Skessuhorn - 05.11.2014, Blaðsíða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 5. NÓVEMBER 2014
Undir bláhimni brennisteinsmóðu
Vísnahorn
Ástand rjúpnastofnsins hefur orðið mörgum
umhugsunarefni bæði nú og fyrr. Einhverjir
eru eflaust enn lifandi sem muna þá tíma þegar
rjúpnahóparnir lituðu heilu hlíðarnar en þeim
fer ört fækkandi. Meðan rjúpan var verslun-
arvara og veiði eitthvað stunduð var alls ekki
óþekkt að menn kæmu með á annað hundr-
að rjúpur eftir daginn. Gæti trúað að 70 – 80
hafi verið algengt en undir 30 frekar lélegt. Á
þeim tíma hinsvegar takmarkaðist veiðisvæðið
við það sem menn gátu gengið frá heimili sínu
að morgni og náð háttum að kveldi. Þá var eft-
ir æði stórt svæði á hálendinu sem var algjör-
lega friðað þar til farið var að nota vélknúin
ökutæki og græðgi mannskepnunnar lét nátt-
úrlega ekki á sér standa með óheppilegum af-
leiðingum fyrir rjúpuna. Síðar haga atvikin því
þannig að refaveiðar sem hafa verið stundaðar
frá upphafi byggðar hér á landi dragast veru-
lega saman þannig að ref fjölgar þegar rjúpan
er í lágmarki og eðlilega er hægara fyrir vax-
andi refastofn að halda niðri stofnstærð rjúp-
unnar með dyggri aðstoð mannskepnunnar.
Einhvern tímann var frétt í útvarpi allra
landsmanna um hávísindalega könnun á
ástandi rjúpnastofnsins. Háskólagengin pers-
óna sem sagði þar frá rannsókn sinni lét þess
getið að rjúpa sem skotin væri að haustlagi
verpti ekki vorið eftir og virtist telja þetta
merka niðurstöðu. Rúnari Kristjánssyni þótti
sem þarna væri gert frekar lítið úr almennri
skynsemi og varð það tilefni eftirfarandi:
Þegar skotmenn kulda krepptir
kála rjúpu að hausti til,
verpir hún ekki vorið eftir,
vita menn það - hér um bil!
Einu sinni þótti það sjálfsagt á betri bæj-
um að slátra kind til jólanna en þeir sem ekki
höfðu efni á kind urðu að láta sér nægja rjúpu
sem var svona fátækramannafæði. Segir það
nokkuð um magnið að það var þekkt veiðiað-
ferð að veiða rjúpur í snöru en tæplega hef-
ur sú veiðiaðferð skilað miklu þó af nógu væri
að taka. Síðan þegar tími skotvopnanna kom
voru það fyrst framhlaðningar og einhver lýsti
svo raunum sínum á rjúpnaskytteríi:
Fold er þakin fönn og hrími,
fjöldi af rjúpum inn í dal.
Bý ég mig með byssu og mal,
- byrjaður er veiðitími.
Framhlaðningur forn það er,
feykilega stór og þungur.
Tískuvopn þá ég var ungur
enn ég hann á veiðar ber.
Reyndist ætíð eftir vonum
öllum byssum lengra dró,
en illilega oft þó sló.
Ef þá skotið gekk úr honum.
Þá hafði hann til að gera grikk,
með gætni er menn að veiði skriðu.
Óvænt skotin af þá riðu
þó ekki væri hreyft við gikk.
Lengi þreyttur labba ég þar,
loksins sá ég rjúpnaflokkinn,
hamast ég með hleðslustokkinn
á högl og púður ekki spar.
Óska ég þess af öllum huga
að þær vilji doka við,
meðan hleð ég morðvopnið,
fyrsta skotið skal þá duga.
Enga hreyfing er að sjá,
allar rjúpur kyrrar standa.
Miðið á þær vel ég vanda,
í vígamóð og smelli á.
Enginn hvellur, engin veiði,
árans skriflið brást mér hreint.
Á skemmra færi skyldi reynt,
skríð ég fram og vopnið reiði.
Þá svo óvænt eins og skot
út í bláinn skotið þýtur,
flaug í burtu hópur hvítur
en hólkurinn mig sló í rot.
Agndofa ég eftir sat
angraður af hrekkjaskotum.
Horfði á eftir, augum votum,
öllum þessum jólamat.
