Skessuhorn - 29.10.2014, Blaðsíða 20

20 MIÐVIKUDAGUR 29. OKTÓBER 2014
Spurningaþátturinn Útsvar er
áreiðanlega meðal vinsælustu þátta
sem hafa verið í Ríkissjónvarpinu.
Það fer ekki hjá því að þeir sem oft-
ast eru í spurningaliðunum verða
kunnuglegir og jafnvel eftirminni-
legir sjónvarpsáhorfendum. Einn
af þeim sem vakið hefur athygli er
Sigfús Almarsson í liði Snæfells-
bæjar. Sigfús er kokkur í Grunn-
skóla Snæfellsbæjar og þótti sýna
bæði glaðbeitta framgöngu í þátt-
unum og yfirgripsmikla þekk-
ingu einkum í spurningum tengd-
um sögu. Blaðamaður Skessuhorns
þekkti raunverulega ekkert til ann-
ars með Sigfúsi þegar hann óskaði
eftir að fá að hitta hann í spjalli fyr-
ir vestan. Á leiðinni frá Ólafsvík og
út á Hellissand, þar sem Sigfús býr,
voru m.a. tilkynningar í útvarpinu
um skyndilokanir á veiðisvæðum.
Það var búið að loka fjölda svæða,
meira að segja Verkamannabankan-
um og svæðum út frá Glettinganesi
og Glettinganesgrunni. Kannski
var blaðamaður einmitt að fara að
hitta fyrrum sjómann, ekki ólíklegt
í gömlu sjávarþorpi eins og Hellis-
sandi.
Hefur mikla
athyglisgáfu
Sigfús kom morgunhress til dyra á
heimili sínu á Hellissandi þennan
fimmtudagsmorgun. Það var vetr-
arfrí í skólanum. Blaðamanni var
boðið upp á kaffi í því rými, sem
yfirleitt er það heimilislegasta, í
eldhúskróknum. Spjallið hófst á því
að ræða aðeins um Útsvarið, hvers
vegna Snæfellsbær væri ekki með lið
þetta árið. Sigfús sagði að sér virtist
að það væri vegna breyttra reglna.
Stigafjöldi réði ekki eins miklu
með þátttöku liða og áður. „Reynd-
ar vorum við í liðinu núna síðast
öll ákveðin að afsala okkur sæti.
Þetta var orðið ágætt. Við dekk-
uðum sviðið ágætlega öll þrjú. Ég
krafðist þess reyndar að yfirmaður
minn Magnús skólastjóri yrði með
í liðinu. Hann er góður í íþróttun-
um og veit ýmislegt en er stundum
svolítið fljótfær. Ég hef ágætt lag á
því að dempa hann niður. Guðrún
Fríða er góð í öllu því sem teng-
ist náttúrufræði. Ég er aftur á móti
góður í sögunni og þessu gamla.
