Þjóðlíf - 01.01.1991, Blaðsíða 30

MENNING
IINGUR í HEIMI RÚSTA
Hannes Pétursson um sjálfan sig og Þýskaland
EINAR HEIMISSON
í ljóðum Hannesar Péturssonar er
Þýskaland afar nálægt: minningar hans
úr sprengdum borgum eftirstríðsáranna
eru myndir sem sækja að honum og birt-
ast lesendum hans aftur og aftur — ára-
tugum síðar. A gamlársdegi 1990, ári
sameiningar Þýskalands, spjölluðum við
um þessar myndir, þessi brot úr sögu
landsins sem Hannes segir sjálfur að hafi
gert sig að „skárra“ skáldi. Og hann
„verður“ enn að yrkja um þær.
Eg fór utan haustið 1952 til að vera á
vetrarmisserinu í Köln. Hafði ekkert
endilega stefnt að því að fara þangað og var
að hugsa um aðra háskóla á meginlandinu
til dæmis í Vín. En eitthvað var það sem
dró mig til Þýskalands þrátt fyrir ástandið
þar. Eitthvað frá því ég var strákur. Ég
held að skýringin liggi í barnalegum hlut-
um: ég hafði á barnsaldri séð myndir af
landslagi í Suður-Þýskalandi, þorpum og
húsum og þær höfðuðu einkennilega til
mín. Það var nákomin fegurð í þeim. Svo
bættist við að ég fór að lesa þýsku róman-
tísku skáldin í skóla - og hlusta á tónskáld-
in. Hið klassíska stóra Þýskaland fór að
setjast fyrir í mér.
Ég kom til Kölnar að morgni til, held að
klukkan hafi verið hálfsjö, það var frekar
dimmt yfir, komið haust og suddi, veðrið
grátt. Ég vissi að þetta hafði verið ein af
stærstu borgum landsins fyrir stríð og að
þar væri stór dómkirkja. Hún tekur strax
á móti manni, þessi dómkirkja þegar mað-
ur kemur út af brautarstöðinni. Það var
geysileg sjón þennan morgun þegar þessi
mikla gomeska bygging kom vaðandi á
móti mér. Þótt allt annað væri rústað í
stríðinu stóð hún sprengingarnar af sér.
Þetta er ein af mínum stærstu stundum.
Dómkirkjan innan um húsaleifarnar í
kring varð mér sífellt augnayndi allan vet-
urinn. Ég hef ort um þessa kirkju nokkr-
um sinnum.
Búið var að reisa stúdentagarð þar sem
ég bjó og þar kynntist ég tveimur góðum
Þjóðverjum. Þeir tóku mér mjög vel. Við
þéruðumst fyrst og drukkum ekki dús
fyrr en á karnivalinum með handakrækj-
um. Annar var kaþólskur og fylgdi Kristi-
lega demókrataflokknum, hinn var lút-
erskur og fylgdi Sósíaldemókrataflokkn-
um. Þeir áttu oft í miklum samræðum,
sem ég hlustaði á meðan ég var að læra
málið. Það segir sitt um klofning Þjóð-
verja í trúmálum að sá kaþólski kannaðist
strax við ísland vegna Nonnabókanna en
hinn hafði aldrei heyrt Nonna nefndan.
Þeir voru jafngamlir, báðir tuttugu og
þriggja ára. Kaþólikkinn, Hans Rothen-
berg, var kátari í lund og var að læra við-
skiptafræði en mótmælandinn Gunther
Schneider var þögulli og alvarlegri og nam
lögfræði.
Þeir höfðu báðir verið kallaðir í herinn
í lok stríðsins, fimmtán eða sextán
ára. Hans sagði mér frá því þegar hann og
félagar hans voru látnir tefja fyrir skrið-
drekum með því að reka niður drumba í
veginn. Svo hlupu þeir á eftir í felur,
reyndu að skýla sér í heyhlöðum hjá
bændum og láta stríðið líða. Þá komu ein-
hvers konar kranavélar óvinarins og drógu
drumbana hægt og bítandi upp úr jörð-
inni. Þetta var eitt dæmi um fáránleika
stríðsins sem þessir félagar mínir komust í
kynni við.
Rothenberg er gyðinglegt nafn, og
30 ÞJÓÐLÍF