Þjóðlíf - 01.02.1989, Blaðsíða 42
MENNING
Frá Berlín til Bandaríkjanna
„Sumarið 1939 fékk ég bréf að heiman frá
Lárusi, unnusta mínum, um að horfur í
heimsmálum væru svartar. Það voru allar
leiðir að lokast. Hann var búinn að útvega
mér pláss á skipi sem fór frá Bremen þannig
að það var ekki um annað að ræða en að drífa
sig af stað. Eg var svo mikill bjáni að ég
fylgdist lítið með því sem var að gerast, las þó
blöðin, VolkischerBeobachter aðallega. Þar
var sagt frá óróa á landamærunum við Póll-
and. En alltaf var talað um að Pólverjar væru
að ónáða þýska herinn. Ég hef aldrei komið
aftur til Berlínar þó að ég hafi oft verið í
Þýskalandi. Hún er leiðinlega einangruð.
Prátt fyrir það að mikið hafi verið byggt upp
þar frá stríðslokum, þá hefur mig ekki lang-
að að koma til borgar sem ekki er svipur hjá
sjón, treysti mér ekki til þess.
Þegar ég kom heim giftum við Lárus okk-
ur. En eftir að hafa verið í hjónabandi í tvö
eða þrjú ár veiktist hann svo hastarlega að
hann var fluttur má segja á kviktrjám til
Bandaríkjanna. Hann komst þangað á veg-
um hersins og fór á herspítala í Baltimore.
Þar voru bestu tæki sent völ var á. Honurn
batnaði en varð að vera þar áfram til eftirlits
svo hann sendi mér skeyti um að koma.
Ég fór með Brúarfossi í skipalest árið 1943
og tók ferðin 28 daga. Við urðum að taka á
okkur mikinn krók vegna kafbáta, fara alla
leið til Azoreyja sem eru fyrir vestan Norð-
ur-Afríku og Portúgal. Allt varð að vera
myrkvað, ekki mátti sjást ljós.
I Bandankjunum saknaði ég ákaft sonar
okkar sem ég skildi eftir heima á íslandi, —
varð alveg fárveik. Loks gat Lárus ekki stað-
ist þetta lengur og fór aftur yfir hafið að
sækja barnið í miðju stríðinu. í Bandaríkjun-
um höfðum við allt til alls, urðum ekki vör
við stríðið nema kannski að smjör hafi verið
skammtað og kjöt. Erfitt var að ná í stór-
steikur eins og okkur langaði í en með sam-
böndum var það hægt. Við vorum fjögur
saman: við hjónin, Lárus sonur okkar og
Drífa systir. Lárus rekur nú fyrirtæki föður
síns.
Af iistamönnum vestra og
Drífu Viðar
Drífa stundaði þá myndlistarnám í Banda-
ríkjunum. I æsku vorum við saman í herbergi
og stundum gat ég ekki sofnað fyrir krafsi í
henni. Hún bókstaflega varð að vera skrif-
andi eða málandi. Drífa var óskaplega fjöl-
hæf og gat varla gert upp við sig hvort hún
ætti að mála eða helga sig ritstörfum. Hún
stundaði nám við listaskóla í New York en
sótti einnig sumarskóla hjá Hans Hoffmann,
mjög frægum málara. Þar voru auk hennar
Nína Tryggvadóttir, Louisa Matthíasdóttir
og Valtýr Pétursson. Svo illa vildi til að eina
nóttina kviknaði í vinnustofunni á meðan á
námskeiðinu stóð. Þegar Drífa birtist á
vinnustofunni árla næsta dag kom kennarinn
á móti henni og sagði: „Það er þér að kenna
að það kviknaði í. Það er svo mikill eldur í
myndunum þínum.“ Mörg verk björguðust
þannig að betur fór en á horfðist.“
Jórunn leiðir mig inn í fremri stofuna á
heimili hennar við Laufásveginn og sýnir
mér málverk sem hangir þar merkt D.V.
Myndin er af Eþíópíumanni. Neðarlega á
henni sjást merki brunans þar sem málningin
hefur flagnað af. „Mér þykir vænt um þessa
rnynd" segir Jórunn.
„Drífa giftist Skúla Thoroddsen lækni.
Hún reyndi að samræma málarastarfið og
barnauppeldi með því að hafa trönur í stof-
unni en dóttir hennar át alla litina svo hún
varð að gefa það upp á bátinn. Á sumrin
málaði hún mikið úti undir beru lofti. Árið
1971 hélt hún sína fyrstu og einu málverka-
sýningu, - þá helsjúk. Þótt hún færi í mynd-
listarnám hætti hún ekki að skrifa. Eftir hana
liggja tvær bækur: skáldsagan Fjalldalslilja
sem kom út 1967 og smásagnasafnið Dagar
við vatnið en hún kom út 1971, sama ár og
Drífa lést, — langt um aldur fram. Það þarf
ekki að lýsa því hvílíkt áfall það er fyrir fjög-
ur börn, öll á viðkvæmum unglingsárum að
missa móður sína. En þau hafa öll erft hæfi-
leika hennar: sum mála, önnur skrifa en um-
fram allt hafa þau fengið í arf allt hennar
ómótstæðilega viðmót. Mér fannst sjálfri ég
vera eins og vængstýfður fugl eftir að hún dó.
Tónsmíðanám í Juilliard
Eg ákvað að taka inntökupróf í Juilliard
skólann í tónfræði eða teoríu. Hann þótti og
þykir enn alveg frábær. Síðan sótti ég einka-
tíma í píanóleik hjá pólskri konu. Kennari
minn í tónfræði var Vittorio Giannini sem var
mjög frjálslyndur. Hann vildi lofa fólki að
rækta sínar eigin hugmyndir. Sumir hjá hon-
um skrifuðu í anda Hindemith og Arnolds
Schönberg, hann tók það allt gott og gilt. Ég
er þarna í tvo vetur og sótti auk þess sumar-
námskeið. Þar fékk maður samþjappað efni
af einni önn á sex vikum. Á námskeiðinu
seinna sumarið voru aðeins tveir skráðir í
orkestrasjón, — að skrifa út fyrir hljómsveit.
Það vorum við Jón Þórarinsson en hann kom
þangað frá Hindemith sem kenndi við Yale-
háskóla. Við urðum mestu mátar.
I skólanum var okkur sett fyrir að semja
ýmis verk: svítur, sónötur, prelúdíur og fúg-
ur. Ég tók auk þess alltaf tónheyrn með.
Síðasta verkefnið í tónheyrn var að skrifa
upp tónlist af plötu. Á prófinu var The
Blessed Damozel eftir Debussy, fyrir kór og
hljómsveit. Ég þekkti það að vísu. Meiningin
var að við skrifuðum efstu og neðstu rödd-
ina. Það gekk mjög vel, ég skrifaði allt sem
ég heyrði. Ég hef ekki nema einu sinni þurft
á þessari kunnáttu að halda en það var þegar
ég skrifaði upp lag af plötu fyrir vinkonu
mína.
í New York var mikil gróska í tónlist á
Ásamt börnum sínum Katrínu og Lárusi
Fjelsted 1947.