Þjóðlíf - 01.01.1991, Qupperneq 18

ERLENT
FYRST
VERÐIIR AÐ
TEMJA
Tíðindamaður Þjóðlífs í spennuþrungnu
andrúmslofti í Buenos Aires. Blaðamannafundur
með Alfonsín. Uppreisnartilraun hersins og
herforingjar náðaðir. Lýsing á mótmœlafundi:
„Fundurinn er þrunginn reiði og sorg. Margir gráta.
Krepptum hnefum er otað að lögreglumönnunum
sem tekið hafa sér stöðu framan við Bleika húsið... “
ÓLAFUR INGÓLFSSON ARGENTÍNU
Saga Buenos Aires, höfuðborgar Arg-
entínu, byrjaði við Maítorgið, Plaza
de Mayo. Þar reistu spænsku landnem-
arnir árið 1558 virki til varnar gegn árásum
indíána og allar götur síðan hefur saga
Argentínu speglast í atburðum á Maítorgi.
Upprunalega kallaðist torgið Plaza del Fu-
erte (Virkistorg), en eftir að árásum indí-
ána linnti (með útrýmingu þeirra í ná-
grenni borgarinnar í lok 18. aldar) kallað-
ist torgið einfaldlega Plaza del Mercado
(Markaðstorgið).
Bretar hernámu Buenos Aires árið
1806, en voru gjörsigraðir í hörðum götu-
bardögum árið 1807. 400 breskir hermenn
féllu og meira en 2000 voru teknir hönd-
um. Sigrinum var fagnað á torginu, sem
nú skyldi heita Plaza de la Victoria (Sigur-
torg). Núverandi nafn sitt fékk torgið af
maímánuði 1810 þegar borgin lýsti yfir
sjálfstæði frá Spáni.
Allar götur síðan hafa borgarbúar
streymt til Maítorgs þegar fagna skyldi
unnum sigrum eða mótmæla ranglæti inn-
lendra eða erlendra valdhafa. I Argentínu
er lýðræðið afstætt og teygjanlegt hugtak.
Mannréttindi eru tilfallandi. Stundum
nýtur þú kosningaréttar og mannréttinda,
stundum ekki. Síðustu 100 árin; yfirleitt
ekki. Þegar fjölmiðlar eru lokaðir venju-
legu fólki sem vill koma skoðunum sínum
á framfæri er eini kosturinn að nota götur
og torg. í Buenos Aires nota menn Maí-
torgið.
Stjórnmálasamtök, verkalýðsfélög, rík-
isstjórnir og trúfélög hafa í gegnum árin
notað torgið sem vettvang sinn. Þar svar-
aði verkalýðshreyfingin kalli Evu Perón
að mótmæla brottvikningu eiginmanns
hennar frá völdum árið 1945. Tíu árum
seinna varpaði flugherinn sprengjum á
mannfjöldann sem safnast hafði saman til
að verja stjórn Peróns fyrir yfirvofandi
valdaráni hersins.
Árið 1982 gengu borgarbúar úr húsi til
torgsins að fagna innrás herforingjastjórn-
ar Galteri á Falklandseyjar eða Malvinas
eyjaklasans eins og hann kallast í Argen-
tínu. Nokkrum mánuðum síðar streymdi
fólksfjöldinn til torgsins að krefja einræð-
isstjórn hersins skuldaskila. Þegar upp-
reisnaröfl innan hersins skökuðu vopnin
um páska 1987 svöruðu 300.000 borgar-
búar ákalli Alfonsins, þáverandi forseta,
að verja lýðræðið á Maítorgi. Á torginu
hafa menn fagnað sigrum í heimsmeistara-
keppninni í fótbolta (og grátið ósigra). Og
syrgjandi mæður hafa safnast þar saman á
hverjum fimmtudagseftirmiðdegi í 10 ár
til að krefjast réttlætis.
Það er heitur og rakur fimmtudagseftir-
miðdagur laust fyrir mitt sumar á suður-
hveli þegar ég olnboga mig gegnum mann-
fjöldann á gangstéttum 9. júlí breiðstræt-
isins og held niður Maígötu að torginu.
Umferðarþunginn er ótrúlegur og leigu-
bílar og strætisvagnar af öllum stærðum
og gerðum þvælast hver fyrir öðrum og
keppast við að menga andrúmsloftið. Það
18 ÞJÓÐLÍF