Þjóðlíf - 01.04.1988, Blaðsíða 33

MENNING
Montagu lávarður er fráleitt á flæðarskeri staddur: Hér er hann í bílasafninu sínu sem
telur nokkur hundruð bifreiðar síðan í árdaga og til þessa dags.
hornum og af gestabókinni mátti ráða ein-
róma hrifningu: öllum tiltækum lýsingaorð-
um var hampað á ýmsum tungumálum.
Bandaríkjamennirnir voru sýnu hrifnastir og
sjálfsagt til í að kaupa pleisið. Borðsalurinn
var færður í 16. aldar horf og snarkaði glað-
lega í arninum. Það var búið að leggja á
langborðið og á hverri stundu mátti búast
við riddurum, pilsaþyt og skarkala.
Eldhúsinu var á hinn bóginn breytt í
sjoppu og þar mátti fá ýmislegt til marks um
hugvit lávarðarins af Montagu: Vín, súkku-
laði og sulta merkt honum persónulega og
fyrir bragðið afskaplega merkilegt. Upp
undir eldhúsloftinu voru líka býsnin öll af
bjöllum, forverum innanhússímans: bjöllur
úr flestum vistarverum svo þjónustufólkið
gæti þeyst á vettvang t.d. þegar litli lávarð-
urinn vildi fá flóuðu mjólkina sína: bjöllurn-
ar voru samtals 35.
Það ber að undirstrika að einungis fáein
herbergi óðalsins voru til sýnis fyrir túrista,
Montagu-fjölskyldan situr að afgangi hall-
arinnar. Og hefur þar með sloppið betur en
flestar aðalsfjölskyldur síðústu áratugina.
Á 600 km hraða
gegnum söguna
Montagu lávarður hefur ýmislegt að sýsla.
A landareign hans er eitt stærsta safn bfla í
veröldinni; þar eru bflar frá því í árdaga og til
þessa dags. I öðrum litprentuðum bæklingi
skýrir lávarðurinn frá tilurð safnsins. Það
opnaði árið 1952. Þá átti safnið fimm bfla.
Nú skipta þeir hundruðum og áhugamenn
um bfla munu ekki finna margar gloppur í
sögulegri yfirreið. Undirritaður ferðalangur
hefur aldrei komið því í verk að taka bflpróf,
þrátt fyrir misgæfulegar akstursæfíngar í
skjóli myrkurs fyrr á árum. Bflar hafa í mín-
um augum ekki verið annað en tæki til að
ferðast í frá einum stað til annars. Þrátt fyrir
þetta búralega viðhorf til bflsins komst ég
ekki hjá því að hrífast, jafnvel svo mjög að ég
þurfti að heyja sálarstríð um það hvort ekki
væri rétt að hoppa upp í t.d. Bentley árgerð
1930 og brenna í burtu.
í bflasafni lávarðarins getur að líta ýmsa
kynlega kvisti: bfla sem líta út eins og appels-
ínur eða atómsprengjur, bfla sem einhvern
tíma settu hraðamet. Til dæmis sex hundruð
km á klukkustund. Það met er nú a.m.k.
tuttugu ára gamalt og löngu úrelt.
Stund í bflasafni Montagu lávarðar, sem
heitir raunar formlega The National Motor
Museum, dugði til að breyta viðhorfi undir-
ritaðs til bifreiðarinnar. Jafnvel svo mjög að
kannski tek ég bflpróf einhvern daginn. Fyrir
raunverulegar bflabullur er safnið því eins og
paradís á jörðu.
Heimsókn til
Adams-fjölskyldunnar
Ekki hægt að segja skilið við Montagu
lávarð án þess að segja frá Bucklers Hard,
dálitlu þorpi sem fært hefur verið í 18. aldar
horf. I Bucklers Hard var skipasmíðastöð,
býsna umsvifamikil í gegnum söguna. Einn
af forfeðrum núverandi lávarðar hófst handa
við að reisa þorp utan um skipasmíðar, og
fyrsta skipinu var hleypt af stokkunum árið
1745. Skipið hét Surprise en James nokkur
Wyatt stjórnaði smíðinni. Ekki leið á löngu
áður en Adamsarnir tóku við og smíðuðu
skip mann fram af manni: ýmist fallbyssu-
fóður handa Frökkum og öðru illþýði, eða
farskip í fjarlægar deildir jarðar.
Nú eru þeir löngu hættir að smíða skip í
Bucklers Hard, en á hinn bóginn er þar Iítið
og snoturt sjóminjasafn með líkönum, teikn-
ingum og myndum af skipum; mönnum úr
vaxi að ríða net eða spá í útreikninga, þreytt-
um konum — sem vaxið drýpur af — að
sjóða í ógnarstórum pottum, tukta börnin og
hlúa að skepnunum, eiginmönnum þeirra.
Þannig öðlast gestur í Bucklers Hard inn-
sýn í 200 ára gamalt líf: leik og starf, sorg og
gleði. Hlutskipti vaxfólksins í þessu örlitla
þorpi er slíkt að undirritaður ferðalangur
prísaði sig sælan að geta gengið út í 20. öld-
ina.
Fótbolti og fátækt
Það er margtíundað hversu lávarðar eiga
erfitt, en almennt er nokkuð dægileg hag-
sæld í Suður-Englandi. Atvinnuleysi er þar
miklu minna en annarsstaðar í landinu og
lífskjör betri. Það er enda leitun að þing-
mönnum annarra en íhaldsflokksins á þessu
svæði. Eftir því sem norðar dregur í Eng-
landi er Verkamannaflokkurinn öflugri —
sterkastur er hann í Skotlandi, þar sem
íhaldsmenn eru jafn sjaldséðir fuglar og þeir
eru fjölmennir í suðrinu.
Af sjálfu sér leiðir að laun eru hærri í sunn-
anverðu Englandi en í norðrinu, hús kosta
meira fyrirsunnan, maturinn erdýrari. Þetta
hefur haft þær afleiðingar að ungt fólk kem-
ur gjarnan í víking suðreftir, álíka og ungir,
hraustir íslendingar flykktust á sfldarplanið
á árum áður. Og með því að fasteignir eru
ódýrar í Norður-Englandi er talsvert um að
sunnanmenn kaupi þar hús og setji sig niður.
Ein staðreynd um Suður-Englendinga er
einkar athyglisverð og sýnist mér svo sem
henni hafi ekki verið gefinn nægilegur gaum-
ur:
Fótboltaliðin eru léleg þar um slóðir. Öll
bestu lið Englands eru í mið og norðanverðu
landinu, hið fræga Liverpool er þar glöggt
dæmi um, sömuleiðis, Manchester og Nott-
ingham. Stórar borgir í suðrinu eins og til að
mynda Bournemouth, Portsmouth og South-
ampton eiga ýmist léleg eða miðlungslið.
33