Skessuhorn - 05.11.2014, Blaðsíða 16

16 MIÐVIKUDAGUR 5. NÓVEMBER 2014
Bókasafnið orðið menningar­ og afþreyingarmiðstöð
Fagnað er 150 ára afmæli Bókasafns Akraness um þessar mundir
Þessa dagana er þess minnst á
margvíslegan hátt að 150 ár eru
liðin frá stofnun Bókasafns Akra-
ness. Það var 6. nóvember 1864
sem lestrarfélag fyrir Akranes-
hrepp var stofnað á kirkjusetr-
inu Görðum. Þá var eins og gef-
ur að skilja allt öðruvísi um að lit-
ast á Akranesi en er í dag og til
hreppsins töldust þá svæði sem
seinna urðu Innri-Akraneshrepp-
ur og Skilmannahreppur. Garð-
ar er sem kunnugt er fornt höfuð-
ból, kirkjustaður og var þar prest-
setur frá öndverðri kristni til loka
19. aldar. Að Görðum var kirkja
þeirra sem bjuggu á Skaganum
og í Innri-Akraneshreppi og Skil-
mannahreppi. Það var Garðasókn.
Þetta breyttist þegar Akranes-
kirkja var byggð 1896. Þá var af-
lögð kirkja að Görðum og bóka-
safnið var flutt í kirkjuna niður á
Skaga árið 1901. Lestrarfélagið
breyttist þá í Bókasafn Ytri Akra-
neshrepps og byrjaði þá hreppur-
inn að styrkja safnið. Þetta kom
m.a. fram í spjalli við Halldóru
Jónsdóttur forstöðukonu Bóka-
safns Akraness. Frá þessum tíma
hefur Bókasafn Akraness verið til
húsa á nokkrum stöðum og er nú
til húsa í rúmgóðum húsakynn-
um í verslanamiðstöðinni við Dal-
braut.
Bókasöfnin fræði
og göfgi
Halldóra Jónsdóttir segir að það
hafi áreiðanlega hentað flest-
um sóknarbörnum vel í byrjun að
bókasafnið væri staðsett í Görð-
um, vegna miðlægni og þangað
áttu flestir leið. „Það hefur allt-
af verið lykilatriði með bókasöfn
að þau séu sem mest miðsvæð-
is og aðgengileg fyrir flesta. Þau
virðast hafa fylgt kirkjunum mik-
ið hérna áður fyrr enda þær þá að-
alsamkomustaður fólksins. Ætíð
hefur verið grunnhugsjón með
bókasöfnin að þau fræði og göfgi
almenning og verði honum eins
konar griðastaður. Í dag má segja
að bókasafnið sé orðin menningar-
og afþreyingarmiðstöð. Það kost-
ar lítið að vera lánþegi hjá bóka-
safninu og þetta er ekki gróða-
starfsemi. Við fáum í staðinn gleði
og þakklæti frá gestum safnsins,“
segir Halldóra.
Námsfólk aflar gagna
Spurð um hvort bókasafnið þjóni
ennþá vel fræðsluhlutverkinu og
sé gott afdrep fyrir safngesti, seg-
ir Halldóra að safnið geri það.
„Hingað kemur margt námsfólk til
að viða að sér gögnum og upplýs-
ingum. Bókasafn Akraness hefur
ávalt haft frábæru starfsfólki á að
skipa og það hefur leiðbeint fólki
við leit í gagnagrunnum að bókum
og ritum. Ef þannig hefur skipast
að gögnin séu ekki tiltæk hjá okk-
ur, höfum við haft milligöngu um
að útvega þau frá öðrum söfnum.
Það eru svokölluð millisafnalán,
svo sem frá móðursafninu Lands-
bókasafninu. Ég er alltaf að hitta
fólk sem er afar þakkalátt fyrir þá
hjálp sem það fékk á Bókasafni
Akraness á námsárunum. Það segir
að sú aðstoð sem starfsfólk safns-
ins veitti og aðstaðan sem það fékk
hérna á safninu hafi verið ómetan-
legt,“ segir Halldóra. Sjálf er hún
með bs gráðu í bókasafns- og upp-
lýsingafræðum og með diplómu
í opinberri stjórnsýslu. Halldóra
hefur starfað hjá Bókasafni Akra-
ness frá árinu 1980 og verið for-
stöðukona safnsins frá árinu 1998,
tók þá við safnstjórn af Sigríði
Árnadóttur.
Bókabruni 1946
Eins og áður segir fylgdi bóka-
safnið á Akranesi lengi kirkjunum,
fyrst á Görðum og síðan Akra-
neskirkju. Bókasafnið fór síðan í
barnaskólahúsið sem var við Vest-
urgötu. Þegar skólinn brann 1946
brann stærsti hluti bókasafns-
ins, lítið bjargaðist af bókum fyr-
ir utan þær sem þá voru í útláni.
„Þetta var stórtjón því bókasafn-
ið var orðið mjög öflugt á þessum
tíma. Í þessum bruna brann m.a.
sá hluti sýslubókasafnsins sem féll
í hlut Akurnesinga þegar Akra-
nes hlaut kaupstaðaréttindi árið
1942. Bókaeign fyrir brunann var
um 3000 bindi. Að tveimur árum
liðnum tók safnið aftur til starfa.
Uppistaða nýja bókasafnsins var
einkabókasafn keypt af Guðmundi
G. Hagalín rithöfundi.“ Halldóra
segir að eftir brunann hafi Bóka-
safn Akraness verið á hrakhól-
um með húsnæði þar til það kom
í Bæjarhúsið sem kallað var um
1950, það er Kirkjubraut 8 sem
lengi var kallað Skrúðgarðurinn
og nú hýsir Kaffi Ást.
