Þjóðlíf - 01.02.1989, Blaðsíða 9

INNLENT
brögðin stundum tóm endaleysa
Halldór V. Sigurðsson ríkisendurskoð-
andi. Vissulega er sóun til.
allt sem við gerðum var í raun gert í nafni
annars manns, það er að segja fjármálaráð-
herra, og ekki vildum við koma ráðherra í
vanda.
Á ekki almenningur kröfu á að fá vitneskju
um það hvort um er að ræða sóun og óhóflega
eyðslu á almannafé í fyrirtækjum og stofnun-
um ríkisins?
— Við teljum okkur ekki heimilt að birta
opinberlega þær athugasemdir sem við ger-
um um dagleg störf. Það á að vera mat við-
komandi ráðuneytis hvort athugasemdir
okkar eru gerðar opinberar eða ekki. Hins
vegar eru fjölmiðlar mun opnari og
ákveðnari en áður og hafi þeir komist á snoð-
ir um eitthvert mál tekst þeim vanalega að
afla sér allra upplýsinga um það. Það er verst
þegar þeir búa til fréttir, eins og til dæmis um
fyrirspurn okkar til Atvinnutryggingasjóðs
vegna lánveitingar til Granda. Við vorum
bara að kanna hvaða viðmiðun sjóðurinn
hefði við lánveitingar og hefðum því getað
tekið hvaða fyrirtæki sem var enda beindist
þetta á engan hátt gegn Granda. En skýrslan
sem við gerðum með ríkisreikningi fyrir árið
1987 sem er sú fyrsta sem við gerum á þennan
hátt er auðvitað opinbert plagg. Þegar við
gerum athugasemdir við eitthvað hjá ríkis-
fyrirtæki eða stofnun þá eru þær sendar til
stofnunarinnar og afrit til þess ráðuneytis
sem viðkomandi stofnun heyrir undir.
— Það er oft sem við erum að finna að
einu og öðru. Til dæmis er algengt að við
finnum að hjá bæjarfógetum og sýslumönn-
um hvað varðar gjaldtöku, það er að segja
þegar ekki er rétt reiknað. Oft er um að ræða
talsverðar fjárhæðir eins og er með erfða-
fjárskatt. Við könnum hvort rétt hafi verið
reiknað og ef svo er ekki þarf að innheimta í
viðbót eða greiða til baka ef gjöld eru of-
reiknuð. En hvað varðar sóun í ríkisrekstrin-
um þá held ég að hún sé í mun minna mæli en
almenningur heldur. Mjög margir fara vel
með fé og eignir ríkisins. En vissulega er
sóun til.
Upplýsingar Ríkisendurskoðunar um að
eytt hafi verið um 870 milljónum umfram
heimildir í byggingu flugstöðvarinnar vakti
mikla athygli og deilur. Áttir þú von á að
reynt yrði að tortryggja niðurstöðu ykkar?
— Þctta var fyrsta stóra verkefni Ríkis-
endurskoðunar eftir að hún fór að starfa eftir
nýju lögunum. Það er ekki nema mannlegt
að snúast til varnar og koma á framfæri sín-
um sjónarmiðum. Venjulega blöndum við
okkur ekki í opinberar umræður um niður-
stöður úr okkar athugunum, en í þetta skipti
þurftum við þó að láta í okkur heyra þegar
reynt var að draga í efa að skýrsla okkar
sýndi rétta niðurstöðu. En það er h'tið við því
að segja þótt stjórnmálamenn og aðrir teygi
tölur og togi á alla kanta.
Það er nánast tilviljun hvar við berum nið-
ur hverju sinni, en hins vegar geta forsetar
Alþingis látið okkur gera skýrslu um ákveðin
mál. Þetta hefur þó aðeins gerst einu sinni
eftir að nýju lögin tóku gildi. Það var síðast-
liðið haust sem við gerðum skýrslu um stöðu
ríkissjóðs. Matthías Á. Mathiesen alþingis-
maður óskaði eftir þessu og forsetar urðu við
þeirri beiðni.