Það er mín sérþekking,“ segir Sig-
fús. Blaðamaður spyr hvernig þessi
þekking hafi orðið til. „Ég er með
góða athyglisgáfu og þannig er það
með margt mitt fólk. Ég tek eftir
öllu í kringum mig og er með gott
langtímaminni. Ég er t.d. mjög rat-
vís í borgum og hef leitt ýmsa sam-
ferðamenn um margar borgirn-
ar. Mín aðferð er sú að ég byrja að
mynda kennileiti og ferðast síðan
út frá því alveg óhræddur um að
rata svo sömu leið til baka.“
Öldurnar voldugri
við Snæfellsnesið
Sigfús kom til Hellissands fimm
ára gamall. Móðir hans er þaðan en
föðurættin er norðan frá Dalvík þar
sem hann átti heima fyrstu fimm
ár ævinnar, frá 1955 til 1960. „Ég
man samt ótrúlega mikið eftir mér
frá Dalvík og líka frá því að ég var
hjá ömmu minni þar nokkur sum-
ur eftir að við fluttum vestur. Þar
bjuggu meðal annars Grímseying-
ar man ég sem voru ógnvaldar að
því leyti að þeir skutu kettina í bæn-
um. Þeir höfðu ekki vanist köttum
úti í eyjunni og fannst þessi kvik-
indi alveg óþörf. Ferðalagið vest-
ur til Hellissands var mjög eftir-
minnilegt. Þú manst kannski eft-
ir gömlu mjólkurbílunum hvernig
þeir voru. Pallbílar með húsi fyrir
svona átta manns. Mjólkurbílstjór-
inn í Svarfaðardalnum tók að sér að
flytja okkur vestur. Þetta ferðalag
tók eiginlega allan daginn. Mér er
það minnisstætt að þegar við kom-
um upp á hólinn að Kirkjuhóli við
Garða blasti við brimið úti fyr-
ir Snæfellsnesi. Ég hreifst að því
hvað öldurnar voru stórar og fannst
þær miklu voldugri en ég var van-
ur á Dalvík. Í huganum var ég bú-
inn að byggja upp mynd af Hellis-
sandi áður en ég kom þangað. Þar
væri ekki mikið meira en húsið hjá
afa og ömmu og fjaran og sandur-
inn fyrir framan.“
Leikvöllurinn frá
fjalli til fjöru
Sigfús segir að það hafi verið al-
veg nýr heimur sem blasti við hon-
um á Hellissandi. „Þarna var nátt-
úrlega eitt elsta sjávarþorp á land-
inu og fram undir þetta höfðu ekki
orðið svo miklar breytingar í lang-
an tíma nema á húsakosti. Það var
t.d. ekki langt frá því að mjólkurbú
var í Rifi og mjólkinni ekið þaðan á
hestvagni inn á Sand og í nágrenn-
ið. Ég hafði aldrei séð hraun áður
en ég kom vestur og hraunbreið-
urnar hérna fyrir ofan voru enda-
laus ævintýraveröld. Leikvöllurinn
var líka fjörurnar og það var með-
al skemmtilegra leikja að búa til
sandbáta og keppa í sjómennsku.
Krakkar notuðu bárujárn og ýmis-
legt í sandbátana og útbjuggu stýri
og skraut á þá. Síðan snerist keppn-
in um það að þegar sjórinn féll að
var keppst við að moka upp að inn-
anverðum bátnum og halda sér sem
lengst þurrum. Sumir voru svo með
varabáta nær fjöruborðinu sem að
stokkið var í. Dagarnir liðu fljótt í
ýmsum leikjum.“
Sjóslys í beinni
Ástæðan fyrir því að fjölskyldan
flutti frá Dalvík á Hellissand seg-
ir Sigfús að hafi verið að faðir hans
var sjómaður og oft var sótt vestur
fyrir land á haust- og vetrarvertíð-
um. „Faðir minn var orðinn þreytt-
ur á því að vera langdvölum frá fjöl-
skyldunni af þessum sökum og sá
að hérna var betri framtíð fyrir fjöl-
skylduna. Á þessum tíma varð stóra
breytingin hér þegar landshöfnin í
Rifi var gerð um 1955. Þá stórjókst
hér útgerð og bátarnir sem hér voru
gerðir út urðu tugum tonna stærri
en áður. Pabbi réri með Sigurði
Kristjónssyni á Skarðsvík SH. Fyrsta
Skarðsvíkin var danskur eikarbátur.
