Fréttablaðið - 13.09.2014, Blaðsíða 34

13. september 2014 LAUGARDAGUR| HELGIN | 34
5,3 MILLJÓNIR ÍBÚA
78,4 ÞÚS. KM2
53,9 MILLJÓNIR ÍBÚA
130,4 ÞÚS. KM2
3,1 MILLJÓN ÍBÚA
20,8 ÞÚS. KM2
1,8 MILLJÓNIR ÍBÚA
13,9 ÞÚS. KM2
SKOTLAND
ENGLAND
WALES
N-ÍRLAND
ÍRLAND
6,4 MILLJÓNIR ÍBÚA
84,5 ÞÚS. KM2
Salmond leggur
fram frumvarp
um þjóðarat-
kvæðagreiðslu
meðal Skota
um sjálfstæði.
Hann dregur
frumvarpið til
baka þegar ljóst
er að ekki sé
meirihluti fyrir
því á þingi.
Skotar hafa verið í ríkja-sambandi við England, og þar með Wales, í rúm-lega þrjár aldir eða frá því Bretland varð formlega til með sameiningu landanna
árið 1707.
Á fimmtudaginn kemur ganga
Skotar að kjörborðinu þar sem þeir
verða spurðir einfaldrar spurning-
ar: Á Skotland að vera sjálfstætt
land?
Margir þeirra hafa þó átt erf-
itt með að gera upp hug sinn, enda
afleiðingarnar að einhverju leyti
illfyrirsjáanlegar ákveði þeir að
taka stóra skrefið og stofna sjálf-
stætt ríki.
Samkvæmt skoðanakönnunum
stefnir allt í spennandi kosningar.
Fylgismenn sjálfstæðis hafa á síð-
ustu vikum verið að sækja mjög í
sig veðrið. Þeir komust um síðustu
helgi í fyrsta sinn upp fyrir and-
stæðinga sína, en eitthvað virð-
ist vera að draga úr fylginu á ný.
Könnun frá YouGov í gær sýndi
fjögurra prósenta forskot andstæð-
inga sjálfstæðis.
Svifasein andstaða
Stærstu efasemdirnar hafa snúist
um framtíðargjaldeyri Skotlands
og óvissu varðandi efnahagslega
afkomu hins nýja ríkis. Aðrir, ekki
síst Englendingar en einnig marg-
ir Skotar, eru á móti því að kljúfa
Bretland í sundur, „höggva af því
hausinn“ eins og Boris Johnson,
borgarstjóri í London, orðaði það í
byrjun vikunnar.
Andstæðingar sjálfstæðis hafa
reyndar ekki haft sig neitt verulega
mikið í frammi í kosningabarátt-
unni fyrr en nú á lokasprettinum.
Alex Salmond, leiðtogi sjálf-
stæðissinna, hefur því átt tiltölu-
lega auðvelt með að koma boðskap
sínum á framfæri án verulegra
mótbára frá andstæðingum sjálf-
stæðis og misjafnlega sannfærðu
efasemdarfólki.
Breskir stjórnmálaleiðtogar hafa
vaknað til lífsins nú í vikunni og
hver á fætur öðrum hvatt Skota til
þess að hafna aðskilnaði.
Fræga fólkið hefur verið eitthvað
duglegra að láta málið til sín taka.
Leikarinn Sean Connery hefur til
dæmis lengi verið harður þjóðern-
issinni og talar mjög máli aðskiln-
aðar frá Bretlandi, en rithöfund-
urinn J.K. Rawling, sem eins og
Connery er skosk, er á öndverð-
um meiði: Þar stendur James Bond
gegn Harry Potter, og ekki gott að
sjá hvor verður ofan á.
Mikla athygli vakti þegar eitt
helsta dagblað Skotlands, The
Scotsman, birti á miðvikudag áber-
andi yfirlýsingu þar sem kostir og
gallar sjálfstæðis voru reifaðir.
Blaðið hafði engar efasemdir um að
sjálfstætt Skotland gæti vel staðið
jafnfætis öðrum löndum og notið
velsældar, en niðurstaðan varð
engu að síður sú að Skotar ættu að
hætta við öll sjálfstæðisáform.
