Þjóðlíf - 01.05.1989, Síða 5

Leikhúsfréttir ......................... 43
Kvikmyndir
Háskaleg kynni. Marteinn St. Þórsson
skrifar um nýjar myndir og gefur
sumum stjörnur ......................... 44
„Mig hefur alltaf langað til Islands".
Viðtal við Guðrúnu Maríu
Hanneck-Kloes, þýskan Islending, sem hefur
m.a. þýtt íslenskar bókmenntir og gefið út
bækur um ísland í Þýskalandi ........... 46
Menningardagar í Hallgrímskirkju ....... 50
Þjóðlegur fróðleikur
Brennið þið vitar. Spjallað við Valgerði
Hönnu Jóhannsdóttur og Óskar
Aðalstein á Reykjanesvita .............. 51
Aldarminnig baráttukonu. Þórunn
Magnúsdóttir sagnfræðingur skrifar um
Guðrúnu Jónsdóttur, forystukonu í
verkakvennafélögum í Vestmannaeyjum
og í Reykjavík á fyrri hluta
aldarinnar ............................. 54
Bjórsaga íslands
Seinni hluti. Mjöður blandinn og Maltó í
kaupfélaginu. Hallgerður Gísladóttir
safnvörður skrifar...................... 57
VISINDI
Gæsamamma gekk af stað... Sagt frá Konrad
Lorenz, sem er nýlátinn, og kenningum hans í
atferlisfræði....................... 63
Nýtt risaverkefni í vísindum. í
Bandaríkjunum eru uppi hugmyndir um að
kortleggja nákvæmlega litninga mannsins og
lesa úr þeim upplýsingum. Risaverkefni, sem
áætlað er að kosti um 200 milljónir dollara á
ári í 15 ár......................... 66
Ellin bíður býsna fjörleg. Fólk getur átt
ánægjulegt kynlíf fram eftir öllum aldri. Nýjar
rannsóknir um gleðilegt kynlíf gamalmenna
kemur mörgum á óvart ............... 68
UPPELDISMAL
Einsetinn skóli er takmarkið. Viðtal við
Birnu Sigurjónsdóttur kennara í
Snælandsskóla......................... 69
Skoðanakönnun um tómstundir hjá
börnum og unglingum................... 70
YMISLEGT
Barnalíf ................................. 72
Bílar .................................... 75
Krossgáta................................. 78
Erlendar smáfréttir ............... 36 og 39
Smáfréttir úr viðskiptaheimi.............. 61
Leiðari
Uppstokkun í landbúnaði
Stjórnmálamenn og milliliðir hafa búið til flókið kerfi um landbúnað á íslandi. Þetta er
kerfi sérfræðinganna, þar sem neytendur og framleiöendur eiga hvorirtveggja jafn
erfitt með að sjá handa sinna skil. Þegar lagagreinum og reglugerðarákvæðum
sleppir, stendur þó það uppúr að kerfið er dýrt, óhagkvæmt, óheilbrigt og til þess
fallið að auka togstreitu milli framleiðenda og neytenda.
í Þjóðlífi er að þessu sinni farið í saumana á hluta þessa kerfis; framkvæmd
búvörulaga og fullvirðisrétti. Landbúnaðarkerfið hefur sorglega lengi komist hjá
nauösynlegri uppstokkun. Þær fáu tilraunir sem gerðar hafa verið til að stokka upp
kerfið og laða framleiðsluna að þörfum markaðarins hafa oft verið dæmdar til að
mistakast. Það á við um búvörusamningana og búvörulögin 1985, sem á sínum tíma
voru gerð lýðum Ijós með lúðrablæstri og söng. Nú átti að draga skipulega úr
framleiðslunni. Sömu ráðherrar og gerðu búvörusamninginn dýra gengu svo fram
fyrir skjöldu við að brjóta hann, eins og fram kemur í úttekt Þjóðlífs.
Ráðherrar úthlutuðu fulivirðisrétti umfram búvörusamning, þannig að þeir skuld-
bundu ríkissjóð til gífurlegra umframgreiðslna; 60 milijónir á sl. ári og um 100
milljónir á þessu ári, að mati Jóhannesar Torfasonar stjórnarformanns Framleiðni-
sjóðs landbúnaðarins. Hvar eru heimildir ríkisstjórnar fyrir þessum umframgreiðsl-
um?
