Þjóðlíf - 01.01.1991, Blaðsíða 31

Hannes Pétursson í herbergi sínu á
stúdentagarðinum í Köln árið 1952.
Hans vinur minn sagði mér að fjölskylda
sín hefði á nasistatímanum lent í stökustu
vandræðum þess vegna. Hún vissi sjálf að
forfeðurnir voru ekki gyðingar en varð að
sanna það. Dugði þá ekki minna en ætt-
fræðingur og honum tókst með fyrirhöfn
að búa til niðjatal sem sýndi að ættfaðir að
nafni Rothenberg var aríi og hafði búið
langt suður í landi, gott ef ekki í bæversku
Ölpunum. Þarna tókst fjölskyldu Hans
Rothenbergs sem sagt að bjarga lífi sínu
með hjálp ættfræðinnar, ef svo má segja.
í Köln var allt að byrja, Sambandslýð-
veldið þriggja ára gamalt, þýska markið
fjögurra ára. Þjóðin var þrúguð. í lestar-
vögnum var maður alltaf að hitta fólk sem
þurfti að segja ævisögu sína. Því lá svo
mikið á hjarta. Margt af því var með lítinn
farangur og hafði augljóslega lent í mörgu
misjöfnu. Sumt blygðaðist sín eflaust fyrir
að ferðast á öðru eða þriðja farrými. Það
hafði verið efnafólk áður og hélt að það
sæist á sér og þess vegna vildi það túlka
hvers vegna það væri að ferðast svona.
Ekki var hins vegar mikið talað um
glæpaverk nasista. Það hafði vitaskuld
verið stjórnarstefna á stríðsárunum að
halda glæpunum leyndum. Og á eftir
hrökk fólkið við. Það var með mikla and-
lega timburmenn þegar ég kom þarna.
Eina lækningin var vinnan og það að reyna
að halda sér uppréttum. Ekki vantaði
vinnusemina í Þjóðverja á þessum árum
en þeir voru samt farnir að skemmta sér á
réttum tímum, halda karnival og reka af
sér drungann. Þá þegar voru margir farnir
að efnast, auður kominn í landið,verslun-
argötur í miðbæinn, hlaðnar glæsivörum
og þær gátu eflaust aðeins þrifist ef ein-
hverjir áttu peninga. Við dyr þessara
glæsiverslana sátu iðulega menn á besta
aldri sem örkumlast höfðu í stríðinu, léku
t.d. á hljóðfæri eða reyndu með öðru móti
að verða sér úti um smáaura.
Aðrir borgarhlutar höfðu orðið útund-
an og voru enn rústir einar. Því er
ekki að neita að það var þrúgandi fyrir mig
svona ungan að vera heilan vetur nálægt
eyðileggingu stríðsins. Kirkjan hélt and-
lega í mér lífinu.
Ljóð
Morgunn. Og kirkja í þokunni. Pvílíkir turnar!
Á hröðu flugi til himins við augum mér!
Gotneskir turnar á gnýþungu flugi við rismál
upp frá borginni, upp! þar sem ég stóð
fákœnn og ungur fyrsta dag minn í heimi
rústa.
Pessi hróp, þau hrundu þá ekki!
í sprengjuregni þegar borgin öll brann
sigurhróp felld í steinhleðslur tveggja turna.
(Ur Heimkynnum við sjó 1980)
ÞJÓÐLÍF 31