Hann fór niður skömmu eftir að við
komum vestur. Það var mjög eftir-
minnilegt og við fylgdumst með því
í beinni útsendingu á bátabylgjunni
í útvarpinu. Það var ógnvænlegt og
spennuþrungið. Þetta var í febrú-
arveðrinu 1962 þegar togarinn El-
liði frá Siglufirði fórst og tveggja
skipverja í gúmmíbáti frá skipinu
var saknað. Skarðsvíkin var meðal
báta sem leituðu. Pabbi og áhöfn-
in fann gúmmíbátinn en mennirnir
tveir voru dánir í honum. Klukku-
tíma eftir að þeir fundu bátinn fór
Skarðsvíkin niður. Sem betur fer
var Guðmundur Kristjónsson bróð-
ir Sigurðar á Skarðsvíkinni skammt
undan á bát sínum Stapafellinu og
bjargaði áhöfn bróður síns.“
Fór aldrei á sjóinn
Sigfús byrjaði í skreiðarvinnu tíu
ára gamall. „Það fengu allir krakk-
ar vinnu og nóg að gera í fiskin-
um. Við yngstu fengum vinnu við
að taka skreiðina úr hjöllunum og
búa hana undir pökkun. Ég vann í
fiski flest unglingsárin en fór aldrei
á sjóinn. Það er svolítið merkilegt
með það, eins og hvað mikið var af
sjómönnum sem stendur að okkur
bræðrunum sex, að það er aðeins
Halldór einn af þeim elstu sem er
sjómaður. Hann var mikið á frakt-
skipum og var skipstjóri á Suður-
landinu þegar það sökk í byrjun ní-
unda áratugarins,“ segir Sigfús. Að-
spurður um skólagöngu segir hann
að gagnfræðanámi hafi hann lokið
í Hagaskólanum í Reykjavík. Sigfús
starfaði einnig sem ungur maður
talsvert að verslun og meðan hann
var heima á Hellissandi vann hann
hjá útibúi Kaupfélags Borgfirðinga
á Hellissandi. „KB var stórveldi á
sínum tíma og var með útibú víða
á Snæfellsnesi og einnig á Akranesi.
Leiðin hjá mér lá því í Samvinnu-
skólann á Bifröst þaðan sem ég lauk
námi 1982. Um þetta leyti var far-
ið að fjara ansi mikið undan kaup-
félögunum. Útibúinu hér á Hellis-
sandi og víðar var lokað.“
Sjálfmenntaður
í matargerð
Í ellefu ár bjó Sigfús í Reykjavík og
starfaði þá lengst af við fasteigna-
sölu og í heildverslun hjá Páli í Pól-
aris. Þegar Sigfús er spurður um
menntun sína í matargerðarlist-
inni segist hann ekki vera mennt-
aður matreiðslumaður. „Ég kalla
mig matargerðarmann. Er sjálf-
menntaður í matargerð. Þetta þró-
aðist þannig að ég fór að elda heima
hjá mér. Fyrstu tvö búskaparárin
mín og Sigrúnar minnar sinnti ég
ekki eldamennsku. Svo fór ég að
prófa mig áfram og hafði gaman af.
Konunni minni líkaði það ekki illa.
Fyrsta stóra verkefnið mitt í mat-
argerð var að ég tók að mér elda-
mennsku um borð í gamla varð-
skipinu Þór eitt sumar. Það var þá
orðið björgunarskip og Halldór
bróðir minn var annar tveggja skip-
stjóra á skipinu. Þetta gekk vel hjá
mér þetta sumar um borð í Þór.“
Svörtuloft í gamla
kaupfélagshúsinu
Ekki fannst Sigfúsi og fjölskyldu
það vænlegt til langframa að búa
á höfuðborgarsvæðinu. Leiðin lá
því aftur vestur á Hellissand þeg-
ar leið á níunda áratuginn. „Við
keyptum til að byrja með sumar-
hús hérna. Leigðum okkur svo
stærra húsnæði þegar við komum
hingað til starfa og ég var hér við
kennslu fyrstu árin. Fljótlega eftir
að ég kom fékk ég áhuga fyrir að
kaupa gamla Clausen verslunar-
húsið sem útibú kaupfélagsins hafði
verið í en stóð nú autt. Draumurinn
var að koma þar upp matsölustað.
