Læknablaðið - 15.03.2002, Blaðsíða 22

FRÆÐIGREINAR / DÁNARMEIN
Tafla III. Stööluö dánartöluhlutföll (SDH) og 95% öryggisbil (95% ÖB) meöal iðnverkakvenna, fylgitími 1975-1995.
Reiknaö er meö mismunandi löngum biötíma.
SDH (95% ÓB)__________________________________________________________________
5 ðr; N=12529 10 ár; N=10546 15 Sr; N=7705
Dánarorsakir (ICD 9) 210 229 mannár 195 611 mannár 161599 mannár
Allar dánarorsakir (010-E978) 0,67 (0,62-0,72) 0,56 (0,52-0,61) 0,42 (0,38-0,46)
Öll krabbamein (140-203) 0,79 (0,70- 0,90) 0,69 (0,60-0,80) 0,49 (0,40-0,58)
- meltingarvegur (140-154) 0,95 (0,68-1,29) 0,82 (0,57-1,15) 0,65 (0,41-0,96)
- öndunarfæri (162) 0,93 (0,70-1,21) 0,80 (0,58-1,08) 0,51 (0,33-0,76)
- brjóst (174-175) 0,68 (0,49-0,93) 0,64 (0,45-0,88) 0,44 (0,28-0,67)
- kynfæri kvenna (179-184) 0,78 (0,52-1,13) 0,61 (0,38-0,94) 0,53 (0,30-0,86)
- blóð og eitlar (200-208) 0,92 (0,54-1,48) 0,79 (0,43-1,33) 0,51 (0,22-1,01)
Önnur krabbamein 0,67 (0,50-0,88) 0,59 (0,43-0,79) 0,38 (0,25-0,57)
Blóöþurrðarsjúkd. hjarta (410-114) 0,75 (0,63-0,89) 0,63 (0,52-0,75) 0,49 (0,39-0,60)
Sjúkd. í heilaæðum (430-438) 0,53 (0,39-0,71) 0,44 (0,31-0,61) 0,37 (0,25-0,53)
Öndunarfærasjd. (460-519) 0,60 (0,46-0,76) 0,54 (0,40-0,70) 0,44 (0,32-0,60)
Voveifleg dauðsföll (E800-E978) 1,39 (1,08-1,74) 1,00 (0,74-1,32) 0,65 (0,43-0,94)
Aðrar dánarorsakir 0,41 (0,34-0,50) 0,35 (0,28-0,43) 0,26 (0,20-0,34)
Tafla IV. Stööluö dánartöluhlutföll (SDH) og 95% öryggisbil (95% ÖB) hjá 13 349 iönverkakonum, fylgitími 1975-
1995. Reiknaö er meö mismunandi löngum starfstíma.
SDH (95% ÖB)
< 1 ár; N=5169 1-4 ár; N=4665 5 > ár; N=3515
Dánarorsakir (ICD 9) 76 136 mannár 69 832 mannár 66 745 mannár
Allar dánarorsakir (010-E978) 0,97 (0,84-1,12) 0,77 (0,68-0,88) 0,60 (0,53-0,67)
Öll krabbamein (140-203) 0,96 (0,74-1,24) 0,72 (0,54-0,93) 0,86 (0,71-1,02)
- meltingarvegur (140-154) 1,02 (0,47-1,94) 0,91 (0,45-1,63) 0,98 (0,61-1,49)
- öndunarfæri (162) 1,61 (0,98-2,48) 0,96 (0,54-1,58) 0,85 (0,55-1,25)
- brjóst (174-175) 0,57 (0,25-1,13) 0,73 (0,38-1,27) 0,73 (0,45-1,11)
- kynfæri kvenna (179-184) 0,62 (0,20-1,44) 0,90 (0,41-1,71) 0,89 (0,51-1,44)
- blóð og eitlar (200-208) 0,68 (0,14-1,98) 1,13 (0,41-2,45) 1,14 (0,54-2,09)
Önnur krabbamein 1,03 (0,60-1,64) 0,23 (0,08-0,54) 0,80 (0,54-1,14)
Blóðþurrðarsjúkd. hjarta (410-114) 0,95 (0,65-1,34) 0,94 (0,70-1,24) 0,62 (0,48-0,80)
Sjúkd. í heilaæðum (430-438) 0,92 (0,51-1,52) 0,46 (0,24-0,80) 0,58 (0,38-0,84)
Öndunarfærasjd. (460-519) 0,87 (0,50-1,41) 0,80 (0,52-1,18) 0,39 (0,24-0,59)
Voveifleg dauðsföll (E800-E978) 2,45 (1,74-3,35) 2,09 (1,45-2,92) 1,03 (0,64-1,58)
Aðrar dánarorsakir 0,59 (0,39-0,84) 0,54 (0,39-0,72) 0,33 (0,24-0,44)
1,74). Þegar dánartöluhlutfallið var athugað og tekið
tillit til lengd starfstíma eins og hann var skilgreindur
í rannsókninni (tafla IV) var dánartíðnin lægst í
hópnum sem hafði lengstan starfstíma, það er fimm
ár eða lengur. Meðal þeirra sem höfðu stuttan starfs-
tíma munaði mestu um hærra dánartöluhlutfall vegna
voveiflegra dauðsfalla sem var hátt bæði meðal þeirra
sem höfðu styttri starfstíma en eitt ár, SDH 2,45
(95% ÖB 1,74-3,35) og meðal þeirra sem höfðu 1-4
ára starfstíma, SDH 2,09 (95% ÖB 1,45-2,92).
Dánartöluhlutfall vegna krabbameina í öndunarfær-
um var hæst hjá þeim sem höfðu styttri starfstíma en
eitt ár eða 1,61 (95% ÖB 0,98-2,48). Þegat' dánartíðn-
in var athuguð og tekið tillit til þess á hvaða árabili
konurnar greiddu fyrst til lífeyrissjóðanna (tafla V)
sást enginn umtalsverður munur á tímabilunum.
Þegar voveiflegum dauðsföllum var skipt í umferðar-
slys, önnur slys og sjálfsvíg kom í Ijós að dreifing þess-
ara þriggja fiokka voveiflegra dánarorsaka var sú
sama og búast hefði mátt við miðað við jafnaldra
konur á íslandi.
Umræöa
Niðurstöður rannsóknarinnar sýndu að voveifleg
dauðsföll voru tíðari meðal iðnverkakvenna en ann-
arra. Á hinn bóginn var heildardánartíðnin lág í
hópnum og ekki unnt að draga þá ályktun af niður-
stöðunum að dauðsföll vegna reykingatengdra sjúk-
dóma væru tíðari í þessum hópi en meðal annarra.
Aðferðafræðileg vandamál í rannsóknum á dánar-
meinum kvenna gætu átt þátt í þessum niðurstöðum.
Há tíðni voveiflegra dauðsfalla meðal iðnverka-
kvenna kemur ekki að öllu leyti á óvart. Hins sama
gætti bæði hjá öðrum verkakonum á Reykjavíkur-
svæðinu (29) og meðal íslenskra hjúkrunarfræðinga
(30) en þær niðurstöður voru skýrðar á mismunandi
vegu. Niðurstöðurnar í þessum hópi eru svo óyggj-
andi að freistandi væri að láta ekki sitja við getgátur
heldur athuga hvað einkennir þær konur sem deyja
annaðhvort í slysi eða fyrir eigin hendi, en mörkin
milli slysa og sjálfsvíga geta verið óglögg. Vert væri að
kanna hvort þessar konur hafi fremur átt við geðsjúk-
dóma að stríða en aðrar konur, hvernig félagslegar
198 Læknablaðið 2002/88