Þjóðlíf - 01.02.1989, Blaðsíða 27

ERLENT
Allt frá ársbyrjun 1969 hafa hryðjuverk sett svip sinn á þjóðlíf íra. Enginn er bjartsýnn á að ástandið batni í náinni framtíð en ýmsar
leiðir eru reyndar. Myndin er af árás IRA á Enniskillen.
Tuttuguárfráupphafi
átaka á Norður Irlandi
Það var í ársbyrjun 1969 að fyrstu hryðju-
verkin á Norður-Irlandi voru framin. Haust-
ið áður höfðu hafíst mótmælaaðgerðir ka-
þólska minnihlutans. Öldur þjóðfélagsum-
rótsins á mcginlandi Evrópu höfðu skolast á
strendur Norður-frlands. En mótmæli ka-
þólskra höfðu oft önnur markmið en þekkt-
ust á meginlandinu því þeir höfðu ekki
borgaraleg réttindi á við aðra íbúa Norður-
írlands. Auk þess misnotuðu mótmælendur
sér oft á tíðum meirihlutaaðstöðu sína herfí-
lega.
Það var írski lýðveldisherinn, IRA sem
stóð fyrir sprengjutilræðum og hryðjuverk-
um en hann hafði lítið látið að sér kveða allt
frá stofnun Norður-írlands snemma á þriðja
áratugnum. Stjórn breska Verkamanna-
flokksins undir forystu Harolds Wilson
ákvað að senda breska herinn til þess að
vinna á hryðjuverkamönnum. Erfitt er að
meta það hvaða áhrif koma hersins hafði, en
víst er að átökin blossuðu upp og lágu
hryðjuverkasamtök mótmælenda ekki held-
ur á liði sínu. A fyrstu árum áttunda áratug-
arins urðu hundruð manna á ári hverju fórn-
arlömb átakanna, flestir í Belfast og Lon-
donderry eða Derry eins og hún heitir á
meðal kaþólskra. Um miðjan þann áratug
urðu aðgerðir IRA og annarra kaþólskra
hryðjuverkasamtaka beinskeyttari og æ oft-
ar urðu Bretar fórnarlömb þeirra. írsku
hryðjuverkasamtökin álitu sig í stríði við
Breta. Krár voru sprengdar í Birmingham,
Lundúnum og víðar í Bretlandi með þeim
afleiðingum að tugir óbreyttra borgara
týndu lífi.
Félagar í írsku þjóðfrelsishreyfingunni
INLA, sem er klofningsfylking úr IRA buðu
Margréti Thatcher velkomna í embætti for-
sætisráðherra árið 1979 með því að myrða í
sprengjutilræði einn nánasta samstarfsmann
hennar og vin, þingmanninn Airey Neave, og
skömmu síðar myrtu félagar í IRA ástmögur
breska aðalsins, Mountbatten lávarð, með
sama hætti. Thatcher sannfærðist um það
27