Alþýðublaðið - 28.11.1919, Síða 1

Alþýðublaðið
Grefið út af Alþýðullokknum.
1919
Föstudaginn 28. nóvember
27. tölubl.
^HþýðubraaÍ gerðin.
cKásetafélagið
heldur fund í Bárubúð sunnud. 30. þ. m. kl. 4 e. h.
cftfar~áríéanéi að Jjölm&nna.
Stjóvnin.
Fyrri hluta ársins 1917 þótti
almenningi hór í bæ tíðar og óþarf-
^ega miklar verðhækkanir á brauði
hjá bökurunum, og styrktist og
■studdist það álit manna við út-
reikninga verðlagsnefndarinnar,
■sem þá átti í sífeldu stríði við
^akarana en kom þó engu til
leiðar.
Var þá farið að tala um í verk-
lýðsféiögunum að þau gengist
íyrir stofnun brauðgerðarhúss1).
Fulltrúaráðið tók málið að sór og
firauðgsrð alþýðufólaganna var
stofnuð. Skyldi fyrirtækið vera
®>gn félaga þeirra í Reykjavík, sem
1 Alþýðusambandinu eru, en til
reksturs þess var leitað lánstillaga
'hjá verklýðsmönnum. Og þegar
'tillit er tekið til þess, hve bág-
staddur almenningur var það haust
sökum atvinnubrests og dýrtíðar,
^nátti heita að fjársöfnunin gengi
Vel og kom inn i lánstillögum lið-
lega 3 þús. kr. frá nokkuð á 3ja
'hundrað manna, og framlögin því
íurðu almenn, eftir atvikum.
Það sýndi sig brátt, að brauð-
■gerðin átti miklum vinsældum að
fagna. Byrjaði hún fyrst starfsemi
■sina í bakaríinu í Fischerssundi,
«n eftirspurnin eftir vörum brauð-
gerðarinnar varð meiri en svo,
að hægt væri að fullnægja hönni
tar. Tók Fulltrúaráðið þá á leigu,
°g keypti skömmu síðar, bakaríið
á Laugavegi 61 þar sem brauð-
gerðin heflr starfað síðan.
Brauðin eru svo almenn neyzlu-
vara, að lítilsháttar hækkun á
Mm munar einstaklingana tals-
verðu, og bæjarfélagið í heild sinni
stórfé. Síðan Alþýðubrauðgerðin
tók til starfa, hafa brauðin held-
1) Sambandsstjórnin hafði athugað
Petta mál árið áður, og meðal annars
att í bréfaskriftum við erlent félag, um
öyggja hér brauðgerðarhús fyrir
Verkalyðsfélögin; var af þessum plögg-
Um böfð nokkur hliðsjón, þegar fyrir-
tsekið var stofnsett.
ur lækkað í verði — gagnstætt
því sem flestar lífsnauðsynjar hafa
hækkað, sumar stórkostlega —;
þarf ekki frá því að segja, svo er
það alkunnugt, að það var Al-
þýðubráuðgerðin sem fyrst lækk-
aði brauðin, og hinir neyddust
síðar til að fylgjast með. Hafði
brauðgerðin frá upphafl selt flest-
ar brauðtegundir nokkru lægra
verði en aðrir bakarar, og enn eru
nokkrar tegundir seldar þar lægra
verði en annarsstaðar.
Þó að Alþýðubrauðgerðin haíi
selt vörur við lægra verði, og það
svo, að hvern einstakan muni dá-
litlu, og fyrir fyrirtækið sjálft er
það stórfé — 1918 var lægra verð
á seldum vörum áætlað hjá henni
um 10 þús. kr. —, þá er það í
sjálfu sér smáræði móti því, að
brauðgerðin er sá hemill á brauð-
verðinu, að það verður ekki hækk-
að nema nauðsyn beri til og ekki
meira en þörf er á. Hefir þetta
líka komið sannanlega fram, Jví
í fyrra um mánaðamótin okt. —
nóv. gerði bakarafélagið út menn
á fund stjórnar Alþýðubrauðgerð-
arinnar til þess, að fá þá til að
vera með í því að hækka brauð-
in að nokkrum mun; sú hækkun
fórst fyrir, og er ekki ósennilegt,
að nokkru hafl um valdið, að
stjórn Alþýðubrauðgerðarinnar vildi
ekki „vera með“.
Tilgangurinn með stolnun þessa
fyrirtækis var vitanlega ekki sá,
að keppa svo í verðlagi við aðra
bakara, að þeim væri ekki líft af
atvinnu sinni; þeir eiga auðvitað,
eins og aðrir, að hafa sæmilegan
hagnað af framleiðslu sinni. ITeld-
ur var tilgangurinn sá, í fyrsta
lagi að framleiða eins vandaða
og góða vöru og kostur er á, og
í öðru lagi að vera mælikvarði til
að hafa sanngjarnt verð á þessum
lífsnauðsynjum.
Þó að Alþýðubrauðgerðin njóti
og hafi notið almennrar hylii bæj-
armanna, og það komi daglega
fram, þá heflr hún þó ekki, eða
öllu heldur þeir menn í stjórn og
Fulltrúaráðinu, sem unnið hafa að
stjórn hennar og framkvæmdum,
sloppið alveg við lastmæli. En þó
að slíkar raddir hafl heyrst, þá
eru þær ekki háyærar, og þeir
sem með fara, biðja „blessaðir
um að hafa það ekki eftir sér“.
Róg-slæðingur þessi snýst um
það, að nú séu forgöngumenn Al-
þýðubrauðgerðarinnar, þegar hún
sýndist vera arðvænlegt fyrirtæki,
í þann veginn, eða þegar búnir,
að leggja fyrirtækið undir sjálfa
sig (= líklega þá sem eru í stjórn-
inni og Fulltrúaráðinu), og „keypt"
aðra „hluthafa" burt til þess að
geta setið einir að krásinni.
Þó að allur þorri manna í bæn-
um viti vel hve gersamlega til-
hæfulaus þessi rógburður er, þá
þykir rétt að kveða hann niður,
svo enginn leggi trúnað á hann.
Því skeð gæti, ef ómótmælt væri,
að einhverjir, sem heldur vildu
heyra ilt en gott um náungann,
leiddust til að trúa illmælunum
og halda þeim á lofti.
Eins og sagt er hér að framan,
var það í upphafi ákveðið, að Al-
þýðubrauðgerðin skyldi vera eign
verkiýðsfélaganna. Illjóðar 1. gr.