Þjóðlíf - 01.05.1989, Blaðsíða 70

UPPELDI
Kynjamunur á tómstu ndastarf i
Könnun á fjölmiðlanotkun og tómstundaiðju barna og unglinga í Reykjavík
Mikill munur er eftir kynjum hvernig börn og
unglingar verja frítíma sínum. Strákarnir lesa
oftar dagblöð og dunda sér við tölvur meðan
stúlkur lesa sögubækur og læra á hljóðfæri.
Um miðjan marsmánuð var haldin barna-
og unglingavika þar sem ýmis viðfangsefni
tengd börnum og unglingum voru til umræðu.
í tilefni vikunnar stóðu nemendur í fjölmiðlun
í Menntaskólanum við Hamrahlíð að fjöl-
miðla- og tómstundakönnun í nokkrum
grunnskólum Reykjavíkur undir leiðsögn
kennara síns, Adolfs H. Petersen. Gengið var
út frá spurningaramma sem notaður var í svip-
uðum könnunum árin 1980 og 1984 sem gerðar
voru að tilhlutan Æskulýðsráðs og Fræðslu-
ráðs Reykjavíkur, en Þorbjörn Broddason og
Elías Héðinsson, kennarar við Háskólann sáu
um verklega hlið þeirra.
Markmið þessarar könnunar var m.a. að
bera saman iðju bama og unglinga nú og fyrir
nokkrum ámm og á hvaða sviðum helstu
breytingar hafa átt sér stað. Farið var í 10
gmnnskóla og varð úrtakið 540 nemendur í 5.,
7., og 9. bekk, en þessir árgangar vom einnig
L kannaðir 1984. Úrtakið þá var þó mun stærra,
eða 1704 nemendur úr 21 skóla. Að auki var
spurningalistinn mun viðameiri en nú og
vom m.a. virkum dögum og helgar að-
skildum. Tölur sem gefnar em upp úr
fyrri könnunum em því meðaltal
virkra daga og helga, en munurinn
þar á milli var ekki ýkja mikill
nema í einstaka tilfellum. Fá-
einum spumingum hefur
verið breytt, m.a.
vegna breyttra
aðstæðna, þ.á m. tilkomu nýrra útvarps- og
sjónvarpsstöðva.
Niðurstöður könnunarinnar verða hér
kynntar í megindráttum, fyrst heildaryfirlit
borið saman við fýrri ár, síðan hver liður fyrir
sig þar sem árgangamir og kynin eru borin
saman. Þar sem ekki er unnt að bera saman,
m.a. vegna breyttra spuminga, er merkt með
Ástæða fyrir svigunum við hljóðfæranámið
er sú að þar er reiknað með reglulegu námi,
þ.e. að minnsta kosti 2—3 sinnum í viku.
Eins og sést á töflunni em ekki miklar breyt-
ingar milli ára, nema í þremur tilvikum. Plötu-
hlustun hefur dvínað síðustu árin og er skýr-
ingu að finna í aukinni útvarpshlustun vegna
tilkomu nýrra útvarpsstöða. Dagleg mynd-
bandanotkun hefur einnig aukist og em ástæð-
ur eflaust þær að nú er mun meira horft á það
sem tekið er upp úr sjónvarpi og að auki hefur
notkun myndbanda við kennslu í skólum auk-
ist undanfarin ár. Sem sagt, þessi háa tala
þýðir ekki endilega að horft sé á leiknar kvik-
myndir af myndbandi.
Spurningalistinn var í fleiri liðum og verður
getið hér nokkurra þeirra. Um fjórðungur
stundar íþróttir reglulega í íþróttafélagi og er
engin breyting þar á. Milli 85 og 90% stunda
aldrei leiktækjastofur, innan við 5% stunda
þær að einhverju ráði. Milli 10 og 15% stunda
dans að staðaldri og em súlkur þar í miklum
meirihluta. Svipaðar tölur eru um hesta-
mennsku, en um 10% tilgreindu að þeir fæm á
hestbak a.m.k. einu sinni í viku.
Bíóferða er enn ógetið, en ekki var unnt að
koma þeim fyrir í töflu 1, sökum þess að dag-
legar ferðir eru ekki ýkja algengar.
Madonna.
Börn og ungling-
ar nota mikinn tíma til
að hlusta á tónlist. Eitt
helsta átrúnaðargoð þeirra í dag
er Madonna.
Tafla 1: Þelr sem tilgreindu að viðkomandi iðja væri stunduð svo til daglega.
1980 1984 1989
lesdagblöð 75% 67% 73%
les sögubækur - 14%
hlusta á plötur/snældur 80% 78% 60%
horfi á sjónvarp 82% 83% 84%
horfi á myndbönd 5% 14%
hlusta á útvarp 48% 61% 76%
nota heimilistölvu - 13% 17%
læri á hljóðfæri (14%) (15%) (16%)
fer að vinna 13% 11% 13%