Þjóðlíf - 01.07.1988, Síða 9

INNLENT
undur tvenns konar tölur frá íslandi í töflu
með samanburði við önnur OECD—lönd og
telur líklegt að hið rétta sé einhvers staðar á
milli þeirra tveggja talna. Megin niðurstöð-
urnar verða á hvorn veg sem er þær sömu —
lengstur vinnudagur á Islandi. Pað væri helst
Japan sem kæmist með tærnar þar sem ís-
lendingar hafa hælana í þessu vafasama
kapphlaupi. (Sjá töflu 7)
Þegar þessi samanburður er gerður meðal
Norðurlanda verður niðurstaðan mun ná-
kvæmari, þó notast verði við talnaflóð frá
mismunandi tímum í þessum löndum.(Sjá
töflu 8)
Stefán telur óhætt að fullyrða að vikulegur
vinnutími karla sé minnst 10 til 12 stundum
lengri á Islandi en annars staðar á Norður-
löndum. Þetta á t.d. bæði við um stjórnendur
og verkakarla. Vinnutími kvenna er auðvit-
að einnig mikill hér á landi þó finnskar konur
virðist vinna álíka mikið. Ein skýring þessa
er talin vera sú, að finnskar konur eru flestar
í fullum störfum, hlutastörf sjaldgæf, meðan
hlutastörf eru algeng meðal íslenskra kvenna
og fullvinnandi konur vinna langt yfir 40
stundir á viku. (Sjá töflu 8).
40 árum á eftir
Höfundur dregur einnig upp samanburð á
vinnutíma hérlendis og í Svíþjóð sérstaklega.
Þar kemur fram að vinnutími hefur dregist
saman í Svíþjóð úr 50 stundum árið 1968 í
rúmlega 43 stundir hjá körlum, og úr 46
stundum hjá konum í 41 stund á sama tíma-
bili. En á Islandi var vinnutíminn árið 1986
þremur stundum lengri en í Svíþjóð fyrir
tuttugu árum.
Þróunin á Vesturlöndum hefur hvarvetna
verið sú að vinnutími hefur styst á undan-
förnum árum, nema á Islandi. Vitnar höf-
undur til breskrar skýrslu,þar sem kemur
fram að heildarvinnutími fullvinnandi verka-
fólks í Bretlandi á fyrstu árunum eftir heims-
styrjöld hafi verið minni en á íslandi í dag.
„Það virðist því sem Islendingar séu meira en
40 árum á eftir Bretum og öðrum vestrænum
þjóðum í þessu efni“, segir höfundur.
í lok síðustu aldar var evrópsk verkalýðs-
hreyfing farin að krefjast 40 stunda vinnu-
viku og í árdaga íslenskrar verkalýðshreyf-
ingar var sú krafa einnig efst á blaði. Lög-
bindingin er orðin að veruleika en takmarkið
hefur fjarlægst íslensku launafólki síðustu ár-
in.
Stytting vinnutíma —
aukin framleiðni
Þó það sé næstum því í stjarnfræðilegri fjar-
lægð frá vettvangi íslenskra stjórnmála, hef-
ur umræða annars staðar á Vesturlöndum
snúist mikið um styttingu vinnuvikunnar og
þá niður í 35 stundir eða minna. Stefán Óla-
fsson nefnir í bók sinni þrjár meginröksemd-
Tafla 2
Skipting vinnutíma meðal karla og kvenna (%).
Allir svarendur (virkir og óvirkir),
apríl 1986 og 1987.
Apríl 86 Apríl 87
Klst. á viku Karlar Konur Karlar Konur
0 12.1 28.7 13.4 28.6
1-10 0.6 2.1 1.2 3.2
11-20 1.5 13.5 3.3 15.2
21-30 1.8 13.5 1.5 8.5
31—40 15.3 22.7 9.0 24.1
41-50 25.6 11.4 26.5 12.4
51-60 21.0 4.4 21.1 4.1
61-80 15.6 2.3 18.0 3.0
814- 6.6 1.5 6.0 1.0
Alls 100% 100% 100% 100%
Fjöldi 544 481 521 507
Engin vinna 12.1 28.7 13.4 28.6
hlutastörf (1-30) 3.9 29.1 6.0 26.9
Fullvirkir (314-) 84.1 42.3 80.6 44.6
Meira en 40 klst. á viku 68.8 19.6 71.6 20.5
Meira en 50 klst. á viku 43.2 8.2 45.1 8.1
Meira en 60 klst. á viku 22.2 3.8 24.0 4.0
Heimildir: Þjóðmálakannanir Félagsvísindastofnunar.
Tafla 3
Skipting vinnutíma meðal karla og kvenna (%).
Virkir svarendur,
apríl 1986 og 1987.
Apríl 86 Apríl 87
Klst. á viku Karlar Konur Karlar Konur
1-10 0.6 2.9 1.3 4.4
11-20 1.7 19.0 3.8 21.3
21-30 2.1 19.0 1.8 11.9
31-40 17.4 31.8 10.4 33.7
41-50 29.1 16.0 30.6 17.4
51-60 23.8 6.1 24.4 5.8
61-80 17.8 3.2 20.8 4.1
804- 7.5 2.0 6.9 1.4
Alls 100% 100% 100% 100%
Fjöldi 478 343 451 362
Hlutastörf 81-30) 4.4 40.9 6.9 37.6
Fullvirkir (314-) 95.6 59.1 93.1 62.4
Meira en 40 klst. á viku 78.2 27.3 82.7 28.7
Meira en 50 klst. á viku 49.1 11.3 52.1 11.3
Meira en 60 klst. á viku 25.3 5.2 27.7 5.5
Heimildir: Þjóðmálakannanir Félagsvísindastofnunar.
9