Þjóðlíf - 01.01.1991, Blaðsíða 19

Hún mótmælti áformum um náðun herforingjanna. Fundurínn erþrunginn reiði og sorg. Margir
gráta...
eru 35.000 leigubílar í Buenos Aires og
þennan eftirmiðdag virðast þeir allir vera í
miðborginni. Ég leita hælis frá útblæstrin-
um inni á Café Tortoni. Það er elsta kaffi-
hús borgarinnar, rekið samfellt frá árinu
1858. Á fyrri hluta aldarinnar var það mið-
stöð menningar og lista í Buenos Aires;
þangað komu allir sem einhvers máttu sín
og tróðu upp eða tóku þátt í heitum um-
ræðum.
Á tímabili töldu námsmenn það lær-
dómsríkara að sitja dagstund á Tortoni en
að sækja fyrirlestra í heimspeki og bók-
menntum við háskólann. Á kvöldin titraði
andrúmsloftið af áköfum Tangó. Veggirn-
ir eru þaktir myndum af meira og minna
gleymdum stórmennum, rithöfundum og
leikurum, bóhemum og tónlistarmönn-
um, heimspekingum og stjórnmálamönn-
um. Eins og svo margt annað í Buenos
Aires bergmálar Tortoni forna frægð,
þegar Argentína keppti við Bandaríkin
sem land auðs og tækifæra í Vesturheimi.
í kreppuhrjáðri Argentínu nútímans eru
það einkum ferðamenn sem velgja dimm-
rauða leðurstólana á Tortoni.
Eg panta kaffi og greiði 15.000 australi
fyrir bollann. Fyrir tveimur árum
kostaði kaffibolli á sama stað 35 australi og
þótti dýr. Verðbólgan er mæld í tugum og
hundruðum prósenta á mánuði. Harka-
legar efnahagsráðstafanir ríkisstjórnar
Carlos Menems fjölga hröðum þeim sem
lifa undir fátæktarmörkum. Ég les í dag-
blöðunum að næsta skref sé að segja upp
115.000 ríkisstarfsmönnum og selja ríkis-
fyrirtæki. Ríkisflugfélagið Aerolinas Ar-
gentinas hefur þegar verið selt spænska
flugfélaginu Iberia og næst á listanum er
Póstur og sími. Fjöldauppsagna er að
vænta í kjölfar hagræðingarráðstafana
nýrra eigenda.
Þrír strákhnokkar laumast inná kaffi-
húsið og bjóða mér bókamerki úr plasti til
sölu. Betl er ekki jafn áberandi hér og á
götum Montevideo eða Rio; hér selja
götubörnin alls konar glingur í stað þess
að rétta eingöngu út lófann og betla.
Þjónninn kemur auga á strákana og rekur
þá út. Hann gefur þeim poka með salt-
hnetum og áminnir þá um að halda sig frá
gestunum. Götubörnin í miðborg Buenos
Aires mæta yfirleitt ekki harkalegu við-
móti, margir kaupa glingrið eða bjóða
börnunum uppá matarbita. í svo ótryggu
efnahagsástandi sjá vafalaust margir sína
sæng upp reidda og hugsa að á morgun
gætu það verið þeirra börn sem betla á
götunum. Það stingur í sálina að sjá
þriggja til fjögurra ára börn svo umkomu-
laus í stórborginni.
Ég sting mér út í umferðina og berst
með straumnum til Maítorgs. Hópar
manna með mótmælaspjöld eru á sömu
leið, þeir hrópa vígorð og berja bumbur.
Klukkan fimm er boðað til andófs gegn
efnahagsráðstöfunum stjórnvalda á torg-
inu. Mæðurnar byrja aðgerðir sínar
klukkan þrjú. Þær ganga hring eftir hring
um torgið, auðþekkjanlegar á hvítum
skýluklútum með áletruninni „Las Mad-
res de Plazo de Mayo“.
Margar bera gulnaðar myndir af ungum
mönnum sem brosa í átt að framtíð sem
varð önnur en þeir ætluðu sér. Þeir til-
heyra þeim 10.000 ungmennum sem her-
foringjastjórnin nam á brott og myrti. Það
kallaðist „skítuga stríðið“, sá tími er her
og leynilögregla gat numið fólk á brott,
pyntað og myrt að geðþótta án þess að
svara til saka. Ógnarstjórnin stóð í 6 ár,
1976-82. Mæðurnar krefjast upplýsinga
um afdrif sona sinna, bræðra og eigin-
manna. Þær krefjast þess að morðingjun-
um verði refsað. Þær krefjast þess að eng-
inn gleymi ógnarstjórninni. Þær hafa safn-
ast saman hér vikulega í 10 ár.
Herforingjarnir sögðu þær vera vitskertar
og héldu að þeir gætu hundsað þær. En
fjöldi þeirra óx í réttu hlutfalli við glæpi
herforingjanna. Videla, Viola, Galtieri og
aðrir höfuðpaurar herforingjastjórnarinn-
ar voru settir í stofufangelsi eftir endur-
reisn lýðræðis í landinu, en mikið skortir á
að búið sé að gera upp reikninginn við þá.
Mótmælaaðgerðum mæðranna lýkur
með stuttum fundi framan við Casa
Rosada eða Bleika húsið, stjórnarráðs-
bygginguna við Maítorgið. Ein mæðranna
heldur ræðu og brýnir nauðsyn þess að
halda aðgerðum áfram. Hún segir böðlana
enn hafa mannaforráð innan hersins og
stjórnkerfið mori af hlaupatíkum herfor-
ingjanna. Þar sitji þeir og bruggi launráð
gegn lýðræði og mannréttindum. Hún
nafngreinir menn í valda- og áhrifastöðum
sem hafi verið flugumenn herforingja-
ÞJÓÐLÍF 19