Margir hafa fundið fyrir óþægilegum áhrif-
um eldgossins að undanförnu. Meðal annars
Gísli Ásgeirsson sem fór út að skokka einn
morguninn:
Undir bláhimni brennisteinsmóðu
barst í lungu mín díoxínryk
þar sem mófuglar másandi stóðu
maður hleypur víst ekki í spik.
Hóstandi kom ég í hlaðið
þar sem heimiliskettinum brá
heilmikið hresstist við baðið
nú er húðin svo fallega grá.
„Það er seintekinn gróði að hafa hesta-
kaup við Sumarliða póst,“ var haft eftir Jósep
á Hjallalandi á sinni tíð og bókaútgáfa virð-
ist litlu meiri gróðavegur. Allavega er það
mín reynsla og ætli Káinn gamli hafi ekki haft
eitthvað svipaða sögu að segja. Minnsta kosti
kvað hann:
Þegar ég fór að fást við ljóð,
fór nú verr en skyldi.
Bláfátækri bauð ég þjóð
bók sem enginn vildi.
Margir hafa lent í þeim hremmingum að
samferðamenn þeirra á lífsgöngunni hafa ver-
ið gjörsamlega blindu slegnir þegar kom að
því að gera sér grein fyrir ótvíræðum kost-
um og algjörum yfirburðum viðkomandi að-
ila. Knútur Þorsteinsson, kennari frá Úlfs-
stöðum í Loðmundarfirði, sendi einhverjum
þessa kveðju:
Þó þú létir hvert um hlað
hreykinn ljós þitt skína,
varstu oftast einn um það
að eygja snilli þína.
Ekki veit ég af hverju mér dettur stundum
í hug næsta vísa þegar minnst er á ríkisstjórn-
ina. Skiptir litlu hvaða stjórn það er. Ríkis-
stjórnir hafa einhvern veginn þessi áhrif á mig,
sama úr hvaða flokkum þær eru samsettar og
hvaða einstaklingar eiga sæti í þeim. Sumir
telja að hún sé eftir þá Egil Jónasson á Húsa-
vík og Friðrik Jónsson á Helgastöðum en aðr-
ir halda því fram að hún sé eftir Sigmund Sig-
urðsson úrsmið á Akureyri og ort 1924 þegar
þeir Einar Olgeirsson, Brynjólfur Bjarnason
og Ársæll Sigurðsson komu til landsins sem
áróðursmenn bolsévíka. Lét Einar þegar mik-
ið að sér kveða á Akureyri, svo að Sigmundi
úrsmiði þótti nóg um og kastaði stöku sinni
fram, og er hún enn í fullu gildi. Það er þó
allavega óumdeilt hvað sem faðerninu líður:
Upp er skorið, engu sáð,
allt er í vargaginum.
Þeir sem aldrei þekktu ráð
þeir eiga að bjarga hinum.
Það eru oft mörg „EF-in“ í lífinu og það ég
best veit eru næstu Ef eftir Eyþór Árnason og
vona ég að mér og Eyþóri fyrirgefist þó form-
ið sé ekki fullkomlega hefðbundið:
Ef:
Ef ég hefði verið fjárglöggur
kunnað að syngja millirödd
verið kræfur til kvenna
og lunkinn að lesa í gang hesta
Þá:
Flengriði ég ótemjum út um allar jarðir
stórskuldugur við innheimtustofunun sveitar-
félaga
syngjandi í kvartett og kór
og væri hrókur alls fagnaðar á hrútasýningum.
Með þökk fyrir lesturinn,
Dagbjartur Dagbjartsson
Hrísum, 320 Reykholt
S 435 1189 og 849 2715
dd@simnet.is
Krakkarnir í leikskólanum Sólvöll-
um í Grundarfirði fögnuðu allra
heilagra messu eins og aðrir lands-
menn. Þá mátti sjá allskyns ofur-
hetjur og forynjur, nornir og fleiri
furðuverur í húsakynnum leikskól-
ans. Þá skipti engu hvort var litið
inn til nemenda eða kennara, all-
ir voru í grímubúningum í tilefni
dagsins. tfk
Félagar í Kirkjukór Ólafsvíkur hóf-
ust handa við fjáröflun um síðustu
helgi. Kórfélagar ætla að leggja land
undir fót á næsta ári og er stefnan
tekin á Þýskaland. Þar ætlar kórinn
að halda tónleika og fleira til gam-
ans. Að þessu sinni voru bakaðir
kanilsnúðar og hjónabandssælur sem
kórinn vonar að renni ljúflega nið-
ur hjá þeim sem keyptu. Margt fleira
er framundan hjá kórnum og æfir
hann stíft þessa dagana fyrir árlega
jólatónleika sína sem haldnir verða í
byrjun desember. -fréttatilkynning
Bókstofa Snorrastofu í Reykholti var
fullsetin á mánudagskvöldið. Þar hélt
Óskar Guðmundsson rithöfundur og
fræðimaður í Reykholti annað erindi
sitt af sex sem flutt verða á námskeiðs-
kvöldum í vetur undir titlinum Ris og
hnig í hamingju Snorra Sturlusonar. Í
þetta sinn var talað um héraðsríki og
valdaútþenslu Snorra á árum hans í
Borgarfirði. Snorri var maðurinn sem
gerðist einn mestur höfðingja á mikl-
um ólgutímum á Íslandi, án þess þó
lyfta neinu öðru vopni heldur en fjað-
urpennanum.
