Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2006, Blaðsíða 68

RÓSA MAGNÚSDÓTTIR
rásarinnar í Ungverjaland, voru þær aldrei neitt í líkingu við það sem
tíðkaðist á Stalíntímanum. Bréfin eru í eðli sínu opinber; þetta eru ekki
bréfaskrif milli elskenda, rina eða fjölskyldumeðlima en bréfritarar skrifa
þó augljóslega á frjálslegri hátt en áður hafði tíðkast enda gaf tilefni
bréfaskriftanna bréfriturum ástæðu til bjartsýni um framtíð Sovétríkj-
anna, stöðu þeirra í kalda stríðinu og síðast en ekki síst er greinilegt að
bréffitarar vonast eftir betri framtíð fyrir sjálfa sig. Sum bréfin sem ég
las voru þess eðhs að þau nýttust áróðursstefnu yfirvalda og voru þri
prentuð í dagblöðum og einnig var nokkur fjöldi þeirra gefinn út í bók
sem sovéskir blaðamenn skrifuðu um ferð Krústsjovs og prentuð var í
250.000 eintökum undir lok ársins 1959. Sumir höfundar komu þri
opinberlega fram en bréf þeirra sem tóku sjálfstæða afstöðu eða veittu
góð ráð byggð á eigin reynslu af Bandaríkjunum voru að sjálfsögðu ekki
birt. Eingöngu stuðningsbréf birtust í bókinni um ferð Krústsjovs og
sripuð bréf voru birt í ýmstun dagblöðum.
Aður en ég kem nánar að efhi bréfanna eru hér fyrst almennar upp-
lýsingar um bréfritarana. Fólk úr öllum stéttum skrifaði Krústsjov. Fólk
kynnti sig þó oftast á hefðbundinn sósíalískan hátt, þ.e. sem móður,
fyrrum hermann, smábónda, verkamann eða verkfræðing. Sumir sögð-
ust, einnig upp á góðan sósíalískan máta, vera fulltrúar heildarinnar og
tala fyrir munn milljóna Sovétborgara eins og 22 ára karlmaður frá
Tambov sem skrifaði: „Eg get ekki haldið aftur af tilfinningum þeim sem
fylla sál mína að svo stöddu og sem ég get sagt með fullri rissu að fyllir
hjörtu milljóna annarra eins og mitt.“26 Fólk á öllum aldri skrifaði
Krústsjov en þó var meirihluti þeirra sem skrifuðu ítarleg bréf kominn
vel yfir miðjan aldur. Eldra fólk tók t.d. oft fram penna og blað til að bera
saman fyrri tíma afturhaldssemi rið tæknilegar ffamfarir síðari hluta sjötta
áratugarins eða til að minnast hörmunga síðari heimsstyrjaldarinnar.
Sameiginleg reynsla þeirra sem skrifa bréfin er nær alltaf síðari heims-
styrjöldin og ákafa bréfritara gagnvart ffiðsamlegri sambúð má oft út-
skýra með einlægum stríðsótta og von um að þurfa aldrei aftur að ganga
í gegnum riðlíka atburði. Krústsjov hélt blaðamannafund hinn 5. ágúst
1959 og í fyrsta skipti ffá byrjtm kalda stríðsins var stríðsbandalagið rið
Bandaríkin rætt á jákvæðan hátt á opinberum vettvangi. Krústsjov lagði
áherslu á bandalagið bæði til að sýna ffam á að Bandaríkin og Sovétríkin
26 Face to Face with America: The Story ofN.S. Khrushchov's Vtsit to the U.SA. Septeinber
15-27, 1959 Moskva: Foreign Languages Publ. House, 1960, bls. 529-530.
66