Skessuhorn - 16.07.2014, Blaðsíða 19

19MIÐVIKUDAGUR 16. JÚLÍ 2014
Lára Hólm Heimisdóttir hefur lært
tannlækningar í Háskóla Íslands
síðastliðin fimm ár og á aðeins eitt
ár eftir af náminu. Hún starfar nú
á tannlæknastofu á Akranesi en er
þegar komin með reynslu í tann-
lækningum við margvíslegar að-
stæður. Lára fór ásamt tveimur öðr-
um tannlæknanemum, þeim Elísa-
betu Ástu Bjarkardóttur og Unni
Flemming Jensen, til Tansaníu að
stunda tannlækningar. Þær stöllur
fóru til utan í byrjun maí og voru
í Tansaníu í sex vikur en af þeim
unnu þær í fimm. Að sögn Láru var
ferðin mikið ævintýri en um leið
mjög lærdómsrík enda aðstæður í
Tansaníu gjörólíkar þeim sem við
þekkjum hér á Íslandi.
Frumstæðar aðstæður
„Við fórum fyrst til borgarinn-
ar Dar es Salaam, sem er stærsta
borg Tansaníu. Þar heimsóttum
við munaðarleysingjahælið Mala-
ika sem Margrét Pála, forsprakki
Hjallastefnunnar á Íslandi, stofn-
aði fyrir nokkrum árum ásamt öðr-
um Íslendingum. Þar hjálpuðum
við stelpum á aldrinum fjögurra
til þrettán ára við að fá tannlækna-
þjónustu. Okkur tókst að koma
þeim fyrir hjá tannlæknanema í há-
skólanum í Dares Salaam og var það
mikil sigur fyrir okkur. Eftir það
fórum við að vinna sem tannlæknar
á Karatu Lutheran sjúkrahúsinu í
Bashay þorpi. Þar fengum við að
kynnast heilbrigðiskerfinu í Tans-
aníu fyrir alvöru. Það voru aðeins
tveir tannlæknastólar sem mætti
helst kalla bekki, en hægt var að
halla örlítið. Á stofunni var aðeins
ein innstunga svo allar viðgerðir
voru framkvæmdar með handverk-
færum. Engir borar, ekkert sog eða
vatnsprautur. Við vorum með ljós-
lampa á hausnum því lampinn sem
var fyrir ofan stólinn lýsti ekki nógu
vel svo hægt væri að sjá skemmdir.
Þá var fata höfð á gólfinu sem fólk
skyrpti í en gólfið var þakið mold
sem sjúklingarnir báru inn með sér.
Þá var einn ofn á stofunni sem öll
tæki voru sótthreinsuð í og fékk sá
ofn rafmagn frá einu innstungunni
sem var í stofunni. Mjög fáir töluðu
svo ensku og því var annar lækn-
ir sem túlkaði fyrir okkur en við
lærðum fljótlega að segja, „skyrptu
í fötuna“ á svahílí. Aðstæður voru
því mjög frábrugðnar þeim sem við
þekkjum hérna heima,“ segir Lára
um aðstæður á tannlæknastofunni í
Tansaníu.
Lára man sérstaklega vel eftir
einum sjúklingnum sem kom inn á
biðstofuna til hennar. „Sá bar und-
ir hendi sér poka sem í var lifandi
kjúklingur. Hann setti svo pokann
með kjúklingnum undir stól í bið-
stofunni á meðan hann fékk lækn-
ingu og tók hann með sér þegar
hann fór út.“
Mikið um skemmdir
hjá eldra fólki
„Þegar við fórum til Tansaníu vor-
um við vissar um að lítið væri um
tannskemmdir hjá íbúum landsins.
Við töldum að þar væri fólk ekki sí-
fellt að borða nammi og drekka gos-
drykki eins og hér á Íslandi. Annað
kom hins vegar á daginn og við tók-
um eftir því að mikið var um tann-
skemmdir hjá fólki í landinu. Eitt af
verkefnum okkar var að mæla flú-
or í vatni en of mikið flúor í vatni
getur valdið skemmdum á glerungi.
Eðlilegt flúormagn í vatni er 1 ppm
en á þessu svæði mældist flúorið allt
að 25 ppm. Auk þess drekkur fólk
í Tansaníu mikið af kaffi og tei og
með miklum sykri. Því voru tenn-
urnar, sérstaklega hjá eldra fólki,
oft mjög illa farnar.“
Hjálpuðu úr eigin vasa
Lára, Elísabet og Unnur fóru út á
eigin vegum en fengu hugmynd-
ina að ferðinni frá öðrum nem-
um sem höfðu farið til Tansaníu.