Sannfærður um að Snorri
skrifaði Eglu
Árið 2009 sendi Óskar Guðmundsson
frá sér mikið rit um ævisögu Snorra
Sturlusonar sem var uppi 1179-1241.
Bókin hlaut afar góðar viðtökur. Ósk-
ar hefur æ síðan komið aftur til baka
að sagnaritaranum og höfðingjanum
sem sat Reykholt. „Ég hef alltaf verið
að vinna eitthvað í þessum arfi síðan
bókin kom út. Fyrirlestrar gefa manni
tækifæri til að þróa hugmyndir sínar.
Í dag er ég kannski ögn djarfari í til-
gátum heldur en ég var þegar ég var að
setja saman ævisögu Snorra. Í sögunni
kemst maður aldrei að einhverjum
endanlegum sannleika. Þetta er þróun.
Ýmislegt verður manni vissulega ljós-
ara með tímanum. Síðan breytist af-
staðan til ýmissa atriða. Ég finn það til
dæmis eftir því sem árin líða að ég verð
sannfærðari um að Snorri hafi verið
höfundur Egils sögu Skallagrímssonar.
Þegar ég skrifaði ævisöguna þá opnaði
ég fyrir þann möguleika og taldi upp
líkurnar með því. Mér þótti þær svona
meiri en minni. Núna er ég algerlega
sannfærður um að hann sé höfundur-
inn. Ég tel mig líka vita hvers vegna
hann hafi skrifað þessa bók og rökstyð
það meðal annars á þessu námskeiði.
Það voru pólitískar ástæður á bak við
það. Snorri var refur,“ segir Óskar
Guðmundsson.
Margbrotin saga
„Þetta námskeið er fyrst og fremst
hugsað fyrir áhugafólk um sögu og ís-
lenska menningu. Það vill til að þetta
hérað hýsir staði sem búa að sögu sem
skiptir alla þjóðina máli og hafa þýð-
ingu í menningarsögu Norðurlanda.
Svo er fullt af skemmtilegum útúrdúr-
um, leiðum og afkimum í sögu Snorra
Sturlusonar sem gaman er að feta á
svona námskeiði, sérstaklega með fólki
sem hefur lifandi áhuga á þessu,“ seg-
ir Óskar.
Vetrarnámskeiðið um Snorra er á
vegum Snorrastofu, Landnámsseturs-
ins í Borgarnesi og Símenntunarmið-
stöðvar Vesturlands. Fyrirlestrar eru
haldnir til skiptis í Snorrastofu í Reyk-
holti og á Landnámssetrinu í Borgar-
nesi. Sá næsti verður 12. janúar. Þar
á að tala um ástina og sálarlíf Snorra.
Síðan verður haldið áfram fram á vor.
Enn er hægt að skrá sig á námskeið-
ið á vef Símenntunar (simenntun.is).
Einnig getur fólk bókað sig á staka fyr-
irlestra. Nánari upplýsingar um efni
námskeiðsins um þennan frægasta
son Vesturlands má m. a. finna á vef
Snorrastofu (snorrastofa.is). mþh
Lífshamingja og ógæfa Snorra
Sturlusonar krufin til mergjar
Óskar Guðmundsson fjallaði um valdaútþenslu höfðingjans Snorra Sturlusonar
í erindi sínu á mánudagskvöld. Að mati Óskars þá hikaði Snorri ekki við að beita
fjaðurpennanum sem vopni í pólítískum refskákum samtíma síns.
Grímubúningafjör á Sólvöllum
Kirkjukórinn stefnir á Þýskaland