Skessuhorn - 13.08.2014, Side 14

14 MIÐVIKUDAGUR 13. ÁGÚST 2014
Um liðna helgi var ýmislegt um að
vera á Fitjum í Skorradal. Á laug-
ardaginn var opnuð yfirlitssýn-
ing Sigríðar Skarphéðinsdóttur frá
Dagverðarnesi í Skorradal. Sigríð-
ur er næstelsti núlifandi Skordæl-
ingurinn, fædd 3. júlí 1923. Hún
ólst upp við hefðbundin sveitastörf
í Skorradalnum en fór í húsmæðra-
skóla og lauk handavinnukennara-
prófi frá Kennaraskólanum 1946.
Árið 1949 giftist hún Pétri Péturs-
syni og hefur búið í Reykjavík síð-
an. Á sjötugsaldri sótti hún ýmis
námskeið til að mennta sig í hand-
verki, svo sem bútasaumi, málun og
útskurði. Á síðustu 20 árum hef-
ur hún skapað margskonar lista-
verk og í myndum hennar má sjá að
heimasveitin, Skorradalurinn, skip-
ar stóran sess í huga hennar. Hand-
verkssýning Sigríðar verður opin
um helgar frá kl. 12 - 18 fram í lok
september.
Á sunnudeginum komu saman á
Fitjum afkomendur íbúa í sókninni,
um 120 manns. Þar afhjúpaði Ólaf-
ur Ragnar Grímsson forseti Íslands
minnisvarða um Guðmund Ólafs-
son (1825 - 1889). Guðmundur bjó
á Fitjum og var um skeið þingmað-
ur Borgfirðinga. Faðir Ólafs Ragn-
ars fæddist í Bakkakoti og minnt-
ist Ólafur ferðar sinnar með föð-
ur sínum um Skorradal sem hann
fór tólf ára gamall. Að auki var
Framdalsfélagið stofnað á sunnu-
daginn. Tilgangur þess er að við-
halda sögu og menningarminjum
Fitjasóknar í Skorradal. Af því til-
efni var opnuð vefsíðan www.fram-
dalur.is þar sem finna má fróðleik
um svæðið. Hönnuður vefjarins er
Trausti Dagsson og ábyrgðarmaður
Hulda Guðmundsdóttir. Að sögn
Huldu eru nú einungis fjórir íbúar
í Fitjasókn. „Afkomendur síðustu
ábúenda sýna svæðinu þó tryggð
og sækja það heim þegar tækifæri
gefst,“ segir Hulda. Ólafi Ragn-
ari til aðstoðar við afhjúpunina var
Gunnlaugur St. Gíslason listmál-
ari. Hann málaði myndir af öllum
ellefu bæjum Fitjasóknar sem nú
prýða Framdalsvefinn en þess má
geta að Gunnlaugur er elsta barna-
barnabarn Guðmundar Ólafssonar.
grþ
Kartöflur er hægt að rækta þótt
ekki sé til staðar garður til þess eða
nægt landpláss. Svalir eða sólpall-
ur duga ágætlega og kartöflur má
rækta í margvíslegum döllum úr
plasti eða tréstömpum. Að rækta
kartöflur í sérstökum til þess gerð-
um sekkjum gefur þó ákveðið for-
skot á sæluna í biðinni eftir nýj-
um kartöflum. Á sekkjum þessum
er lúga þar sem hægt er að taka sér
nýjar kartöflur í soðið jafnóðum og
þær vaxa og í hæfilegum skömmt-
um fyrir hverja máltíð. Svo er lúg-
unni lokað aftur og það sem eftir er
heldur áfram að vaxa. Þessa sekki sá
undirritaður fyrst í Danmörku fyrir
nokkrum árum og keypti tvo í garð-
yrkjubúð fyrir 22 krónur danskar,
eða um 450 íslenskar krónur. Þeir
eru úr efni ekki ósvipuðu því sem
er í stórsekkjum utan um áburð eða
salt. Nokkuð sterkt efni sem hægt
er að nota margoft. Það sniðuga við
sekkina er lúgan á þeim sem lokast
með frönskum rennilási. Sekkirn-
ir taka 30-40 lítra. Freistandi er að
setja 8-10 spíraðar kartöflur niður
að vori, en það er of mikið, þá verð-
ur uppskeran frekar rýr. Hæfilegt
er að setja 3-5 spíraðar kartöflur í
sekkina eins og segir í leiðbeining-
um með þeim.
Hvernig fer
sekkjaræktunin fram
Byrja þarf á því að láta kartöflur
spíra og ekki vitlaust að huga að því
í marsmánuði. Ef tíð er góð eins og
var t.d. síðasta vor má auðveldlega
setja kartöflur út á pall eða á sval-
irnar í aprílmánuði eða byrjun maí.
Fljótsprotnar karöflur, eins og t.d.