Nú hafið þið meðal annars gert athuga-
semdir við óeðlilega mikla yfirvinnu sem
dæmi eru um. Er ekki erfitt að fylgjast með
því hvort ríkið stundar yfirborganir í formi
óunninar yfirvinnu?
— Það getur verið erfitt að eiga við ýmsar
launagreiðslur. Það er orðið svo margt sem
ekki flokkast undir bein laun bæði hjá einka-
geiranum og hinu opinbera. Verkfræðingar
og tæknifræðingar fá til dæmis greitt fyrir
svonefnda „lestíma“ sem þeir eiga að nota til
að fylgjast með nýjungum í sínu starfi. Ef
allar svona greiðslur væru teknar inn í launin
hjá opinberum starfsmönnum gætu beinar
launahækkanir eflaust numið mörgum pró-
sentustigum án þess þó að um nokkra út-
gjaldaaukningu yrði að ræða. En þá er hætt
við að uppi yrði fótur og fit hjá öðrum laun-
þegum. Svo virðist sem kjarasamningar séu
síellt að verða flóknari og taxtakaup segir
ekki alla söguna.
Getur Ríkisendurskoðun fylgt sínum at-
hugasemdum eftir á einhvern hátt?
— Við höfum enga tryggingu fyrir því að
þær beri árangur. Við höfum ekki vald til að
framfylgja þeim og ef viðkomandi ráðuneyti
hefur aðra skoðun þá stöðvast málið þar. En
yfirleitt eru ráðuneytin fegin öllum ábend-
ingum frá okkur og þeir stjórnmálamenn
sem ég hef talað við eru ánægðir með okkar
störf.
Áfengiskaup fyrrverandi forseta Hæsta-
réttar vöktu mikla athygli er upp komust.
Þær raddir heyrðust að ekki ætti að afgreiða
svona mál opinberlega heldur hefði átt að
gefa manninum kost á að skila víninu bak við
tjöldin. Hvert er álit þitt á þessu?
— Við könnuðum þetta tiltekna mál, en
vorum hins vegar ekki búnir að gera skrif-
lega athugasemd um það, heldur var það
komið á umræðustig við aðra handhafa for-
setavalds og þaðan fór það inn í ríkisstjórn-
ina og til dómsmálaráðherra og síðan þróuð-
ust málin á þann veg sem öllum er kunnugt.
En auðvitað hefði þetta orðið tilefni til skrif-
legrar athugasemdar því okkur þótti þetta
fullmikið af því góða. Hins vegar eru svona
mál aldrei afgreidd milli Ríkisendurskoðun-
ar og einstaklinga heldur er það viðkomandi
ráðuneyti sem sér um þá hlið.
Þetta varð til þess að það kom upp einhver
panik varðandi vínveitingar á vegum hins
opinbera. En staðreyndin er sú að það er
mun ódýrara fyrir ríkið að veita vín í opin-
berum veislum og samkvæmum en kökur og
kaffi. Og það að afnema áratuga hefð um að
starfsfólk stjórnarráðsins fái að kaupa tvær
flöskur á kostnaðarverði skiptir í raun engu
um afkomu ríkissjóðs ef menn halda það. En
það er lenska að reyna að gera ferðalög og
risnu ríkisins tortryggilega. Jú, við fáum
stundum ábendingar um að kanna þetta eða
hitt. Sumar eru ágætar en aðrar eru lítils
virði.
Ríkisendurskoðun hefur gott sanistarf við
fjárveitinganefnd Alþingis?
— Já, við veitum fjáreitinganefnd ýmis
ráð og upplýsingar sem hún þarf á að halda.
Nú þurfti að semja nýtt fjárlagafrumvarp
með mjög skömmum fyrirvara og það hefði
varla tekist nema með okkar aðstoð.
Síðan gefum við út þrjár skýrslur á ári um
framkvæmd fjárlaga. Þetta er gert svo þing-
menn og aðrir geti séð hverju er búið að eyða
á hverjum tíma og hvernig staðan er, og um
leið eru þetta opinber plögg, sagði Halldór
V. Sigurðsson ríkisendurskoðandi að lok-
um.
SG.
9