Hérna var ekki matsölustaður og
mér fannst vanta stað þar sem fólk
gæti sest niður, fengið sér góðan
mat og kannski bjórglas með. Við
létum þann draum verða að veru-
leika og vönduðum til eins og frek-
ast var kostur. Það voru ýmis stað-
artengd nöfn sem komu til greina
á veitingastaðinn. Endirinn var sá
að við kölluðum hann Svörtuloft.
Sumum fannst það full kraftmik-
ið nafn, því hann væri ekki þekkt-
ur fyrir annað en vera dauðakista
sjómanna. Ekki leist sjómönnum
og aðstandendum þeirra hérna á
svæðinu heldur vel á það að ég ætl-
aði að gera út á fiskrétti á staðnum.
Sjómenn vilja nú frekast sneiða hjá
fiskinum þegar þeir koma í land.
Ég hugsaði hins vegar á þeim nót-
um að bjóða upp á það sem svæðið
væri þekkt fyrir og fólk gæti borð-
að steikurnar alls staðar. Útkoman
var sú að ferðamaðurinn var ákaf-
lega hrifinn af fiskinum og fiskrétt-
irnir slógu í gegn. Ég held ég hafi
verið frumkvöðull í því meðal veit-
ingamanna að bjóða upp á „Local
food,“ það sem svæðið hefur upp á
að bjóða.“
Botnlaus vinna
í fimm ár
Sigfús segir að veitingahúsið Svörtu-
loft hafi strax í upphafi öðlast mikl-
ar vinsældir. „Strax fyrsta sumarið
árið 1999 var mikið að gera, miklu
meira en ég bjóst við. Svo var eins
og þetta yndi bara upp á sig. Þetta
gekk bara mjög vel. Var brjálað að
gera yfir sumarið en minna á vet-
urna. Þá reyndum við að hafa við-
burði og ná þannig fólki og hóp-
um til okkar. Tókum líka að okkur
veisluhöld. Það verður þó að segj-
ast að það var áfengissalan og pöbb-
inn sem hélt starfseminni mikið til
gangandi yfir veturinn. En þetta
var gríðarlega mikil vinna og mjög
bindandi. Maður var oft ekki bú-
inn að ganga frá fyrr en fimm að-
fararnótt sunnudags og var svo aftur
mættur fyrir klukkan tíu um morg-
uninn. Þannig var þetta mikið til allt
árið, mjög bindandi. Eftir fimm ár
ákváðum við að selja staðinn. Þá var
ég búinn að skila tíu ára vinnu og
þetta var orðið ágætt.“
Börnin vilja
þjóðlegan mat
Sigfús gat sér gott orð þegar hann
starfrækti Svörtuloft og jafnvel fyrr
sem listakokkur. Hann hefur síð-
ustu tíu árin verið kokkur í mötu-
neyti Grunnskóla Snæfellsbæjar.
Aðspurður segir hann að börnin séu
yfirleitt ekki matvönd og líki matur-
inn ágætlega. „Við erum með hand-
bók frá Lýðheilsustofnun og reynum
eins og öll skólamötuneyti að hafa
hollan mat fyrir börnin. Þegar ég
byrjaði í skólanum var grænmetis-
neysla barnanna lítil. Fljótlega sett-
um við upp salaltbar þar sem börnin
gátu sjálf valið sér meðlæti. Reynsl-
an af því er góð og mér sýnist að
grænmetisneysla barna hafi tífald-
ast. Þau vilja greinilega velja græn-
metið sjálf sem þau borða. Reynslan
er líka sú að þeim finnst t.d. gufu-
Nýr heimur blasti við honum á Hellissandi
Sigfús Almarsson hefur góða athyglisgáfu og þykir lystakokkur
Sigfús með gamla salthúsið á Hellissandi í baksýn.
Fjölskylda Sigfúsar bjó í Lárusarhúsi fyrstu árin á Hellissandi. Það hús er nú búið
að gera upp og er eitt fallegasta húsið í þorpinu.