Þjóðlíf - 01.04.1988, Blaðsíða 46

VIÐSKiPTI OG FJÁRMÁL
segja að eftir áralanga reynslu þá séu
Grænfriðungar orðnir miklir kunnáttumenn
á sviði áróðursherferða. Þegar þessar að-
gerðir eru skoðaðar þá kemur vel í ljós að
boðskapurinn til almennings er skýr og ein-
faldur. Sömu skiiaboðin eru sífellt endurtek-
in og í aðgerðunum er ákveðin stígandi. I
fyrstu var reynt að vekja athygli á að herferð-
in væri farin í gang en síðan var boðskapnum
beint að verslunum og einstaka viðskiptavin-
um þeirra. Tesco-verslanirnar voru ekki
valdar vegna þess að þær skiptu meira með
íslenskan fisk en aðrar verslunarkeðjur, —
þær urðu fyrir valinu vegna þess að Tesco-
verslunarkeðjan er stærst og því fá árásir á
hana mesta umfjöllun fjölmiðla hér í Bret-
landi.
Einnig virðast þau verslunarútibú sem
Grænfriðungar boða til aðgerða við vera í
þeim borgarhverfum eða bæjarhlutum þar
sem líklegast er að fólk vilhallt Grænfriðung-
um finnist. Þeir virðast því ætla að reyna að
valda tilteknum verslunarútibúum sem
mestum óþægindum í þeirri von að það hafi
sem mest áhrif. Annað sem ástæða er til að
nefna í þessu samhengi er að með því að
benda fólki á að sniðganga eitt tiltekið fisk-
framleiðslufyrirtæki og eina tiltekna verslun-
arkeðju sneiða Grænfriðungar framhjá þeim
vanda sem því hefði fylgt að láta viðskipta-
vininn sjálfan forðast íslenskan fisk þegar inn
í verslanir er komið.
Það hefði að líkindum ekki gengið upp því
varla er hægt að greina íslenskan fisk frá
öðrum á neytendamarkaði í Bretlandi. Her-
ferð þessi er því sniðin með því móti að auð-
velt sé fyrir neytandann að taka þátt í henni
og markmið hennar er í raun að fá verslanir
og fyrirtæki til þess að hætta að skipta við
íslendinga.
í góðu sambandi
við fjölmiðla
Grænfriðungar í Bretlandi eru öflug náttúru-
verndarsamtök. Þau eru með stóra skrifstofu
á tveimur hæðum við útjaðar miðborgar
Lundúna og þar vinna yfir tuttugu manns.
Þau eru vel skipulögð og hafa góð samskipti
við breska fjölmiðla. Uppistaðan í samtök-
unum eru þó hverfahóparnir út um allt land,
sem sinna fjáröflun og taka þátt í aðgerðum
eins og þeim sem nú er beitt gegn íslend-
ingum.
Það hefur komið skýrt í ljós í þeim viðtöl-
um sem tíðindamaður Þjóðlífs hefur átt við
talsmenn samtakanna að samtökin hafa
þegar varið miklum peningum í aðgerðirnar
gegn hvalveiðum íslendinga og lagt í þær
mikinn metnað. Því er ljóst að þau munu
gera allt sem í þeirra valdi stendur til þess að
aðgerðirnar hafi áhrif og ef marka má orð
Grænfriðunga þá reikna þeir með að þessi
herferð standi yfir í a.m.k. eitt til tvö ár.
Miklir hagsmunir
íhúfi
Bretlandsmarkaður er mjög mikilvægur fyrir
íslenska fiskvinnslu og eru því umtalsverðir
hagsmunir í húfi, hafi aðgerðir Grænfrið-
unga einhver áhrif. Sala á ferskfiski af ís-
landsmiðum hefur verið jöfn og mikil síðustu
árin og eru nú fjögur fisksölufyrirtæki í
Grimsby og Hull sem hafa milligöngu um
þau viðskipti. Sala á freðfiski til Bretlands
hefur aukist jafnt og þétt á síðustu árum,
bæði vegna tilkomu fiskvinnslustöðvar í eigu
Islendinga í Grimsby og umbóta í sölumál-
um.
