Þjóðlíf - 01.02.1989, Blaðsíða 58

VIÐSKIPTI
— Almennt má að segja að menn hafi séð
raunverlega möguleika á því að sameina
fyrirtæki vegna tilvistar sjóðsins. Það er ekki
hægt að búa til einhverja „afrekaskrá" sjóðs-
ins um fyrirtæki, því ekki er alltaf mögulegt
að greina á milli ábendinga sjóðsins og frum-
kvæði heimamanna. Yfirleitt helst þetta í
hendur. í fljótu bragði man ég eftir þremur
tilfellum þar sem ein sex fyrirtæki eru komin
langt á braut sameiningar. En sameining
fyrirtækja, stærri fyrirtæki, eru ekki endilega
besta lausnin, þó sú aðferð eigi sums staðar
við. Smærri fyrirtæki eiga oft mikla mögu-
leika eftir uppstokkun af þessum toga og við
erum þegar farin að sjá batamerki víða. Að-
alvandi íslenskra fyrirtækja er yfirleitt léleg
eiginfjárstaða og gildir sama fyrir smá fyrir-
tæki og stór. Með styrkingu eiginfjár er oft
hægt að gera kraftaverk.
En hefur vandi íslcnskra fyrirtækja ekki
aðallega falist í almennt siæmum rekstrar-
skilyrðum, kljást þau ekki við of mikinn fjár-
magnskostnað, verbólgu og hávexti, ekki
gerir sjóðurinn neitt við því?
— Pað er alveg rétt, rekstarskilyrði hafa
verið hæpin um langa hríð hér í landinu. En
það má ekki gleyma því að í sjávarútvegi
hafa átt sér stað miklar breytingar á undan-
förnum árum. Frysting hefur færst út á sjó,
fersfisksala aukist, nýir markaðir eru að
vinnast og dregið hefur úr mikilvægi ann-
arra. Þessar breytingar hafa komið misjafn-
lega niður á fyrirtækjunum og þau verið mis-
vel í stakk búin til að mæta þeim, þar af
leiðandi duga almennar aðgerðir skammt.
Þessi atriði hafa að mínu mati ekki verið
nógu vel dregin inn í þá umræðu um stöðu
sjávarútvegsins sem nú fer fram. Öllum at-
vinnuháttabreytingum fylgja eftirköst; t.d.
að fjármunir, fjárfestingar, sem fólust í eldri
atvinnuháttum, nýtast ekki jafnvel í nýrri
atvinnuháttum. Á sama tíma er ávöxtunar-
„Það væri hægt að leggja marga sjóði
niður og sameina þá, stokka sjóðakerfið
upp“.
krafa á fjármagn yfirþyrmandi og enginn at-
vinnurekstur stenst slíkar kröfur til lengdar,
hvað þá atvinnugreinar sem ganga samtímis í
gegnum atvinnuháttabreytingar. Raunvextir
hafa hopað ögn undan veruleikanum og þeir
verða að nást lengra niður ef okkur á að
farnast vel í efnahagslífinu.
Nú hafa ekki einungis þingmenn Sjáifstæð-
isflokks og Kvennalista gagnrýnt sjóðinn.
Verkalýðshreyfingin hefur neitað að taka við
bréfum frá sjóðnum, hvers vegna?
— Jú það hafa verið í gangi ákveðnir
orðaleikir með ,.ríkisábyrgð“, en hin raun-
verlega ástæða þess að Samband almennra
lífeyrissjóða hefur ekki verið áfram um að
kaupa bréfin er að mínu mati sú, að þeim
finnast vextirnir sem boðið er upp á, 5%
umfram verðtryggingu, vera of lágir. Verka-
lýðshreyfingin er því í þeirri undarlegu að-
stöðu að vera að berjast á móti háu vöxtun-
um almennt í þjóðfélaginu, en í praxis vill
hún halda í háa vexti fyrir sitt lífeyrissjóða-
kerfi. En sem betur fer er verkalýðshreyfing-
in ekki öll undir þessa sök seld; ég vek at-
hygli á því að Verkamannasamband íslands
hefur skorað á lífeyrissjóði að kaupa bréfin
frá Atvinnutryggingasjóði. Ástæðan er sjálf-
sagt sú, að innan VMSÍ eru mörg félög á
landsbyggðinni, þar sem gengi sjávarútvegs-
fyrirtækja er samofið stöðu atvinnulífsins og
þar ríkir næmari skilningur á þeim efnahags-
veruleika sem er fyrir hendi í landinu.
Andstaða margra við Atvinutryggingasjóð
byggist á tortryggni gagnvart sjóðakerfinu í
heild sinni, þeim frumskógi sjóða sem er fyrir
hendi á Islandi. Finnst þér ekki sú tortryggni
eðlileg?
— Auðtvitað er sú tortryggni skiljanleg.
Ástæðan er fyrst og fremst sú að víða rná
rekja óskynsamlegar fjárfestingar til þessa
sjóðakerfis. Sjálfur er ég þeirrar skoðunar að
það væri hægt að leggja niður marga sjóði og
sameina þá, stokka sjóðakerfið upp. Reynd-
ar tel ég það nauðsynlegt. Á sínum tíma var
ekkert óeðlilegt að atvinnugreinasjóðir
kæmu upp, en þeir er fæstir lengur í takt við
þær breytingar sem orðið hafa í efnahagslífi
okkar. Og hið óhagkvæma bankakerfi okkar
er hluti af þessum vanda, of margar og smáar
einingar sem geta illa sinnt þörfum atvinnu-
lífsins og vísa fyrirtækjunum í sjóðafrum-
skóginn í stað þess að taka þátt og áhættu í
uppbyggingu atvinnulífsins. Atvinnutrygg-
ingasjóðurinn er til orðinn við sérstakar að-
stæður til lausnar ákveðnum vanda. Sjóður-
inn er áreiðanlega ekki til þess kominn að
vera til um aldur og eilífð, heldur til þessara
sérstöku verkefna. Hann er til aðstoðar öll-
um útflutningsgreinum landsmanna á
ákveðnu tímabili og innan fárra missera
verður vonandi ekki þörf fyrir hann lengur,
sagði Jóhann Antonsson að lokum.
Óskar Guðmundsson
Aburður - Mold - Fræ - Plastpottar
Leirpottar - Sjálfvökvunarkerfi
Vorlaukar
Höfum opið frá 10-19. mán-laugard.
Sunnudaga 13-19
GARÐSHORN
við Fossvogskirkjugarð
SUÐURHLÍÐ 35 - 105 REYKJAVÍK
SÍMI 40500
58