Þjóðlíf - 01.05.1989, Blaðsíða 41

MENNING
Bastillan
upp er
RISIN
í tengslum við 200 ára afmæli frönsku bylt-
ingarinnar verður nýtt óperuhús vígt 14. júlí
n.k við Bastillutorgið. Saga Parísaróperunn-
ar tengist stjórnmálasögunni í Evrópu með
margvíslegum hætti.
Á Bastillutorginu í París gnæfir gríðarmik-
il bygging við himin. Þar sem illræmdasta
fangelsi franska konungsvaldsins stóð áður
og lagt var að velli á eftirminnilegan hátt í
byltingunni árið 1789 er risið nýtt óperuhús.
Petta fjallháa musteri verður opnað með
pompi og prakt 14. júlí n.k. þegar Frakkar
minnast þess að 200 ár eru liðin frá falli Bast-
illunnar, frá þeim degi þegar frelsi, jafnrétti
og bræðralag voru gerð að kjörorði framtíð-
arinnar.
Engin tilviljun ræður því að óperuhúsi
skuli vera valinn staður á frægasta blóðvelli
sögunnar. Saga frönsku óperunnar og stjóm-
málasaga Frakklands hafa alla tíð tengst
órofa böndum. Allt frá dögum Lúðvíks 14.
hefur franska óperan verið miðdepill sam-
kvæmislífsins, hvort heldur hún var í Versöl-
um í höllu konungs eða í höfuðborginni Par-
ís.
Lúðvík 14. var sem sagt sá sem komst á
bragðið. Honum þótti ófært annað en að
hafa söngleikjahús við höndina til þess að
skemmta sér og gestum sínum. Hann réði til
sín færustu hljómlistarmenn og þar fór
fremstur í flokki vinur hans og ballettdansfé-
lagi Jean Baptiste Lully, tónskáld og fiðlu-
forkur mikill. Lúðvík fól félaga sínum umsjá
tónlistar við hirðina og þar á meðal að semja
Á Bastillutorginu er risin ný óperuhöll.
Hún verður tekin í notkun á byltingar-
afmælinu 14.júlí n.k.
skemmtilegar óperur. Óperan naut mikilla
vinsælda á Italíu og þar hafði hún þegar
markað sér hefðbundið form. Lully var samt
ekki á þeim buxunum að éta upp eftir öðrum
óperutónskáldum. Pótt hann væri sjálfur ít-
ali ákvað hann að semja franskar óperur og
steig þar með byltingarkennt skref í óperu-
tónsmíðum. Og hann lét ekki þar við sitja.
Hann felldi balletttónlist inn í óperur sínar
svo dansarar gætu líka tekið þátt í leiknum
(t.d. gerði hann menúettinn vinsælan), hann
jók við hljómsveitina svo hún tók á sig þá
mynd sem við þekkjum í dag, en hvað fræg-
astur er hann fyrir að stjórna hljómsveitinni
fyrir framan hana án þess að leika á nokkurt
hljóðfæri sjálfur. Hann stjórnaði ekki með
sprota eins og nú tíðkast heldur barði hann í
stað þess staf miklum í gólfið svo drundi í.
Þannig taldi hann best að halda hljómsveit-
inni í sama takti. Lully er því fyrsti hljóm-
sveitarstjórinn í sögunni. (Hann neyddist þó
til þess að súpa seyðið af því: Eitt sinn árið
1687 varð honum á að keyra stafinn heldur
óþyrmilega í annan fót sinn. Hlaut hann af
því sár svo mikið að það varð hans bani.)
41