A síðasta ári minnkaði reyndar fiskneysla
Breta vegna þess að fiskverð var of hátt og
bitnaði sá samdráttur á íslenskum aðilum
eins og öðrum. Þau sérstöku vandræði sem
Grænfriðungar geta sett íslensku aðilana í
auðvelda þeim því ekki róðurinn. Það er
ekki um það að ræða að ef aðgerðir Græn-
friðunga beri tilætlaðan árangur þá leggist
niður eða lamist fiskútflutningur til Bret-
lands, heldur hitt að staða íslensku fyrirtækj-
anna versnar í samanburði við samkeppnis-
aðilana. Slíkt gæti haft áhrif löngu eftir að
Grænfriðungar hætta sinni herferð því erfitt
gæti reynst að ná fyrri stöðu í sífellt harðn-
andi samkeppni.
Islenskur fiskur, jafnt freðinn sem ferskur,
er orðinn breskum fiskiðnaði mjög mikil-
vægur. Aukinn útflutninguríslendingahefur
gert það að verkum að framboð af hráefni
hefur verið stöðugra en ella og að sjálfsögðu
er það vinnslunni þóknanlegt. Sumir breskir
viðmælendur tíðindamanns Þjóðlífs í Grims-
by og Hull sögðu að breskur fiskiðnaður væri
algjörlega orðinn háður fiski af íslandsmið-
um. Það er því ljóst að ef herferð Grænfrið-
unga nær tilætluðum árangri mun það einnig
hafa áhrif á alla fiskvinnslu í Bretlandi. Aust-
in Michael, þingmaður Verkamannaflokks-
ins fyrir Stór-Grimsby svæðið, benti sérstak-
lega á þetta atriði í viðtali við tíðindamann
Þjóðlífs. Hann hefur þess vegna sett sig í
samband við Grænfriðunga og greint þeim
frá áhyggjum sínum.
Beri herferð Grænfriðunga einhvern ár-
angur má alveg eins búast við því að breskir
aðilar reyni að hafa áhrif á íslensk stjórnvöld
eins og breska Grænfriðunga.
Það fer því ekkert á milli mála að miklir
hagsmunir, bæði breskir og íslenskir, eru í
hættu ef Grænfriðungum tekst að fá nægjan-
lega marga til þess að sniðganga Tesco-versl-
anir og Bird’s Eye vörumerkið og þar með
setja nægjanlegan þrýsting á viðkomandi
fyrirtæki um að hætta viðskiptum við íslend-
inga.
Samúð með
Grænfriðungum
Breskur almenningur hefur almennt samúð
með málstað Grænfriðunga. Þeir Bretar sem
tíðindamaður Þjóðlífs ræddi við voru and-
snúnir hvalveiðum og þeim þóttu rök íslend-
inga í málinu vera smásmuguleg og kreddu-
full. Sumir töldu að með veiðunum væru
Islendingar að skemma það orðspor sem þeir
hefðu sem náttúruverndarsinnar. Almenn-
ingur í Bretlandi er hins vegar oftast annað
hvort lítið hrifinn af þeim aðferðum sem
Grænfriðungar beita eða hann tekur ein-
staka málefni ekki það alvarlega að hann sjái
ástæðu til að bregðast við með eins róttækum
hætti og yfirleitt er háttur Grænfriðunga. Má
búast við að þannig sé þessum málum varið í
sambandi við yfirstandandi aðgerðir þeirra
gegn hvalveiðum íslendinga.
Svarið við þeirri spurningu hvort ástæða sé
til þess að óttast aðgerðir Grænfriðunga í
Bretlandi ræðst því fyrst og fremst af því
hvort þeim tekst að tengja halveiðar íslend-
inga við hið hvunndagslega athæfi Breta að
fara út í búð og kaupa í matinn.
Ásgeir Friðgeirsson/Lundúnum
46