„Þetta er ekki afstaða, sem
tekin er vegna hræðslu eða skorts
á sjálfsöryggi, eða skorts á föð-
urlandsást, heldur þvert á móti,“
segir í yfirlýsingunni.
Hvetur til dáða
Alex Salmond lætur þó hvergi deig-
an síga. Hann gagnrýnir breska
fjölmiðla, breska stjórnmálaleið-
toga og jafnvel breska embættis-
mannakerfið harðlega fyrir að
reyna allt til að draga kjarkinn úr
Skotum.
Í gær hafði hann hörð orð um
Royal Bank of Scotland, einn
stærsta banka Skotlands, sem hafði
hótað því að flytja höfuðstöðvar
sínar til Englands lýstu Skotar yfir
sjálfstæði. Þrír aðrir stórir bankar
hafa hótað því sama.
„Það mikilvægasta er að Já-
atkvæði er ekki lokapunktur, held-
ur upphafið á einhverju mjög sér-
stöku,“ segir hann og hvetur fólk til
að láta ekki úrtölufólk hafa áhrif á
sig: „Framtíð Skotlands á að vera í
höndum Skota.“
Fyrirmynd annarra
Áhrifin af sjálfstæði Skotlands
gætu reyndar náð langt út fyrir
landsteina Skotlands sjálfs.
Í Katalóníuhéraði á Spáni hafa
sjálfstæðissinnar fyllst miklum eld-
móð vegna fordæmis Skota, eins og
sást á fimmtudaginn þegar hundruð
þúsunda komu saman í Barcelona til
að hvetja til sjálfstæðis.
Katalóníubúar hafa lengi verið
áhugasamir um aðskilnað frá Spáni
og stefna ótrauðir á atkvæðagreiðslu
um málið þann 9. nóvember, jafn-
vel þótt allar líkur bendi til þess
að stjórnlagadómstóll Spánar muni
ekki fallast á aðskilnað, hver svo
sem niðurstaða kosninganna verður.
Þá má fastlega búast við að sjálf-
stæði Skotlands myndi hvetja marga
aðskilnaðarsinna á Norður-Írlandi
til þess að fara að hugsa sér til
hreyfings á ný.
Guðsteinn
Bjarnason
gudsteinn@frettabladid.is
SALMOND OG
SJÁLFSTÆÐISBARÁTTAN
1990 2010
Þurfa að gera upp hug sinn
Skotar standa nú frammi fyrir því að þurfa innan fárra daga að taka afdrifaríka ákvörðun um framtíðina. Kostirnir eru
aðeins tveir: Að stofna sjálfstætt ríki með þeirri óvissu sem því fylgir eða láta bresku stjórnina sjá um hlutina áfram.
Hve stórt yrði nýja ríkið?
Skotland yrði fimm milljón manna ríki, álíka stórt að
flatarmáli og álíka fjölmennt og Írland sem hefur verið
sjálfstætt í tæpa öld.
Fengi sjálfstætt Skotland aðild að ESB?
Þótt Skotland sé nú í Evrópusambandinu sem hluti af
Bretlandi þá fengi sjálfstætt Skotland ekki sjálfkrafa aðild
heldur þyrfti að sækja um aðild og ganga í gegnum aðildarvið-
ræður þar sem semja þyrfti um það hvernig löggjöf Skotlands
yrði samræmd löggjöf Evrópusambandsins.
Hvaða gjaldmiðill yrði notaður?
Alex Salmond hefur stefnt að því að gera gjaldmiðilsbandalag
við Breta um pundið. Bresk stjórnvöld hafa tekið dræmt í slíkar
hugmyndir. Breski seðlabankinn segir að í slíku bandalagi þyrftu
Skotar að gefa eitthvað eftir af sjálfstæði sínu. Skotar gætu í
sjálfu sér haldið áfram að nota pundið án samþykkis Breta, en
breski seðlabankinn hefði áfram öll yfirráð yfir gjaldmiðlinum.
Ef Skotar vildu fá evruna þyrfti Skotland fyrst að gerast
aðildarríki Evrópusambandsins. Einhliða upptaka evrunnar yrði
gerð í óþökk Evrópusambands. Sitji Skotar uppi án bæði punds
og evru þyrftu þeir væntanlega að hefja útgáfu eigin myntar, en
lítill áhugi virðist vera fyrir því.