„Við töluðum við tvo tannlækna-
nema sem höfðu farið í svipaða
ferð fyrir nokkrum árum og urð-
um strax mjög hrifnar af hugmynd-
inni. Þeir hjálpuðu okkur mikið að
skipuleggja ferðina og koma okkur
í samband við rétta aðila. Þannig
fengum við gistingu á gistiheimili
sem rekið er af Íslendingi og ýmsar
aðrar upplýsingar sem gerðu ferð-
ina mun þægilegri. Við fórum sem
dæmi með um 40 kíló af áhöldum til
lækninga sem við gáfum sjúkrahús-
inu. Það var samt erfitt að undirbúa
sig fyrir þá miklu fátækt sem fólk
býr við í landinu. Fátæktin er gríð-
arleg, fólk átti litla sem enga pen-
inga og bjó við slæmar aðstæður.
Við voru minntar á fátækt heima-
manna þegar ein af okkur borgaði
með klinki í búð. Þeim í búðinni
var mjög brugðið að sjá hvíta mann-
eskju borga með einhverju öðru en
seðli. Hvítt fólk er stundum kallað
músungú, sem þýðir hvítingi. Hvít-
ingar eru oft rukkaðir meira en aðr-
ir og lærðum við fljótt að biðja um
ekkert músungúverð í búðum. Við
fengum að kynnast fátæktinni fyrir
alvöru þegar við hittum konu sem
bjó langt frá sjúkrahúsi og þurfti
nauðsynlega á krabbameinsmeð-
ferð að halda. Læknaþjónustan er
frí en hins vegar átti konan ekki
fyrir farinu til sjúkrahússins. Við
ákváðum því að borga fyrir hana
farið. Eftir það spurðumst við fyrir
um hvað venjuleg laun verkakonu
væru og fengum þau svör að þau
væri á bilinu 3500 til 4000 krónur
á mánuði. Eftir það hjálpuðum við
fleirum sem þurftu nauðsynlega á
aðstoð að halda og gleðin sem því
fylgdi var ólýsanleg. Fólk hreinlega
grét af gleði.“
Ferðuðust víða
og sáu margt
Lára segir að þær stelpurnar hafi
gert ýmislegt fleira en að vinna
á meðan þær dvöldu í Tansaníu.
„Við unnum alla virka daga frá hálf
átta til þrjú. Þegar við vorum ekki
í vinnunni ferðuðumst við víða og
sáum margt áhugavert. Við fórum
meðal annars í tvö þjóðgarða. Í ein-
um ferðuðumst við á bíl og sáum
fullt af villtum dýrum eins og ljón,
fíla og strúta. Í öðrum þjóðgarðin-
um fórum við hins vegar fótgang-
andi með vopnuðum fylgdarmanni.
Þar var mikið um mjög stóra buffa-
lóa. Fylgdarmaðurinn var með
byssuna ef hann þyrfti að skjóta út
í loftið til að hræða dýrin frá okk-
ur. Ef það myndi hins vegar ekki
virka sagði hann okkur að leggjast á
jörðina og láta hjörðina hlaupa yfir
okkur, dýrin myndu þá hoppa yfir
okkur. Sem betur fer kom ekki til
þess.Við gerðum okkur einnig ferð
til að hitta Hatzabe ættbálkinn sem
bjó utan borganna og lifði þar á
sjálfsþurftarbúskap. Þar hittum við
mann sem sagður var 102 ára. Hann
átti átta konur og var sagður eiga 88
börn. Það var mjög skemmtilegt og
hélt ættbálkurinn grillveislu okkur
til heiðurs það kvöld. Þar var grill-
uð geit en fólkið drakk blóðið úr
henni áður en við borðuðum.“
Margir ólíkir siðir
Lára segir að þær vinkonur hafi
þurft að venjast mörgum siðum í
Tansaníu sem þykja eðlilegir þar en
skrýtnir hér á landi. „Sem betur fer
var vetur í Tansaníu þegar við vor-
Dag ur í lífi...
Nafn: María Rós Björnsdóttir.
Starfsheiti/fyrirtæki: Starfsmað-
ur í ferðaþjónustu hjá Snjófelli á
Arnarstapa.
Fjölskylduhagir/búseta: Er í
sambandi með Pálma Snæ Hlyns-
syni og bý á Akranesi.
Áhugamál: Dýr og að ferðast.
Vinnudagurinn: Miðvikudagur-
inn 9. júlí 2014.
Mætt til vinnu og fyrstu verk:
Ég mætti klukkan hálf átta. Fyrsta
verk dagsins var að gera klárt fyrir
morgunverðinn á gistiheimilinu.
Undirbúa matinn og bjóða gest-
um góðan daginn.
Klukkan 9 Þá fór ég að þrífa sal-
ernisaðstöðuna á tjaldsvæðinu og
var búinn að því um klukkan 10
en eftir það fór ég að þrífa her-
bergi á gistiheimilinu.
