Þjóðlíf - 01.01.1991, Síða 11

Þjóðlíf - 01.01.1991, Síða 11
„Elsta hluta byggðarínnar íHerjólfsdal er einmitt að finna undir þessari ösku og sú byggð nær aftur á 7. -8. öld“, segir dr. Margrét. Myndin er frá uppgreftrinum íHerjólfsdal. (Mynd: Sigurg. Jónasson Vestmannaeyjum) legri fágun og akademískri ögun eða hvort hún beinist einkum að konum?“ argrét taldi að erfítt væri fyrir sig að leggja mat á eigin niðurstöður í víðu faglegu samhengi. Viðbrögð virtra forn- leifafræðinga í Norður-Evrópu bentu þó til þess að þeir telji að niðurstöður Herj- ólfsdalsrannsókna hafi þegar haft áhrif á afstöðu fagmanna þar varðandi flutning norrænna manna út til Norður-Atlants- hafseyjanna, áður en víkingaferðir hófust. „Það var vitað að menn fluttust frá Nor- egi til skosku eyjanna, Hjaltlands og Orkneyja fyrir 800 og þar má greina merki um friðsamlegt þjóðfélag bænda, sem voru nokkuð jafnir innbyrðis, en engir víkingar. Ég varpa því fram í ritgerð minni að fyrsta landnámssamfélagið hér á landi hafi einkennst af sömu þáttum og því hafi þeir er síðar komu (landnáms- menn íslendingabókar og Landnámu) getað náð yfirráðum hér án mikillar fyrir- stöðu, hvort heldur gripið var til vopna eða öðrum ráðum beitt. N iðurstöður Her jólfsdalsrannsókna eru einnig taldar geta haft áhrif á mögu- leika okkar til að greina á milli víkingatím- ans annars vegar og tímabilsins næst á undan, meróvingertímans (frá ca. 600-800 e.Kr.). Meróvingertíminn er nokkurs konar myrkar aldir í norrænni fornleifa- fræði og hefur einkennst af því að fáar „En jafnvel þó þetta öskulag væri frá því um 900 þá er algerlega útilokað að öll sú byggð sem hægt er að greina undir landnáms- gjóskunni og nær allt upp í Þjórsárdal, hafi náð rótfestu á 26 árum. Enda benda rannsóknir mínar til þess að fyrsta byggð nái aftur á 7.-8. öld..." byggingaleifar eru þekktar frá þeim tíma, en elsti hluti Herjólfsdalsbyggðarinnar nær aftur á meróvingertíma.“ En hvert er síðan eðlilegt framhald rann- sóknanna í Herjólfsdal? „Ég óttast verulega, að ekki verði hægt að stuðla að fornleifarannsóknum með eðlilegum hætti hér á landi í náinni fram- tíð. Á fyrra ári voru samþykkt ný þjóð- minjalög, en fagleg endurskoðun laganna var, ólíkt því sem gerist erlendis, sett í hendur þeirra sem beinna hagsmuna höfðu að gæta af endurskoðuninni. Þó almennt sé viðurkennt að fornleifa- varslan hafi lengi verið bágborin undir stjórn Þjóðminjasafns, þá var endurskoð- unin sett í hendur safnsins, sem þýddi að hagsmunaaðilar í safninu unnu leynt og ljóst að því að styrkja völd sín á kostnað faglegra þátta. Ég reyndi mikið að koma á framfæri hugmyndum úr fornleifalöggjöf nágrannalandanna, sem ég hafði sniðið að eigin hugmyndum og íslenskum raun- veruleika, en án árangurs. Hugmyndirnar fólu meðal annars í sér að fornleifavörslu og yfirumsjón fornleifarannsókna yrði ÞJÓÐLÍF U

x

Þjóðlíf

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðlíf
https://timarit.is/publication/1099

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.