Þjóðlíf - 01.05.1989, Page 9

INNLENT
SKIPULAGSLEYSI
Landbúnaðarkerfið á íslandi er í ógöngum.
Búvörusamningar þverbrotnir og búvöru-
lögin sniðgengin. Landbúnaðarráðuneytið
beitti Framleiðnisjóð pólitískum þrýstingi
við brot á búvöruiögunum. Fjármunir sjóðs-
ins eru nýttir til aukinnar framleiðslu þrátt
fyrir ákvæði laga um samdrátt. Skortir nú fé
til að sinna lögbundnum verkefnum. „Kosn-
ingavíxill" frá 1987 leiddi til 300 tonna um-
framframleiðslu á kindakjöti á ári utan laga.
Ráðuneytið hefur ekki enn svarað bréfum frá
Framleiðnisjóði. Viðbótarkostnaður vegna
þessa 100 milljónir á þessu ári. Útgjöld ríkis-
ins margir milljarðar. Milliliðir og ríkisstjórn-
ir taka þátt í leynimakki um landbúnaðinn.
Hulunni svipt af „trúnaðarmáli“ í kerfinu:
búnaðarráðherra, en gert er ráð fyrir að
Framleiðsluráð landbúnaðarins annist stjórn
búvöruframleiðslunnar. í ráðinu sitja 15
manns, þar af eru 12 kjörnir á fulltrúafundi
Stéttarsambands bænda, tveir fulltrúar eru
skipaðir af stjórn Stéttarsambandsins og
einn er tilnefndur af landbúnaðarráðherra.
I því augnamiði að draga úr framleiðslu
mjólkur- og sauðfjárafurða gera lögin ráð
fyrir að landbúnaðarráðherra, fyrir hönd
ríkisstjórnarinnar, annist gerð búvörusamn-
ings við Stéttarsamband bænda um fram-
leiðslumagn ár hvert. Á móti ábyrgist ríkið
fullt verð til bænda fyrir framleiðslu sína.
Með gerð búvörusamninga skuldbindur því
ríkisvaldið sig til að greiða bændum fullt verð
fyrir framleiðsluna hvort sem markaður er
Búvörulögin svokölluðu gengu í gildi í júní
1985. Þau kveða á um framleiðslu, verðlagn-
ingu og sölu ábúvörum. Tilgangur þeirra var
að stuðla að framförum og aukinni hag-
kvæmni í búvöruframleiðslunni, draga úr út-
gjöldum ríkisins vegna útflutningsbóta og
niðurgreiðslna á landbúnaðarafurðum.
Þessu markmiði skyldi náð með því að laga
framleiðslu þessara afurða að eftirspurninni.
Til að forða umtalsverðri búseturöskun var
gert ráð fyrir að bændur yrðu styrktir til að
leggja stund á nýgreinar í landbúnaðarfram-
leiðslunni, s.s. loðdýrarækt, fiskeldi, ferða-
þjónustu og hlunnindanýtingu. En hvernig
skyldi hafa tekist til varðandi framkvæmd
laganna?
Til að milda áhrifin af þeim samdrætti sem
búvörulögin gera ráð fyrir á framleiðslu
mjólkur- og sauðfjárafurða og auðvelda
bændum búháttabreytingar gera lögin ráð
fyrir að ríkissjóður leggi Framleiðnisjóði
landbúnaðarins árlega til fjármagn sem nota
á til að styðja við bakið á bændum. Á árinu
1987 átti framlag ríkissjóðs til sjóðsins að
nema 3% af heildarverðmætum búvöru-
framleiðslunnar. Hlutfallið átti síðan að
hækka í 4% á árunum 1988 til 1992. í 37.
grein laganna segir m.a.:
„Fjármagni þessu skal varið til eflingar
nýrra búgreina, markaðsöflunar og til fjár-
hagslegrar endurskipulagningar búreksturs á
lögbýlum. “
í lögunum er kveðið á um að yfirumsjón
með framkvæmd laganna sé í höndum land-
9