Þjóðlíf - 01.06.1987, Blaðsíða 9

f
SiegHeiI!
íslandsleiðangur þýskra nasista 1936
: ^ ÞEIM firrum, sem hugmyndafræð-
ljj®ar nasismans héldu að Þjóðverjum á fyrri
a aldarinnar var sú trú að meginupp-
Prettu þýskrar menningar væri að finna í
séfUm °8 'jóðum sem íslendingar skemmtu
Sgr við að festa á skinn til forna. Þessi trú
niannfræðingar, norrænumenn og ýmsir
þió'r ^ðagrúskarar héldu að lýðnum,
Þe*m ^Sangi að sannfæra þýsku
'na um, að hún væri komin af eðalborn-
j)](-,nPrrænum kynstofni sem hefði hreinna
flokk' æe>um °8 göfngra eðli en aðrir þjóð-
aQ , ar' Einn liður í boðun þessar trúar var
goð uynna. Þjööverjum norræn hetju- og
Sjj a*vasði, að viðbættum þeim fjölskyldu-
•niðöld SCm ís*ens*c'r sagnamenn skráðu á
Þetta daður við íslendingasögur og Eddu-
kvæði átti sér reyndar nokkuð langan að-
draganda. Ýmis þýsk skáld, þeirra á meðal
Fouqué og Wagner, gerðu sér mat úr ís-
lenskum fornsögum og hetjukvæðum þegar
á 19. öld. Slíkir höfundar leituðu framar
öðru fanga í Eddukvæðum, enda voru ís-
lendingasögur á þeim tíma að mestu óþýdd-
ar á þýsku. Það var ekki fyrr en með svo-
nefndri íslendingabók (Islánderbuch) Art-
húrs Bónus sem kom út árið 1907, að Þjóð-
verjar áttu þess kost að lesa umræddar sögur
á eigin máli. Þar var um að ræða tveggja
binda úrval úr íslendingasögum, að viðbætt-
um ítarlegum formála útgefanda, þar sem
hann klifar sérstaklega á þeirri siðfræði
drottnunar og réttar hins sterka (Herreneth-
ik), sem hann telur að hafi verið grunntónn í
félagslífi íslendinga á söguöld. Árið 1911
byrjar forleggjarinn Eugen Diederichs sam-
fellda útgáfu íslenskra fornrita og á næstu
áratugum er flestöllum miðaldaritum íslend-
inga snúið á þýsku.
Enda þótt Eugen Diederichs hafi verið
snortinn af þeim rómantíska hetjuanda, sem
hann taldi ríkja í sögunum, hefur hann þó
engan veginn órað fyrir því, að þær yrðu
síðar notaðar til að kynda undir jafn háska-
legum þjóðrembingi og raun bar vitni.
Einn þeirra fyrstu sem notaði íslendinga-
sögur sem vopn í menningarbaráttu nasista
var norrænufræðingurinn Bernhard Kumm-
er. í doktorsritgerð Kummers „Endalok
Miðgarðs", sem kom út árið 1933, eru sög-
urnar hafnar á stall sem órækur vitnisburður
um yfirburði hins germanska kyns yfir Róm-
verjum og öðrum „lítilmótlegri" kynþáttum.
Þegar fram liðu stundir lét Bernhard
Kummer mikið að sér kveða í þeirri
„menningarumræðu" sem átti sér stað á
uppgangstímum nasismans og var ötull við
að róa undir kynþáttahatri og aríadýrkun.
9