Vísbending - 02.01.2012, Síða 1

2. janúar 2012
1. tölublað
30. árgangur
ISSN 1021-8483
1Árið 2011 var ár hinna glötuðu tækifæra. Koma
þau til baka árið 2012?
Stjórnmálaleiðtogar í
Evrópu leggja mikla
áherslu á jafnvægi í
ríkisrekstri.
Saga Íslendinga bendir
til þess að það eitt sé ekki
nóg til þess að forðast
kreppu.
Bandaríkjamenn eru
brjóstvörn lýðræðis í
heiminum. Þar ráða
0,01% örlögum þjóðar.
3
Vikurit um viðskipti og efnahagsmál
V Í S B E N D I N G • 1 . T B L . 2 0 1 2 1
2 4

Eftir hrun hefur hagkerfið verið í lægð. Samkvæmt tölum Hagstofunnar stækkaði hagkerfið
aðeins á liðnu ári, en allur almenningur
virðist ekki átta sig eins vel á því að
kreppunni sé að ljúka. Verðbólga er
enn mikil og atvinnuleysi sömuleiðis.
Gengi krónunnar hefur lækkað og
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn er farinn.
Segja má að honum hafi mistekist
upprunalega ætlunarverk sitt að styrkja
gengið. Enn er krónan ekki beysnari en
svo að hún er í höftum og verður um
langa framtíð. Stjórnmálaástandið bendir
ekki til þess að stöðugleiki sé í augsýn því
að nýr flokkur virðist bætast við í hvert
sinn sem menn depla auga.
Verðbólga
Í fyrra var verðbólgan rúmlega fimm
prósent á árinu í heild en hafði hægt á
sér undir lok ársins. Janúarútsölur gætu
lækkað vísitöluna en ársverðbólgan þó
hækkað. Skýringin er sú að vísitalan
lækkaði um tæpt prósent í janúar í fyrra
og ekki víst að hún lækki svo mikið í ár,
þó að Bykó lofi varanlegri verðlækkun
til þess að mæta væntanlegri samkeppni
frá Bauhaus. Gengi krónunnar er veikara
en fyrir ári og því er líklegt að þeir sem
byggja starfsemi sína á kaupum á vörum
eða þjónustu frá útlöndum telji sig þurfa
að hækka verð. Sama gildir um kostnað
við vinnuafl. Vísitala launa hækkaði um
níu prósent árið 2011. Að vísu kann sú
hækkun að vera bundin við ákveðnar
stéttir. Grein í Vísbendingu fyrir áramót
sýndi að launahækkanir höfðu verið
litlar í Reykjavík frá 2007 til 2010
en talsverðar víða um landið. Líklega
hafa atvinnugreinar sem byggja mest á
útflutningi hækkað laun talsvert meira en
gerst hefur á mölinni.
Kaupgjald hækkaði samkvæmt
almennum samningum um liðlega fjögur
prósent á síðastliðnu ári og munu hækka
um 3,5% í febrúar. Því er hætt við að þau
fyrirtæki þar sem laun eru verulegur hluti
tilkostnaðar þurfi að hækka verð.
Verður 2012 gleðilegt ár?
Miklu skiptir hvort verð á húsnæði
hækkar áfram hægar en almennt verðlag.
Ekki þarf að efast um að mikið er til af
húsnæði á markaði og því ekki forsendur
fyrir verðhækkunum, en ástæða gæti
verið til þess að kanna hvort bankar og
aðrir sem eiga mikið af húsnæði beita
markaðsáhrifum sínum til þess að halda
verði uppi.
Þrátt fyrir þrýsting vegna kostnaðar
ætti verðbólga að verða minni en árið
2011. Líklega fer hún undir fjögur
prósent á árinu. Margir binda enn
vonir við að gengi krónunnar kunni að
styrkjast, en það er ólíklegt að það gerist
meðan enn er ótti fjármagnseigenda við
veikan gjaldmiðil og óburðuga banka.
Hagvöxtur
Tölur Hagstofunnar um hagvöxt hafa
farið bæði upp og niður. Eftir því sem
lengra líður frá árinu 2010 lækka tölur
um samdrátt á því ári. Nú er talið að
hann hafi verið um 4% en upprunalega
var talað um 3% samdrátt og
Seðlabankinn taldi að hann yrði minni. Á
árinu 2011 gefa fyrstu tölur til kynna um
3% hagvöxt en það virðist talsvert langt
í það að lokatölur fáist um hagvöxtinn á
því ári, en Hagstofan hefur leiðrétt tölur
talsvert langt aftur í tímann.
Aðstæður eru þannig að hérlendis
ætti að geta verið nokkur hagvöxtur.
Fyrst eftir hrun var því spáð miðað við
reynslu annarra þjóða sem lent hafa
í sambærilegum hremmingum að á
Íslandi ætti að geta orðið býsna góður
hagvöxtur (á bilinu 4-8%) þegar það
versta væri afstaðið. Nú eru litlar líkur á
slíkum árangri. Stefna stjórnvalda hefur
ekki verið atvinnuhvetjandi. Skattar
hafa verið hækkaðir mikið og skattkerfið
gert flóknara. Öllum hefur verið ljóst
að viðhorf ríkisstjórnarinnar gagnvart
atvinnurekstri er neikvætt. Gjaldeyrishöft
og þetta neikvæða viðhorf stjórnvalda
verða til þess að útlendingar hika við að
hætta peningum sínum hér á landi, þó að
lágt raungengi valdi því að fjárfestingar á
Íslandi ættu að vera fýsilegar. Allt of stór
hluti hagvaxtar á Íslandi hefur byggt á
stórframkvæmdum eins og virkjunum
eða tónlistarhúsi, en of lítill hluti á
varanlegum rekstri. Þó ætti hagvöxtur að
geta verið á bilinu tvö til þrjú prósent á
nýbyrjuðu ári. framhald á bls. 4