landnámsöld.
Sendum starfsfólki
okkar og
viðskiptavinum
bestu óskir um
Gleðileg jól
og gæfuríkt komandi ár.
Með þökk fyrir
samskiptin á árinu sem
er að líða!
RESTAURANT
SKÚTINN
Sendum starfsfólki okkar
og viðskiptavimm
beztu óskir um
GLEÐILEG JÓL
og gcefuríkt komandi ár
með þökk fyrír samskiptin á
árinu sem er að líða
Wtt.
WW-
Pfljf

Færeyska lag opnu skipanna ( 1901-1906 ). :
Fyrstu vélbátarnir dönsku ( 1905-1910 ).