Frjáls verslun - 01.01.2012, Side 29

FRJÁLS VERSLUN 1TBL. 2012 29
Ragnar Árnason, prófessor í hagfræði við
Háskóla Íslands:
EFNAHAGSMÁL
þau hafa orðið
Hið opinbera hefur sett fjöl margar reglur sem eiga að gæta almannahagsmuna
og eru sumar þeirra lögbundnar.
Til að framfylgja þessum reglum
rekur hið opinbera margar
eftir litsstofnanir. Þeirra á meðal
má nefna Matvælastofnun,
Umhverfisstofn un og Fjármála­
eftirlitið. Miklu fé er varið til
þess ara stofnana. Samkvæmt
fjár lögum 2012 lætur nærri að
rekstrarkostnaður þessara þriggja
stofnana sé um fjórir millj arðar
króna samanlagt. Það hef ur því
miður komið ítrekað í ljós að
talsvert skortir á að stofnanirnar
sinni eftirlits hlutverki sínu vel.
Allir þekkja Fjármálaeftirlitið og
hlut þess í svokölluðu banka­
hruni. Fyrir nokkru var upplýst að
sorpbrennslur á nokkrum stöðum
úti á landi hefðu árum saman
dreift hættulegum eiturefnum yfir
við komandi byggðir án þess að
Um hverfisstofnun hreyfði hönd
eða fót. Nýlega kom svo í ljós að
Matvælastofnun, sem á að gæta
þess að matvæli þau sem þjóðin
neytir séu heilnæm, hafði þvert
ofan í reglur ekki stöðvað notkun
á menguðum áburði við mat­
vælaframleiðslu á Íslandi. Jafn­
framt hafði sama stofnun séð í
gegnum fingur sér varðandi það
að innlendur matvælaiðnaður
notaði salt, sem ekki var ætlað til
neyslu, til matvælaframleiðslu.
Þegar þessar upplýsingar
liggja fyrir vaknar sú spurn­
ing hvað þessar stofnanir séu
eig in lega að sýsla og hvort það
svari kostnaði að reka þær fyrir
al mannafé.
Sú spurning hlýtur sömuleiðis
að vakna hvort það væri ekki
betra fyrirkomulag að skilgreina
betur ábyrgð þeirra aðila sem
brjóta reglur og valda fólki
skaða að ósekju þannig að þeir
ein staklingar og heimili sem
telja sig verða fyrir tjóni af þeirra
völd um eigi auðveldara með að
sækja rétt sinn fyrir dómstólum.
Ef sú væri raunin og viður­lögin sæmilega þung má
ætla að þessir aðilar myndu
gæta þess sjálfir að fara eftir
reglunum og þjóðin gæti sparað
sér rekstrarkostnaðinn við hinar
opinberu eftirlitsstofnanir.“ Þjóðhagslegt gildi
eftirlitsstofnana
„Sam kvæmt fjár­
lög um 2012 lætur
nærri að rekstr­
arkostnaður
þessara þriggja
stofn ana sé um
fjórir millj arðar
króna saman ­
lagt.“
Sigurður B. Stefánsson, sjóðstjóri hjá
Eignastýringu Landsbankans:
ERLEND HLUTABRÉF
Sigurður B. Stefánsson segir að eftir mikla lækk un alþjóðlegra hluta bréfa á síðari hluta
ársins 2011 hafi hækkun tekið
við frá síðustu vikum desember.
Hlutabréf í Bandaríkjunum voru
mun sterkari á síðustu mánuðum
ársins 2011 en hlutabréf í kaup ­
höllum í Asíu og Evrópu en í
Banda ríkjunum eru leiðandi
at vinnu greinar alveg við að
ná fyrra hágildi frá árinu 2011.
Hlutabréfa verð í Asíu og Evrópu
hefur svo tekið að hækka á fyrstu
vikum ársins 2012.
„Svo virðist sem alþjóðlegir fjár ­
festar hafi bægt frá sér áhyggjum
af skuldavanda í Evrópu og víðar;
litið hugsanlega þannig á að mál­
in hafi verið tekin föstum tökum
jafnvel þótt langan tíma taki að
lækka skuldir niður í eðlilegt horf.
Hafa þarf í huga að hlutabréf
lækkuðu mikið á síðari hluta árs­
ins 2011 og verð er því hagstætt
í byrjun árs 2012. Auk þess eru
vextir á skuldabréfum víða lágir,
ekki síst í Bandaríkjunum, eftir
mikla lækkun á árinu 2011.
Of snemmt er að segja til um hvort lækkunarskeið á
hlutabréfa markaði sem hófst á
fyrri hluta ársins 2011 sé að fullu
lokið. Til þess er staða hlutabréfa
í Evrópu og Asíu ennþá of veik.
Spár um hagvöxt á árinu 2012
hafa víða verið lækkaðar nokk­
uð. Í ljósi vísbendinga frá þeim
kauphöllum sem sterkastar eru
víða um heiminn eru horfur þó
bjartari en þær voru fyrir fáeinum
mánuðum.“
Bjartari
horfur
Dr. Þóranna Jónsdóttir, framkvæmdastjóri
rekstrar og stjórnunar hjá Háskólanum í
Reykjavík:
STJÓRNUNARHÆTTIR
Þóranna Jónsdóttir segir að í litlum og meðalstór­um fyrirtækjum geti það verið mikill ávinn­
ingur að hafa í stjórninni hóp
einstakl inga sem framkvæmda­
stjóri getur nýtt til að spegla
hugmyndir og prófa tækifæri.
„Stjórnin er ekki bara til þess
fallin að hafa eftirlit – hún getur
hjálpað fyrirtækjum til að gera
hlutina ennþá betur og taka betri
ákvarðanir og þá sérstaklega
hvað varðar lítil fyrirtæki. Þegar
stjórnarmenn eru valdir er þessu
oft gefinn lítill gaumur, í litlum
fyrirtækjum er gjarna litið á stjórn
sem skyldu frekar en vettvang
sem nýtist fyrirtæki til framdráttar,
því eru stjórnir lítilla fyrirtækja oft
frekar óvirkar.“
Þóranna segir að gott sé þá að huga að því hvers konar
fólk gæti helst hjálpað fyrirtækinu
að taka betri ákvarðanir. „Það
þarf þó alls ekki að draga úr eftir­
litshlutverkinu þó að stjórnin gefi
góð ráð; ég veit að margir hafa
áhyggjur af því eftir hrunið að of
mikil þátttaka stjórnarmanna í
ákvörðunum geti verið til skaða.
Ef stjórnendur undirbúa sig vel
fyrir stjórnarfundi og nýta þá vel
geta þeir náð góðum árangri.
Það eru þá minni líkur á að þeir
geri mistök og meiri líkur á að
þeir taki ákvarðanir sem búið er
að hugsa ofan í kjölinn.“ Stjórnir geta
hjálpað
„Stjórnin er ekki bara til þess fallin
að hafa eftirlit. Hún getur hjálpað
fyrirtækjum til að gera hlutina enn­
þá betur og taka betri ákvarðanir og
þá sérstaklega hvað varðar
lítil fyrirtæki.“