Vandséð er annað en hér hafi lög verið brotin með ófyrirleitnum hætti. í þessu
kerfi þrífst svo ekki verður um villst sukk og óráðsía, sem ekki verður meö nokkru
móti við unað. Þó nokkuð hafi dregið úr framleiðslu á kindakjöti fer því fjarri að
markmiðum hafi verið náð, og það hefur dregið verulega úr neyslu á þessum
afurðum. Þráttfyrir það markmið búvörulaganna að draga úr umframframleiðslu og
lækka útflutningsbótagreiðslu ríkissjóðs, hefur framkvæmd laganna leitt til hins
gagnstæða. Frá því lögin tóku gildi hafa útflutningsbæturnar hækkað um tæp 30%
að raunvirði. Á undanförnum tveimur árum hafa verið greiddar samtals rúmar 510
milljónir í útflutningsbætur — umfram það sem búvörulögin frá 1985 gerðu ráð fyrir.
Ríkisstjórn eftir ríkisstjórn situr að völdum í landinu og vélar um þetta landbúnaðar-
kerfi án þess að gera nokkuð í átt til meiri hagkvæmni og lægra búvöruverðs fyrir
neytendur.
Kerfi útflutningsbóta á sauðfjárafurðum virkar einnig hlægilega, og það sem
einkennir öðru fremur útflutning á kjötinu er metnaðarleysi, þrátt fyrir viðleitni örfárra
hugsjónamanna um að koma þessari afurð á framfæri erlendis. Það er nefnilega
staðföst vissa margra þrátt fyrir allt, að íslenskt lambakjöt geti selst á góöu verði á
mörkuðum, sem hrópa á náttúrulegar og ómengaðar afurðir.
Löngum hafa margvíslegir milliliðir og stjórnmálamenn séð sér hag af því að
viðhalda togstreitu milli íslenskra bænda og neytenda. Og mörgum þeirra er hagur
að því að viðhalda þessu þunglamalega, óhagkvæma og spillta kerfi, með öllum
þess úreldingarsjóðum og kosningavíxlum. í umfjöllun um þetta kerfi eru auðvitað
margvíslegar hættur eins og t.d. að bera saman smásöluverð á landbúnaðarafurð-
um í Evrópu við smásöluverð hér, en auðvitað er um niðurgreiðslur að ræöa þar í
löndum eins og hér. Engu að síður er auðsætt að verðmyndunarkerfið er alltof flókið
og landbúnaðarafurðir of dýrar neytendum hér á landi. Þetta kerfi er úrelt, það er
búið að vera. Þetta kerfi þarfnast uppstokkunar, endurskipulagningarog einföldun-
ar. Þvífyrr, þeim mun betra. Óskar Guðmundsson
Útgcfandi: Félagsútgáfan h.f. Vesturgötu 10, box 1752,121 Reykjavík, sími 621880. Fram-
kvæmdastjórn Félagsútgáfunnar: Björn Jónasson, Jóhann Antonsson, Skúli Thoroddsen.
Stjórn: Svanur Kristjánsson, Björn Jónasson, Ásgeir Sigurgestsson, Pétur Reimarsson,
Jóhann Antonsson, Birgir Árnason, Skúli Thoroddsen, Albert Jónsson, Hallgrímur Guð-
mundsson, Árni Sigurjónsson. Framkvæmdastjóri: Ólafur Sigurðsson. Ritstjóri Þjóðlífs:
Óskar Guðmundsson. Hlaðam.: Kristján Ari Arason, Sævar Guðbjörnsson. Sctn. o.fl.:
María Sigurðardóttir. Próförk: Sigríður Stcphensen. Frcttaritarar: Arthúr Biörgvin Bolla-
son (Munchen), Guðmundur Jónsson (London), Einar Karl Haraldsson (Stokkhólmi),
Guðrún Helga Sigurðardóttir (Finnland), Ingólfur V. Gíslason (Lundi), Jón Ásgeir Sig-
urðsson (New Haven), Yngvi Kjartansson (Osló), Árni Snævarr (París). Forsíða, hönnun:
Erlingur Páll Ingvarsson. Ljósm. á forsíðu: Guðmundur Ingólfsson. Skrifstofustjóri: Guð-
rún Björk Kristjánsdóttir. Bókhald: Jón Jóhannesson. Auglýsingastjóri: Steinar Viktorsson.
Auglýsingar: Eh'n Eiríksdóttir. Markaður: Hrannar Björn. Prcntvinnsla: Prentstofa G.
Benediktssonar hf. Kópavogi, sími: 641499. Blaðamenn sími: 623280. Ritstjóri: 28230.
Áskriftasími: 621880. Auglýsingasímar: 26450 og 28149.
5