Læknablaðið - 15.11.2002, Blaðsíða 25

FRÆÐIGREINAR / VEFJAGIGT
burðarhópnum höfðu 38,3% eina skráða greiningu í
örorkumati. Tafla III sýnir sjúkdómsgreiningar sam-
kvæmt nokkrum aðalgreiningarflokkum Hinnar al-
þjóðlegu sjúkdóma- og dánarmeinaskrár hjá báðum
hópunum. Marktækur munur var á dreifingu sjúk-
dómsgreininganna hjá hópunum (p<0,0001). Þegar
einstakar sjúkdómsgreiningar voru bornar saman
voru geðraskanir eini greiningarflokkurinn sem var
marktækt stærri í vefjagigtarhópnum (p<0,0001), 415
konur með vefjagigt höfðu slíka greiningu, en 329
konur sem ekki höfðu vefjagigt. Ef einungis voru
skoðaðar kvíðaraskanir varð munurinn enn meiri,
eða 273 konur með veíjagigt á móti 85 án vefjagigtar.
Þess vegna var fjöldi greininga hjá konum með vefja-
gigt sem frumgreiningu á örorkumati borinn saman
við fjölda greininga hjá konum sem höfðu kvíða/dep-
urð sem frumgreiningu (tafla IV). Mynstrið hjá þess-
um tveimur hópum var áþekkt.
Umræöa
Einkenni vefjagigtar geta verið fólki erfið og haml-
andi. Röng flokkun þessa sjúkdómsástands dregur úr
líkunum á því að sjúklingar fái bestu mögulega með-
ferð. Vefjagigt hefur verið flokkuð á ýmsan hátt.
Mest notuðu greiningarskilmerki hennar byggja á
aumum punktum í vöðvum og gera ráð fyrir að um
gigtsjúkdóm sé að ræða (15), jafnvel þótt engar af
þeim hlutlægu rannsóknaraðferðum sem almennt er
beitt við greiningu gigtsjúkdóma staðfesti þessa
greiningu.
Niðurstöður þessarar rannsóknar benda til þess
að sjúklingar með vefjagigt hafi fjölkvillavanda. í
vefjagigtarhópnum höfðu aðeins 49 konur (6,8%)
eina sjúkdómsgreiningu á örorkumati, en flestar tvær
til fjórar greiningar. í samanburðarhópnum höfðu
hins vegar 274 konur (38,3%) eina sjúkdómsgrein-
ingu á örorkumati. Dreifing fjölda sjúkdómsgrein-
inga hjá konum með vefjagigt er svipuð og hjá kon-
um sem hafa kvíða/depurð sem frumgreiningu á ör-
orkumati. Þetta bendir til þess að vefjagigt fari sjald-
an ein sér heldur tengist öðrum heilsufarsvanda. Hér
verður þó að líta til þess að hugsanlega sé vefjagigt
hjá öryrkjum ekki dæmigerð fyrir vefjagigt almennt.
Það að algengi vefjagigtar hjá öryrkjum er áþekkt og
hjá fólki almennt á íslandi (22) bendir hins vegar til
þess að þarna sé ekki verulegur munur á.
Skoðun á dreifingu sjúkdómsgreininga hjá rann-
sóknarhópnum og samanburðarhópnum staðfestir
enn frekar að veíjagigt fari sjaldan ein sér. Geðrask-
anir eru marktækt algengari hjá vefjagigtarkonunum
og þá sérstaklega kvíðaraskanir. Þetta bendir til þess
að vefjagigt sé oft á meðal einkenna streituástands og
er sú ályktun í góðu samræmi við niðurstöður ann-
arra rannsókna (3, 9, 23). Sýnt hefur verið fram á
tengsl vefjagigtar við önnur einkenni sem tengjast
kvíða og streitu (23-27) og tengsl vefjagigtar við ýms-
Tabie IV. The number of diagnoses registered for women with full disability pension and
anxiety/depression or fibromyalgia as first (primary) diagnosis as basis for
disability claim.
Anxiety/depression Fibromyalgia
Number of diagnoses as primary diagnosis as primary diagnosis
per person Number Percentage Number Percentage
1 170 17.6 49 16.6
2 270 27.9 116 39.2
3 242 25.0 80 27.0
4 146 15.1 27 9.1
5 89 9.2 13 4.4
6 27 2.8 7 2.4
7 14 1.4 3 1.0
8 7 0.7 1 0.3
9 2 0.2 0 0.0
10 1 0.1 0 0.0
Total 968 100 296 100
ar aðrar geðraskanir (14, 27-30). Helstu greiningar-
skilmerki almennrar kvíðaröskunar samkvæmt
greiningarskilmerkjum samtaka bandarískra geð-
lækna (DSM-IV) eru óeðlilegur og langvarandi
kvíði, eirðarleysi, óeðlileg þreyta, skert einbeiting,
pirringur, óeðlileg vöðvaspenna og truflaður nætur-
svefn (18). Þessi einkenni eru jafnframt algeng hjá
þeim sem hafa vefjagigt.
Sú rannsókn sem hér er til umfjöllunar sýnir eins
og rannsóknir almennt að vefjagigt er mun algengari
hjá konum en körlum. Þetta á einnig við um kvíða-
raskanir (31). Þennan kynjamun kann að mega rekja
til mismunandi stöðu og hlutverks kvenna og karla í
þjóðfélaginu (32,33).
Fordómar gagnvart geðsjúkdómum eiga hugsan-
lega sinn þátt í því að sumir læknar nota fremur
greininguna vefjagigt en kvíðaröskun þegar um er að
ræða kvíða, útbreidda verki og vöðvaspennu, þreytu
og truflaðan nætursvefn. Slíkt getur hins vegar átt
sinn þátt í að viðhalda fordómum og auk þess komið
í veg fyrir að sjúklingar fái heppilegustu meðferð,
sem væri fólgin í því að taka á geðræna þættinum.
Ályktanir
Mun meiri líkur eru á að konur með vefjagigt hafi
geðröskun, einkum kvíðaröskun, en aðrar konur
með hæsta örorkustig. Þetta bendir til sterkra tengsla
milli vefjagigtar og kvíða.
Heimildir
1. Thorlacius S, Stefánsson S, Jóhannsson H. Örorkumat fyrir og
eftir gildistöku örorkumatsstaðals. Læknablaðið 2001; 87:721 -3.
2. Wright M. Diagnosing fibromyalgia stops doctors from
thinking. BMJ 2002; 324: 300.
3. Nimnuan C. Rabe-Hesketh S, Wessly S. Hotopf M. How many
functional somatic syndromes? J Psychsom Research 2001; 51:
549-57.
4. Kurtze N, Svebak S. Fatigue and pattems of pain in Fibro-
myalgia: Correlations with anxiety, depression and co-morbi-
dity in a female county sample. Br J Med Psychol 2001; 74:
523-37.
5. Wright MG. Fibromyalgia syndrome. Rheumatology 2001; 40:
348.
Læknablaðið 2002/88 817