Skessuhorn - 26.02.2014, Blaðsíða 24

24 MIÐVIKUDAGUR 26. FEBRÚAR 2014
Víða á Vesturlandi hefur verið gerð
gangskör að endurgerð og varð-
veislu gamalla húsa sem byggð voru
í árdaga þéttbýlismyndunar í land-
inu. Nægir að nefna Stykkishólm
sem dæmi um hvernig vel hefur til
tekist í þeim efnum. Í gamla bæn-
um í Borgarnesi hefur slík vakning
einnig átt sér stað á liðnum árum.
Skemmst er að minnast framtaks
nokkurra athafnamanna þar á tí-
unda áratugnum sem hófu að gera
upp Búðarklett sem nú hýsir hluta
af starfsemi Landnámssetursins.
Sömuleiðis má nefna frumkvæði
Hollvinasamtaka Englendingavíkur
sem hófu að gera upp verslunarhús-
in í Englendingavík þar sem Eddu-
veröld er með starfsemi í dag. Við
þetta er að bæta átak ýmissa húseig-
enda í gamla bænum sem ráðist hafa
í markverðar endurbætur á húsum
sínum. Skessuhorn skoðaði dæmi
af fjórum húsum í gamla bænum í
Borgarnesi sem unnið hefur verið
að endurbótum á síðustu misserin.
Egilsgata 6 og 8 (Smiðj­
an og Stefánshús)
Egils Guesthouse húsin við Egils-
götu 6 og 8 hafa verið gerð upp á
fallegan hátt á síðustu fjórum árum.
Bræðurnir Gunnar og Finnbogi
Jónssynir ásamt eiginkonum sín-
um þeim Helgu Halldórsdóttur og
Kristínu Ósk Halldórsdóttur hafa
staðið fyrir endurgerð húsanna. Þau
eignuðust annað húsið, Egilsgötu 8
eða Stefánshús eins og það var lengi
kallað, árið 2010. Það er eitt af eldri
húsum Borgarnesbæjar, byggt árið
1906 og er jafn gamalt húsinu Ar-
abíu sem er næsta hús við hliðina.
Egilsgötu 8 reisti Stefán Björnsson
kaupmaður eftir að hafa átt í miklu
karpi og deilum við sr. Einar Frið-
geirsson prest á Borg um að fá lóð
úthlutaða fyrir húsið. Fékk hann að
endingu smá skika úthlutaðan með
herkjum í hálfgerðri óþökk prests-
ins og er lóðin fyrir vikið ein sú
minnsta í Borgarnesi. Fjórmenn-
ingarnir keyptu húsið með það að
markmiði að gera það upp og leigja
út til gesta í svokallaðri „self-cater-
ing“ þjónustu undir heitinu Egils
Guesthouse. Að sögn Helgu Hall-
dórsdóttur var húsið gert sem næst
í upprunalega mynd og hefur fram-
takið gefið góða raun, bæði meðal
gesta og Borgnesinga. „Við finn-
um fyrir því að gestir okkar, t.d. út-
lendingum, líkar afskaplega vel við
að koma í venjulegan íslenskan bæ
með bæjarbrag eins og hér er og fá
að gista í gömlum húsum eins og
hjá okkur. Í Borgarnesi leika gömlu
húsin mikilvægt hlutverk hvað þetta
snertir og því er mikilvægt að þau
fái að njóta sín,“ segir Helga.
Fyrir tveimur árum festi hóp-
urinn síðan kaup á næsta húsi við
hliðina, Egilsgötu 6 eða Smiðjunni
eins og hún hefur verið kölluð. Það
hafði þá verið nýlega sett á sölu.
Smiðjan var byggð árið 1936. Þar
var Ólafur Þórðarson með járn-
smiðju lengi vel á neðri hæðinni en
bjó í íbúð á efri hæð hússins. Eftir
tíma Óla var ýmis starfsemi á neðri
hæð hússins, t.d. verslunin Ísbjörn-
inn. „Þegar við tökum við hús-
inu einsettum við okkur að breyta
neðra rýminu sem þá var hálfgert
geymslurými í þrjár rúmgóðar
stúdíóíbúðir. Efri hæðin fékk síð-
an góða yfirhalningu og er þar nú
tveggja svefnherbergja íbúð. Hús-
ið tókum við síðan í notkun í júní
í fyrra og rekum það einnig undir
merkjum Egils Guesthouse,“ seg-
ir Helga. Af þessu má ljóst vera að
fjölmörg tækifæri felast í endur-
gerð gamalla húsa.
Egilsgata 10 (Arabía)
Eins og vikið hefur verið að nefn-
ist næsta hús við Stefánshús því
óvenjulega nafni Arabía. Þetta er
Egilsgata 10 á horni Egilsgötu
og Bröttugötu. Húsið hefur ver-
ið kallað Arabía af Borgnesingum í
áratugi en það var byggt árið 1906
af Ara Þórðarsyni kaupmanni sem
hugðist opna í því gistiheimili. Ari
mun hafa hætt við gistihúsarekst-
urinn fljótlega eftir að hafa tekið
húsið í notkun og þess í stað far-
ið út í verslunarstarfsemi með tak-
mörkuðum árangri. Af þessum
sökum byrjuðu gárungar í Borgar-
nesi að kalla húsið Arabíu, sérstak-
lega vegna þess að fjárreiður Ara
þóttu ekki eins og best var á kosið.
Rekstur Ara var ekki langlífur í Ar-
abíu og seldi hann húsið árið 1907.
Það er 214 fermetrar að flatarmáli
og þótti stórhýsi á sínum tíma.
Núverandi eigendur, þau Guð-
mundur Smári Valsson og Hildur
Áhugaverðar endurbætur á húsum í
gamla bænum í Borgarnesi
Séð niður Egilsgötu í Borgarnesi. Fremst er Egilsgata 10 (Arabía), síðan Egilsgata 8 (Egils Guesthouse/Stefánshús) og loks Egilsgata 6 (Egils Guesthouse/Smiðjan).
Ljósm. hlh.
Arabía einhvern tímann á síðari hluta 20. aldar. Ljósm. ókunnugur. Myndin er
varðveitt í Ljósmyndasafni Borgarfjarðar.
Egils Guesthouse húsin, Stefánshús og Smiðjan. Myndin er tekin í desember
síðastliðnum. Ljósm. hlh.
Smiðjan fyrir endurbætur árið 2012.
Ljósm. Helga Halldórsdóttir.
Smiðjan eftir endurbætur árið 2013.
Ljósm. Helga Halldórsdóttir.
Svarfhóll við Gunnlaugsgötu í dag. Vinnupallar eru enn utan á húsinu en til
stendur að framkvæmdum á ytra byrði þess ljúki á árinu. Ljósm. hlh.
Svarfhóll um miðbik tíunda áratugarins, stuttu eftir að Pétur Geirsson keypti
húsið. Ljósm. Birna G. Konráðsdóttir. Myndin er varðveitt í Ljósmyndasafni
Borgarfjarðar.