Klukkan 14 Var að bíða eftir því
að þvottavélin kláraði. Tók svo
úr henni hreina þvottinn og gekk
frá honum. Ég þurfti ekki að bíða
lengi eftir þvottinum svo ég fór að
þrífa gangana á gistiheimilinu eft-
ir það.
Hvenær hætt og það síðasta
sem þú gerðir í vinnunni? Ég
hætti klukkan 15. Það síðasta sem
ég gerði var að skila öllum lyklum
af þeim herbergjum sem ég þreif
um morguninn.
Fastir liðir alla daga? Ég sé allt-
af um að draga íslenska fánann að
húni klukkan átta.
Hvað stendur upp úr eftir
vinnudaginn? Það gerðist ekk-
ert merkilegt þennan daginn. Við
fáum mikinn fjölda af gestum á
hverjum degi og það er oft mikið
um að vera á svæðinu.
Var hann hefðbundinn? Já, dag-
urinn var frekar hefðbundinn.
Hvenær byrjaðir þú í þessu
starfi? Ég byrjaði 25. maí á þessu
ári.
Er þetta framtíðarstarfið þitt?
Nei, þetta er bara sumarstarf en
ég gæti vel hugsað mér að vinna
við hótelstörf í framtíðinni.
Hlakkar þú til að mæta í vinn­
una? Já, mér finnst þetta skemmti-
legt starf. Það eru oft spennandi
hlutir að gerast á Arnarstapa yfir
sumarið og svo hittir maður alltaf
nýtt fólk á hverjum degi.
Eitthvað að lokum? Allir að
koma á Arnarstapa, einn falleg-
asta stað landsins.
starfsmanns í ferðaþjónustu
Tannlæknatríó hjálpaði fátækum í Tansaníu
Ferðasaga Láru Hólm Heimisdóttur tannlæknanema frá Akranesi
um þar, svo hitinn var ekki nema
um 25 gráður. Það varð þó oft
mjög heitt í Dar es Salaam þegar
sólin skein og mikill raki myndaðist
á daginn. Í Bashay var aftur á móti
ekki eins heitt og hófst hver dagur
með messu í kapellu sjúkrahússins.
Við gleyptum í okkur menninguna
og mættum að sjálfsögðu alltaf í
messu fyrir vinnu. Við urðum auð-
vitað fyrir miklu menningarsjokki
en það sem er svo skrýtið er að
engin af okkur fékk heimþrá. Við
vorum eiginlega búnar að venjast
þessum heimi tiltölulega fljótt og
þetta varð bara eðlilegt. Við kynnt-
umst konu á gistiheimilinu sem
hafði búið á Íslandi í eitt ár og hún
hjálpaði okkur mikið að komast inn
í menninguna. Hún kenndi okkur
meðal annars að þekkja hljóð hýena
en við heyrðum í þeim á kvöldin
þegar við fórum að sofa. Sú kona
reyndist okkur líka vel þegar við
höfðum frían tíma og tók hún okk-
ur á staði sem við hefðum sennilega
aldrei annars farið á.“
Kennir manni að meta
það sem maður hefur
„Áður en við fórum út vorum við
vöruð við ýmsum hættum og þótti
mörgum hættulegt fyrir þrjár ung-
ar stúlkur frá Íslandi að fara einar
til Tansaníu. Hins vegar lentum við
ekki í neinu veseni. Fólk í Tansaníu
er lífsglaðasta fólk sem ég hef á æv-
inni kynnst. Það er mjög hjálpsamt
og allir vilja kynnast manni. Það er
hreint ótrúlegt hvað allir eru ham-
ingjusamir þrátt fyrir þá fátækt sem
ríkjandi er í landinu. Okkur var oft
sagt að slaka á og hætta að stressa
okkur á tímanum. Íslendingar, sem
og aðrir Vesturlandabúar, eru alltaf
að keppa við klukkuna. Þarna úti var
ekki einu sinni klukka á sjúkrahús-
inu. Þetta gaf okkur því nýja lífssýn
og kenndi okkur að meta betur það
við höfum. Ég held að fólk á Íslandi
gleymi því oft hversu gott við höf-
um það í raun og veru. Ég held að
allir sem hafa upplifað heilbrigðis-
kerfið í Tansaníu séu ekki að kvarta
yfir kerfinu sem er á Íslandi,“ seg-
ir Lára og bætir við að hún gæti vel
hugsað sér að fara aftur utan. „Þetta
var svo gaman og gefandi að það er
aldrei að vita nema ég fari aftur. Ég
gæti allavega alveg hugsað mér að
gera það.“
jsb
Lára að huga að tönnum ungs drengs
í Tansaníu.
Dömurnar eru hér nýkomnar af veiðum með Hatzabe ættbálknum, með Baobab
ávöxt og hunang.
Lára, Elísabet og Unnur með stelpunum sem búa á munaðarleysingjahælinu
Malaika en hópur Íslendinga stendur að því.