Þjóðlíf - 01.05.1989, Page 32

Þjóðlíf - 01.05.1989, Page 32
ERLENT Samkeppni um sjúklingana Kenneth Clarke heilbrigðisráðherra hampar nýútkomnum til- lögum um breytingar í heilbrigðismálum. Breytingar í vændum á heilbrigðiskerfi Breta í Brctlandi hefur stjórnin boðað róttækustu breytingar í heil- brigðismálum síðan opinbera heilbrigðiskerfinu var komið á fót þar í landi árið 1948. Ef af þeim verður munu markaðsöflin eiga greiðari aðgang að heil- brigðisþjónustunni og hlutur einkaaðila mun aukast frá því sem nú er. Ennþá er verið að móta og útfæra tillögurnar, en Kenneth Clarke, hcilbrigðisráð- herra gerir ráð fyrir að þeim verði smám saman hrint í fram- kvæmd á næstu þremur árum. Breytingunum er ætlað að koma í veg fyrir frekari útgjalda- hækkun í heilbrigðismálum og veita betri þjónustu. Það verður höfuðverkur stjórnarinnar að reyna að samræma þetta tvennt, ekki síst þar sem heilbrigðis- stofnanir í Bretlandi hafa búið við mikinn fjárskort að undan- förnu. Helsta nýmæli í tillögum Clarkes er hugmyndin um „markað innan heilbrigðiskerfis- ins“. Heimilislæknum stendur til boða að hefja sjálfstæðan rekstur með sérstakan fjárhag sem þeir bera ábyrgð á. Gjaldtöku af sjúklingum á að auka og er stefnt að því að hlutfall slíkrar tekjuöfl- unar hækki úr 47% í 60% af tekj- um heimilislækna. Að öðru leyti fá þeir borgað fyrir hvern sjúkl- ing frá ríkinu og ræðst upphæðin af aldri hans og félagslegum að- stæðum. Læknarnir eiga að keppa hver við annan um sjúkl- inga með því að bjóða þeim sem hagstæðast verð fyrir þjónustu sína. Þurfi sjúklingur á sjúkra- húsþjónustu að halda leitar lækn- irinn tilboða hjá sjúkrahúsum og sendir sjúkling til þess sem best býður. í fyrstu verður þetta aðeins bundið við afmarkaðan fjölda lækna og tiltekna þjónustu en á síðan að breiðast út. Yfir- stjórn heilbrigðismála mun áfram borga fyrir sérhæfða og dýra þjónustu t.d. líffæraflutn- inga og umönnun eyðnisjúkl- inga. Öll sjúkrahús eiga kost á — og eru hvött til þess af stjóninni — að losa sig undan yfirráðum sveitarfélaga og gerast sjálfseign- arstofnanir með sjálfstæðan fjár- hag, en þó undir eftirliti ríkisins. Þau afla sér tekna með því að selja heilbrigðisyfirvöldum á sínu svæði, heimilislæknum og ein- stökum sjúklingum þjónustu sína. Þá munu þau fá vald til að semja um launakjör við starfsfólk sitt. Heilbrigðisyfirvöld á hverju svæði eiga að verða kaupendur læknisþjónustu í stað þess að annast hana sjálf og þeim ber að kaupa hana hjá einkaaðilum ef þeir geta boðið betur en opinber- ar stofnanir. Dregið verður úr áhrifum sveitarfélaga sem munu missa fulltrúa sína í svæðastjórn- um heilbrigðismála. Þessar svæðastjórnir verða hliðstæðar framkvæmdastjórnum fyrirtækja og kaupa þjónustu eigin sjúkra- húsa, sjálfseignarsjúkrahúsa og einkaaðila. Til að auka aðhald í rekstri verður viðhöfð nákvæmari end- urskoðun reikninga og tillögum endurskoðunarmanna um úrbæt- ur fylgt betur eftir. Læknar eiga að fá í hendur viðmiðunarskrár um lyf en lyfjakostnaður hefur vaxið jafnt og þétt. Á síðasta ári nam hann tæpum 2 milljónum sterlingspunda eða álíka miklu og laun allra lækna. Eldfimt mál Þessar djörfu tillögur eru dæmigerðar fyrir pólitískan stíl Thatcher-stjórnarinnar sem áv- allt hefur talið að sókn sé besta vörnin. Þær sýna líka í hversu sterkri stöðu ríkisstjórnin telur sig vera. Það þarf hugrekki til að ráðast í þessar umdeildu stór- breytingar á heilbrigðisþjónust- unni því þær hljóta að vekja mikla andstöðu hjá almenningi og efasemdir sjúklinga. Lækna- samtökin hafa þegar gagnrýnt þessar hugmyndir og segjast ætla að berjast gegn þeim. Og skoð- anakannanir sýna að hugmynd- irnar eiga ekki miklum vinsæld- um að fagna. Stjórnin bendir á — og fáir draga í efa — að hægt sé að koma við sparnaði í heilbrigðiskerfinu sem er með stærstu útgjaldalið- um á fjárlögum. Sjúkrahús eru afar misjafnlega nýtt, sem bendir til þess að sum þeirra séu slælega rekin. Ávísun lyfja er afar breyti- leg eftir læknum og eins er mikill munur á því hversu oft þeir leggja sjúklinga inn á sjúkrahús. Með nýja fyrirkomulaginu telur stjórnin að læknar verði meðvit- aðri um kostnað þjónustu sinnar og sjúkrahús geti ráðstafað efn- um sínum á miklu hagkvæmari hátt en áður. Heilbrigðisstofnan- ir eigi til dæmis miklar landar- eignir og lóðir sem þær hafi ekki þörf fyrir og geti selt til að fjár- magna starfsemi sína. Afleiðingar þessara breytinga eru ófyrirséðar og telja margir að hér sé stórt skref stigið í þá átt að grafa undan opinbera heilbrigð- iskerfinu. Gagnrýnendur halda því að minnsta kosti fram að valfrelsi lækna og sjúklinga muni ekki aukast. Þvert á móti munu hinir fyrrnefndu hafa ófrjálsari hendur um að velja læknismeð- ferð vegna fjárhagslegra sjónar- miða. Þeir síðarnefndu eigi á hættu að verða metnir „efna- hagslega óhagkvæmir sjúkling- ar“, einkum gamalmenni, fatlað- ir eða fólk með langvarandi sjúk- dóma og læknar vísi þeim frá af þeim sökum. Og ófært sé að sjúklingar verði sendir langt frá heimilum sínum ef þar er að finna ódýrari þjónustu en á heimaslóðum. Sparnaði megi vissulega ná í heilbrigðiskerfinu. Ætli menn hins vegar að bæta þjónustuna að einhverju ráði verður að auka fjárveitingar til hennar en útgjöld til heilbrigðis- mála eru lægri á hvern mann í Bretlandi en í flestum öðrum Evrópuríkjum. Stjórnin hefur ekki útfært til- lögur sínar nákvæmlega og á eftir að skýra fjölmörg álitamál sem þær hafa í för með sér. En megin- hugmyndirnar hafa verið kynnt- ar og er útlit fyrir að þeim verði komið í framkvæmd að stórum hluta fyrir næstu kosningar, sem flestir giska á að verði í maí eða júní 1991. Guðmundur Jónsson/ Bretlandi 32

x

Þjóðlíf

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Þjóðlíf
https://timarit.is/publication/1099

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.