„Það var síðan stórt skref stigið
þegar ákveðið var að byggja Heið-
arbraut 40 og nýta það m.a. fyr-
ir bókasafn. Í aðdraganda þess var
sérstaklega sterk safnstjórn með
Braga Þórðarson í broddi fylking-
ar. Skiptar skoðanir voru um að
nýta húsið fyrir bókasafn og með-
al annars var það í umræðunni að
skynsamlegast væri að nýta það
sem elliheimili. Það var sterk safn-
stjórn sem sigldi því máli í höfn
og bókasafnið var flutt á Heiðar-
brautina,“ segir Halldóra.
Öflugt barnastarf
Barnadeild var opnuð í Bóka-
safnið Akraness á Heiðarbraut 40
árið 1976. Þá hafði safnið feng-
ið alla fyrstu hæðina að Heiðar-
braut til afnota. Því var fagnað
með heimsókn vinsælla barnarit-
höfunda. „Barnastarf hefur alltaf
verið mjög virkt í bókasafninu og
börn dugleg að sækja safnið. Þann
21. október 1987 var tekin upp sú
nýbreytni í safninu að halda sögu-
stund fyrir börn á aldrinum 3-6
ára, einu sinni í viku yfir vetrar-
mánuðina. Tuttugu börn mættu
að jafnaði. Á þessum tíma voru
börn yfirleitt ekki nema hálfan
daginn á leikskóla eða heima og
því var boðið upp á sögustund
fyrir og eftir hádegi. Síðasta
sögustundin í þessum anda var
29. mars 2006.“ Halldóra segir
að síðan þá hafi safnið boðið upp
á sögustundir fyrir leikskólabörn
og Koffortið farandbókasafn sé af
og til staðsett í leikskólum bæjar-
ins. Bókasafnið hafi ávallt verið í
góðu samstarfi við leikskólana og
grunnskólabörn komi reglulega í
heimsókn á safnið.
Frábær aðstaða við
Dalbrautina
Enn voru svo skiptar skoðanir um
það þegar húsið á Heiðarbraut 40
þótti ekki henta lengur sem safna-
hús, hvort fara ætti í viðhald á
húsinu eða byggja nýtt bókasafn.
Halldóra segir að aðstaðan sé frá-
bær í nýja bókasafnshúsinu sem
tekið var í notkun 2009 á 145 ára
afmæli bókasafnsins. „Það er hag-
ræði í því að vera á einni hæð, mið-
svæðis, með gott aðgengi og rúmt
bílastæði. Líka hefur það reynst vel
að hafa verslunarmiðstöð hérna í
sömu lengju. Öll aðstaða hér er
frábær. Skjalageymslurnar eru til
dæmis mjög góðar en það voru
þær sem voru ótryggastar í hús-
næðinu við Heiðarbrautina,“ seg-
ir Halldóra. Um árabil hafa bæði
Héraðsskjalasafnið og Ljósmynda-
safn Akraness verið starfrækt undir
sama þaki og sömu stjórn og bóka-
safnið. Þegar blaðamaður Skessu-
horn ræddi við Halldóru síðasta
miðvikudagsmorgun var einmitt
í einni stofu bókasafnsins hópur
eldri Akurnesinga að hjálpa til með
upplýsingar við skráningu gam-
alla ljósmynd. Þessi hópur kemur
ávallt saman á miðvikudagsmorgn-
um í safninu til þess arna.
Vísir að listasafni
Halldóra segir að bókasafnið hafi
sinnt ýmsu um tíðina. Þannig hafi
verið ákveðið þegar húsnæði var
aflögu á Heiðarbrautinni að bjóða
það listamönnum til sýninga. „Þar
varð til sýningarsalur sem ágæt-
lega var nýttur af listamönnum.
Um 80 myndlistarsýningar voru í
salnum sem bókasafnið lánaði án
gjalds, nema að listamaðurinn varð
að skilja eftir eitt verk hjá safninu
þegar sýningu lauk. Þannig varð
til vísir að listasafni í bókasafninu.
Við eigum nú 80 málverk, reyndar
misjöfn að gæðum og fæst þeirra
eru til sýnis þar sem hér er minna
veggpláss en var á Heiðarbraut-
inni. Hluti af 150 ára sögusýn-
ingu safnsins er einmitt að minn-
ast þessa tíma og eru nokkur verk
til sýnis á Dalbrautinni. Listaverk
sem viðskiptavinir safnsins á Heið-
arbraut muna eflaust vel eftir. Við
höfum líka verið í samstarfi við Sí-
menntunarmiðstöð Vesturlands,
sem hefur til dæmis fengið að nýta
hér fjarfundabúnað.“
Um 40 þúsund
gestir á ári
Spurð um fjölda gesta í Bókasafn
Akraness segir Halldóra að ekki sé
hægt að segja nákvæmlega til um
það. „Við framkvæmum talning-
Helgi Steindal bókavörður að aðstoða unga gesti safnsins.
Barnadeild opnuð í bókasafninu 1976. Rithöfundar í heimsókn eru Guðrún
Helgadóttir og Stefán Júlíusson.
Formaður bóksafnsstjórnar og starfsmenn Bókasafns Akraness á Heiðarbraut
40 við opnun safnsins árið 1972. Frá vinstri: Bragi Þórðarson, Bára Daníelsdóttir,
Stefanía Eiríksdóttir og Ásta Guðmunda Ásgeirsdóttir. Ljósm. Helgi Dan. Starfsfólk bókasafnsins á bleikum degi í nýliðnum október.