Skessuhorn - 04.06.2014, Blaðsíða 18

18 MIÐVIKUDAGUR 4. JÚNÍ 2014
Sarpurinn
Rúmlega 30 manns, sem komu að
starfsemi Leikdeildar Umf. Skalla-
gríms á árunum frá 1965 til 1990
komu saman á skemmtun á Hótel
Borgarnesi um liðna helgi. Farið
var í gegnum mikið magn af ljós-
myndum, leikskrám sem og öðrum
gögnum og rifjaðar upp frækilegar
leikferðir sem farnar voru um há-
vetur í mikilli ófærð og veðurham,
sem og annað skemmtilegt, sér-
stakt og fróðlegt. Eftir að hópur-
inn hafði borðað saman var slegið
upp balli að hætti Leikdeildar Umf.
Skallagríms, „enda hæg heimatök-
in“ þar sem fjöldinn allur af tónlist-
ar- og söngfólki hefur tekið þátt í
starfseminni í gegnum árin og því
úr miklu að moða.
Á þessu tuttugu og fimm ára
tímabili frá 1965 til 1990 voru alls
færð upp 22 leikrit. Að öllum með-
töldum, leikurum sem og aðstoð-
arfólki, tóku um 400 manns þátt
í þessum uppfærslum á einn eða
annan hátt. Af þessum hópi eru
núna 110 komnir á lokaða Facebo-
ok-síðu og við aðra er haft samband
símleiðis eða með tölvupósti. Að
sögn Theodórs Kr. Þórðarsonar,
sem hefur staðið fyrir þessum „hitt-
ingi,“ ásamt þeim Vilhjálmi Hjör-
leifssyni og Jennýju Lind Egils-
dóttur, er tilgangurinn ekki aðeins
að koma saman og rifja upp gaml-
ar og góðar stundir, heldur ekki
síður að safna saman ljósmynd-
um, leikskrám og jafnvel leikmun-
um og koma þessu efni á skjalasafn
Byggðasafns Borgarfjarðar í Borg-
arnesi.
Að sögn Theodórs þá hafa strax
komið í ljós ýmis gögn sem talið
var að væru jafnvel glötuð. Meðal
annars 8 mm upptökur úr leikrit-
inu „Ísjakanum“ sem leikið var árið
1974 og einnig upptökur úr ein-
þáttungunum „Friður sé með yður“
og „Flugurnar í glugganum“ sem
sýndir voru árið 1978. Einnig hef-
ur komið í ljós að til eru allnokkr-
ar hljóð- og myndupptökur úr fleiri
verkum en talið var að hefðu varð-
veist. Ákveðið hefur verið að halda
þessu verki áfram og freista þess að
safna fleiri heimildum um leikstarf-
semina í Borgarnesi frá fyrri tíð.
Ungmennafélagið Skallagrím-
ur var stofnað árið 1916 og strax á
fyrsta ári hófust uppfærslur á leik-
ritum og hafur það haldist árlega,
nær óslitið síðan. Núna fer því að
nálgast 100 ára afmæli Skallagríms
og leikstarfseminnar í Borgarnesi
og því verðugt verkefni að safna
saman öllu því efni sem kann að
leynast í merktum sem ómerktum
kössum og umslögum hjá börnum,
barnabörnum eða jafnvel barna-
barnabörnum þess fólks sem tók
þátt í leikstarfseminni í upphafi síð-
ustu aldar. Hægt er að koma slíku
efni til nefndarmanna eða til skjala-
safns Byggasafns Borgarfjarðar í
Borgarnesi. mm/tkþ. Ljósm. tkþ.
Af fenginni reynslu og ályktunum,
sem eflaust myndu ekki standast
skoðun að öllu leyti, hef ég þrátt fyr-
ir það komist að þeirri niðurstöðu
að 90% grillara á Íslandi byrja sinn
feril á því að grilla hinar sívinsælu
lambatvírifjur eða kótilettur eins og
þær kallast í daglegu tala milli kjöt-
unnenda. Kryddaðar með Season
All, sælla minninga, eða einhverju
álíku sem er einfalt og gott. Fyrstu
skiptin hjá grillararanum er því að
mörgu leyti líkt fornum helgiat-
höfnum, manndómsvígslum ef svo
má segja. Einhver reyndari stendur
honum nær þegar gasgrillið er kynt
upp, kolagrill fyrir þá íhaldssömu,
og fylgir honum í gegnum sína
fyrstu grillreynslu. Ganga fyrstu
skiptin oft afar vel og er grillaranum
hrósað fyrir vel unnin störf og oftar
en ekki er skálað fyrir honum sem
hann þiggur hljóðlátur en þakklátur
af hinni alíslensku hógværð, verkn-
aður sem veitir honum langþráða
viðurkenningu eftir að hafa setið á
varamannabekknum alltof lengi.
