Þjóðlíf - 01.05.1989, Qupperneq 35

Þjóðlíf - 01.05.1989, Qupperneq 35
ERLENT vorlistahátíð en allt þetta: borgarstæðið, byggingarnar, borgarstemmninguna. Margt er hins vegar með mjög nútímalegu sniði í Búdapest: almenningssamgöngurnar eru líklega þær öflugustu sem ég hef kynnst; þær eru mjög hraðgengar (ungverskir stræt- isvagnabílstjórar eru miklir hraðaksturs- menn) og ganga allan sólarhringinn að ein- hverju leyti. Neðanjarðarstöðvarnar eru hreinar og snyrtilegar, lestarvagnarnir sov- ésk nýsmíði; mér varð hugsað til heldur sóðalegra stöðva í París og London, þegar ég sá hreinsunarmenn munda tól sín ofan í djúpum göngum neðanjarðarstöðvanna í Búdapest. Fáar borgir eru friðsamlegri að sjá og óvíða ber jafnlítið á lögreglu og hermönn- um. Öll þjónusta sem snýr að ferðamönnum unar eftir að það hafði verið úrskurðað látið og verið komið fyrir í líkhúsi. Lækninum tekst að lífga barnið við og það kemst til heilsu, en sjálfum er honum refsað með hengingu. Kvikmyndatakan í Eldórado er stórbrot- in, myndskeiðin eru afar stutt og snögg og á þann hátt tekst að sýna ógnirnar, öryggis- leysið sem hinn almenni borgari í Ungverja- landi varð að þola á árunum fyrir 1956. Myndin er að mestu tekin í lit, en þegar kemur að uppreisninni eru raunverulegar svarthvítar myndir klipptar saman við leikin atriði á áhrifamikinn hátt. Munu slíkar myndir aldrei áður hafa verið sýndar í ung- verskri kvikmynd. Staðreyndin er sú að þetta skeið hefur aldrei verið til umræðu í er til mikillar fyrirmyndar; áv- allt er hægt að nálgast allar nauðsynjar og leigubílar eru á hverju strái. Menn geta þeyst um hálfa Búdapest í leigubíl fyrir um fimmtíu krónur. Það sem snýr að Ungverjum sjálf- um er hins vegar ekki alltaf eins glæsilegt. Til dæmis eru margra ára biðlistar eftir síma í borginni. Róttækni í kvikmyndagerð Merki pólitískrar ljósbreyt- ingar sjást vissulega í ung- versku listalífi. Einn þeirra viðburða sem hvað mesta at- hygli vöktu á vorlistahátíðinni var frumsýning kvikmyndar- innar Eldórado eftir ung- verska kvikmyndaleikstjór- ann Geza Feremnyi. Þessi kvikmynd gerist á árunum 1948-1956 og lýsir lífinu í land- inu á fyrstu árum valdaskeiðs kommúnista undir járnhæl Stalíns. Kvikmyndin Eldóra- do er mikið listaverk og mörg atriði hennar í hópi þeirra sterkustu sem ég hef séð í kvikmynd. Gagnrýnin á þetta ógnarskeið í ungverskri sögu er ótæpileg. Glæpaverk hinn- ar kommúnísku alræðisstjórn- ar eru sýnd á skýran hátt og jafnvel bent á ýmsar samlík- ingar við alræði nasista í land- inu á stríðsárunum. Eitthvert áhrifamesta atriði kvikmyndarinnar er lýsing á barnasjúkrahúsi þar sem börn stjórnarandstæðinga eru látin deyja drottni sínum. Aðal- persóna myndarinnar er græn- metissali, smákapítalisti sem mútar lækni á sjúkrahúsinu til að taka barn sitt til meðhöndl- TAVASZI DIVAT FESZTIV fðvárosi és vidéki iizlctháiózatában. Auglýsing úr ungversku blaði. Vestræn áhrif í við- skiptalífi leyna sér ekki. landinu og í ungverskum kennslubókum lýk- ur að segja frá sögu landsins árið 1945. Höfundur og leikstjóri kvikmyndarinnar Eldórado, Geza Feremnyi er einnig ljóð- skáld, og fyrir skömmu kom út plata með textum hans. Það kveður við sama tón og í kvikmyndinni; inntakið er blákaldur þjóðfé- lagsveruleiki þar sem ekkert er dregið und- an. Sú staðreynd að eina útgáfufyrirtæki landsins, hið ríkisrekna Hungaroton, skuli hafa gefið þessa plötu út segir sitt um breytt viðhorf í landinu. Djörf og róttæk sýning Á vorlistahátíðinni í Búdapest er lögð sérstök áhersla á verk ungverskra lista- manna. í konungshöllinni gömlu við Dóná sem nú er listasafn, stóð yfir sýning á nútíma- listaverkum og í óperuhúsinu voru settar upp óperur og ballettar Béla Bartóks. Minnis- stæðust þessara sýninga var óefað uppfærsla Búdapestballettsins á Makalausa Mandarín- anum við tónlist Bartóks. Sýningin var í gamla óperuhúsi borgarinnar, mikilli bygg- ingu sem reist var á síðustu öld og teiknuð af sama arkitekt og hannaði óperuhúsið í Vín. Sýningin á Makalausa mandarínanum var vægast sagt stórbrotin; þetta er nútímaball- ett með erótísku ívafi um gleðikonu og ill- gjarna þrjóta. Sýningin var óvenjudjörf og róttæk og beitt ýmsum þeim brögðum í lýs- ingu og sviðsmynd sem vart standa vestræn- um leikhúsum að baki. Önnur sérlega minnisstæð uppfærsla á þessari vorhátíð í Búdapest var sýning óp- eruflokks frá Hallé í Austur-Þýskalandi á óperunni Brottnáminu úr kvennabúrinu eftir Mozart. Þetta var sömuleiðis óvenjuróttæk sýning þar sem ýmsum úreltum venjum í óp- eruuppfærslum var kastað á braut. Einfald- leiki hennar gerði það að verkum að þessi stórkostlega tónlist fékk að njóta sín ótrufluð af þeim „glamor" eða þeirri sýndarmennsku sem ég hef oft orðið vitni að í vestur- evrópskum óperusölum. Lífsnautnamenn Ungverjar eru lífsnautnamenn. Ekki er til dæmis ofmælt að matargerðarlist þeirra stendur hátt; þetta er land fyrir sælkera. Kannski leggja Ungverjar þó fremur áherslu á bragðið en hollustuna, maturinn getur verið nokkuð feitur og sætur. Fólki finnst líka gaman að fá sér í glas og hvergi hef ég séð áfengi ætlað jafnmikið pláss í kjörbúðum og þar. Heilu raðirnar af pólskum og rúss- neskum vodka, líkjörum, viskíi og ungversk- um léttvínum bar fyrir augu. Hvort áfengis- neysla Ungverja er fremur tilkomin af lífs- gleði eða lífsleiða skal ósagt látið, — líklega blendingi af hvorutveggja eins og víðar. Einar Heimisson/Freiburg 35
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80

x

Þjóðlíf

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðlíf
https://timarit.is/publication/1099

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.