Premier, eru þá tilbúnar 6-7 vik-
um síðar. Þegar svo snemma er far-
ið af stað má auðveldlega fá tvisv-
ar uppskeru með þessari ræktun á
einu sumri. Gott er að nota pappa-
öskjur undan gos- eða öldósum til
að láta kartöflur spíra og þá við
stofuhita og birtu. Eggjabakkar
eru líka ákjósanlegir fyrir kartöflu-
útsæði til spírunar. Þegar kartöfl-
urnar eru settar í sekkina á að setja
um 20 sentimetra moldarlag í botn
þeirra, leggja 3-5 spíraðar kartöflur
þar í með góðu millibili og setja
meiri mold yfir. Sekkirnir eru settir
á sólríkasta staðinn á svölunum eða
pallinum. Þegar grös fara að mynd-
ast er meiri mold bætt í og grösin
nánast kaffærð. Þessu er svo haldið
áfram þangað til 5-10 sentimetrar
eru eftir í brún sekkjanna. Ef þurrt
er í veðri er betra að vökva öðru
hverju. Þegar svo grösin hafa náð
að vaxa vel upp og eru byrjuð að
blómstra er óhætt að kíkja undir.
Lúgan
Þá eru það kostir lúgunnar sem
koma í ljós. Auðvitað er misjafnt
hve fólk notar margar kartöflur í
matinn hverju sinni. Með því að
þreifa á sekkjunum finnst hvort
kartöflur eru þokkalega vaxnar og
lúgan er opnuð og tínt undan grös-
unum eftir þörfum. Annað skil-
ið eftir og lúgunni lokað aftur. Ef
einhver mold hefur farið út er gott
að setja hana í aftur. Best er að nota
gróðurmold úr pokum en mikið
úrval er af slíku í garðyrkjuversl-
unum, smávegis áburður er af hinu
góða. Hann fæst sömuleiðis í garð-
yrkjuverslunum.
Haustræktun
Reynsla undirritaðs af ræktun með
þessari aðferð í sumar er góð og
af því ég var ekki of gráðugur og
setti bara fjórar útsæðiskartöflur í
hvern sekk, varð uppskeran marg-
föld. Síðan, ef fólk vill, er auðvelt
að láta útsæði spíra aftur og setja
niður haustkartöflur í ágúst með
sömu aðferð. Þá blómstra grösin að
vísu tæplega en þegar blöðin fara
að visna er ekki eftir neinu að bíða
og tími til að taka karöflurnar upp
eða niður í gegnum lúguna. Lík-
lega fást pokar þessir ekki í búðum
hér á landi. Fyrir liðtækan á sauma-
vélinni mætti vel gera þessa poka
heima til dæmis úr áburðarsekkjum
nú eða panta þá erlendis frá.
hb
Mikið hefur verið um að vera
á Sauðfjársetrinu á Ströndum í
sumar, margvíslegar uppákom-
ur og viðburðir. Framundan er
svo stærsta samkoma ársins, Ís-
landsmeistaramót í hrútadóm-
um. Það verður haldið laugar-
daginn 16. ágúst kl. 14 í Sævangi
við Steingrímsfjörð. Jafnan er
góð þátttaka í hrútadómunum,
bæði í flokki þaulreyndra hrúta-
dómara og líka í flokki óvanra
og hræddra hrútaþuklara. Að
venju verður kjötsúpa á boðstól-
um og kaffihlaðborð allan lið-
langan daginn. Síðasta ár sigr-
aði Kristján Albertsson á Mel-
um í Árneshreppi í hópi vanra
og landaði því Íslandsmeistara-
titlinum í hrútadómum í fjórða
skiptið. Hæfileikar hans í þessari
sérstæðu keppnisgrein hafa vak-
ið mikla athygli.
Á Sauðfjársetrinu eru nú uppi
þrjár sérsýningar, fyrir utan
fastasýningu safnsins sem ber yf-
irskriftina Sauðfé í sögu þjóðar.
Í kaffistofunni er sýningin Allt á
kafi! þar sem sagt er frá snjóa-
veturinn 1995 á Ströndum og á
listasviðinu er sýning um álaga-
bletti á Ströndum. Ætlunin er
að opna nýja tímabundna sögu-
sýningu á hrútadómunum, þar
sem sagt verður frá starfi hér-
aðsráðunauta og verður Brynj-
ólfur Sæmundsson sem var
ráðunautur á Ströndum í nærri
40 ár í forgrunni á þeirri sýn-
ingu. Í Sauðfjársetrinu er rek-
ið kaffihúsið Kaffi Kind þar er
hægt að gæða sér á ís frá Erps-
stöðum, súpu, kökum og gæða
kaffi, einnig er þar lítil hand-
verksbúð með fallegum munum
sem eru flestir unnir af heima-
mönnum á Ströndum.
Safnið verður opið alla daga
milli 10-18 út ágústmánuð og
um helgar í september. Í haust er
stefnt að frekari viðburðum. Þá
verða m.a. á dagskrá fyrirlestrar
um náttúru og sögu, leiksýning
þar sem draugum á Ströndum
eru gerð skil og árleg sviðaveisla
verður haldin í október.
-fréttatilkynning
Afhjúpun minnisvarða um Guðmund Ólafsson. Ljósm. Berglind Njálsdóttir.
Handverkssýning opnuð og minnisvarði vígður
Strandamenn
standa fyrir
Íslandsmóti í
hrútadómum
Sigríður Skarphéðinsdóttir við opnun sýningarinnar. Fyrir aftan hana má sjá
glitta í handverk hennar sem verður til sýnis fram í lok septembermánaðar.
Ljósm. Pétur Hans Pétursson.
Kartöflur teknar niður úr sekknum í gegnum lúguna með franska rennilásnum.
Kartöfluræktun landlausra á svölunum eða sólpallinum
Kartöflusekkir á sólpalli.