DRAUMUR UM SJÁLFSTÆÐI Alex Salmond, helsti baráttumaður fyrir
sjálfstæði Skotlands, stillti sér upp í hópi skoðanabræðra nú í vikunni
og hvetur fólk til að merkja við „Já“ á atkvæðaseðlinum.
FJÓRIR FÁNAR Á HÚSI Í EDINBORG Efst tróna fánar Bretlands og
Evrópusambandsins en undir eru bláhvíti skoski fáninn og rauðhvíti
enski fáninn. NORDICPHOTOS/AFP
VÖKNUÐU TIL LÍFSINS Leiðtogar stóru bresku stjórnmálaflokkanna,
þeir Ed Miliband, Nick Clegg og David Cameron, héldu til Skotlands á
miðvikudaginn í von um að fá Skota ofan af aðskilnaði. NORDICPHOTOS/AFP
1954 1973 1979 1987 1997 1999 2004 20112007 2012 2013
Alex Salmond fæðist á
gamlársdag árið 1954 í bæ
sem heitir Linlithgow, ekki
langt frá Edinborg. Hann
er því 59 ára gamall.
Salmond gengur 19
ára gamall í Skoska
þjóðarflokkinn, sem
var stofnaður árið
1934. Flokkurinn hefur
frá upphafi barist fyrir
því að Skotar fái sitt
eigið þjóðþing.
Efnt til atkvæða-
greiðslu meðal Skota
og Wales-búa um
takmarkað sjálfstæði
með eigin löggjafarþingi.
Wales-búar hafna
sjálfstæði en skoskir
kjósendur samþykkja
með nærri 52 prósentum
atkvæða. Vegna dræmrar
kosningaþátttöku dugir
það samt ekki til.
Salmond tekur sæti
á breska þinginu.
Kosinn
leiðtogi
Skoska
þjóðar-
flokksins.
Aftur er efnt til
atkvæðagreiðslu
meðal Skota, Wales-
búa og nú einnig
Norður-Íra til að
kanna hvort nægur
stuðningur sé við
takmarkað sjálfstæði
með eigin löggjafar-
þingi. Að þessu sinni
samþykkja 74 prósent
kjósenda tillöguna.
Ný glæsi-
bygging
skoska
þingsins
tekin í notkun
í Holyrood í
Edinborg.
Efnt er til
þingkosninga
í Skotlandi
samkvæmt
lögum frá 1998.
Nýtt þing Skota
kemur fyrst
saman 12. maí.
Salmond tekur
sæti á nýja
þinginu fyrir
Skoska þjóðar-
flokkinn.
Skoski
þjóðarflokk-
urinn vinnur
mikinn sigur
í kosningum til
skoska þingsins.
Salmond verður
fyrsti ráðherra
minnihluta-
stjórnar með
stuðningi
Græningja.
Skoski þjóðar-
flokkurinn
nær hreinum
meirihluta á
skoska þinginu.
Salmond hefst
þegar handa
við að undirbúa
kosningar um
sjálfstæði Skot-
lands á seinni
hluta kjörtíma-
bilsins.
Breska stjórnin
fellst á að
veita skoska
þinginu heim-
ild til að efna
til kosninga
um sjálfstæði,
að upp-
fylltum vissum
skilyrðum.
Frumvarp
um þjóðarat-
kvæðagreiðslu
er samþykkt á
skoska þinginu
27. júní.
Salmond leggur
15. nóvember
fram ítarlega
skýrslu um
framtíð Skot-
lands.
➜ 24. mars 2016
er stefnt að formlegu
fullveldi Skotlands.
BRETLAND
64,1 MILLJÓN ÍBÚA
243,4 ÞÚS. KM2
BRETLAND ÁN SKOTLANDS
58,8 MILLJÓNIR ÍBÚA
165 ÞÚS. KM2
STÓRA-BRETLAND
ÍBÚAFJÖLDI OG
FLATARMÁL
ALEX SALMOND
Ötull baráttumaður
fyrir sjálfstæði
Skotlands.