En drambið er ekki fjarri með
aukinni viðurkenningu og grillar-
inn hættir að taka hlutverk sitt al-
varlega og hættir að taka við ráðum
sér reyndara fólks og fer sínar eigin
leiðir. Segja má að þetta sé gelgju-
skeiðið og grillarinn fylgist ekki
jafnvel með kraumandi kjötstykkj-
unum á voldugri stálgrindinni, fer
jafnvel að spjalla og þiggur veig-
ar frá óafvitandi aðstandandend-
um um alvöru málsins. Gott ef það
er ekki íþróttaleikur eða skemmti-
legur fréttatími sem grillarinn tek-
ur frí frá fullri grillvakt til að rétt að
skreppa inn og sjá endursýninguna
og meira til. Þetta endar oftar en
ekki með ósköpum.
Fita tekur að leka á röngum
stöðum og æsir upp kjötlostan í
fullknúnum gaseldinum sem æðir
upp í allar áttir étandi það sem
er í vegi hans. Á meðan eldtung-
ur sleikja fitubarmana reynir grill-
arinn að bjarga því sem bjargað
verður, lögulegt kjötstykkið verð-
ur því að ólögulegum óskapnaði
sem er svartur öðrum megin og
mjög dökkur hinum megin. Gripið
er þá til þess ráðs að drekkja kjöt-
inu í kaldri piparsósu, sem lagar lít-
ið. Lexían lærist ekki fyrr en eftir
nokkur skipti af þessum toga.
Svo að líkt og máltækið seg-
ir, skjótt er skitið verk, þá neyð-
ist grillarinn til að breyta nálg-
un sinni, hægja á sér, ef svo má að
orði komast, og láta fagmennsk-
una taka við. Keyptur er kjötmæl-
ir, jafnvel uppskriftabók með fræg-
um grilluppskriftum. Segja má að
grillarinn hafi gengið í gegnum
eldraunina og sé kominn á full-
orðinsskeið. Útkoman verður jafn-
ari í bland við óvæntar uppákom-
ur þar sem grillarinn skellir í fram-
andi grillrétt þar sem kjötið hefur
verið marinerað og meyrt niður í
dýrlega dásemd. En það sem skipt-
ir máli, fagmennskan er í hávegum
höfð. Grillstundir fjölskyldunn-
ar eru merkisviðburðir og því fyrr
sem matráður heimilisins áttar sig
á því, því betra. Tími grillsins er að
hefjast og bið ég fólk að vanda því
verk sitt og njóta vel.
Axel Freyr Eiríksson
Grillarinn - hugleiðing
Áhugaleikarar áttu hitting á Hótel Borgarnesi
Sigríður Karlsdóttir, Vigdís Pálsdóttir og Ingibjörg Hargrave spá og spekúlera í gömlum myndum. Þær voru virkar í leik-
starfsemi Skallagríms hér á árum áður.
Þau Daníel Haraldsson og Halldóra Björk Friðjónsdóttir skoða myndir úr safni
Leikdeildar Umf. Skallagríms.
Þær Þórhildur Loftsdóttir, Ingileif Gunnarsdóttir og Björk Halldórsdóttir
rýna í ljósmyndir frá gömlum uppfærslum deildarinnar.
Þarna eru þær Áslaug Þorvaldsdóttir og Eygló
Harðardóttir komnar með Svein M Eiðsson á
milli sín. Fyrir minningu Sveins var skálað alveg
sérstaklega á þessari samkomu enda varð hann
einn sá frægasti úr þessum hópi, tók þátt í lang-
flestum leikritunum og tók síðan flugið yfir í
kvikmyndirnar.
Daníel Haraldsson frá Brautarholti og Vilhjálmur Hjörleifsson frá Tungufelli tóku
tal saman. Á bak við þá er mynd af Borgarnesi máluð af Páli Guðmundssyni frá
Húsafelli. Myndin var notuð í leikritinu „Dúfnaveislunni“ sem sýnd var árið 1984.